|
over vertalen en hertalen: kanttekeningen bij de vertalingen (vanaf 2014 - heden)
|
| exiled van edna st. vincent millay opnieuw bekeken - 25 april 2023 Al weer zo'n 10 jaar geleden, om precies te zijn op 29 april 2013 plaatste ik een stukje over het gedicht "Exiled" van Edna St. Vincent Millay. Een gedicht met een dramatische inhoud en ook het ritme is meeslepend. Toentertijd kon ik niet goed definiëren hoe je het metrum zou moeten aanduiden, inmiddels durf ik daar meer over te zeggen. Millay combineert dactylen met trocheeën. Dat zie je natuurlijk vaker; dactylen combineer je met trocheeën (bij beide sprake van dalend metrum: DUM ta ta en DUM ta) en anapesten met jambes (beide: stijgend metrum: ta ta DUM en ta DUM). In de meeste regels opent Millay met een dactylus, soms volgen alleen trocheeën, soms zit er ook nog een dactylus tussen. Altijd 4 beklemtoonde lettergrepen/accenten per regel. Zij stond in haar roemtijd op het toneel met haar gedichten en je kunt je wel voorstellen hoe dit gedicht theatraal door haar kon worden voorgedragen. Searching my heart for its true sorrow (SEAR-ching my HEART for ITS true SOR-row OF for its TRUE SOR row). This is the thing I find to be (THIS is the THING i FIND to BE) That I am weary of words and people (THAT i am WEA-ry of WORDS and PEO-ple) Sick of the city, wanting the sea ( SICK of the CI-ty, WAN-ting the SEA) Of de laatste van de negen strofen: I should be happy, that am happy (I should be HAP-py, THAT am HAP-py) Never at all since I came here (NE-ver at ALL since I came HERE) I am too long away from water (I am too LONG a-WAY from WA-ter) I have a need of water near (I have a NEED of WA-ter NEAR)  terug naar boven |
| when night is almost done - emily dickinson - 8 augustus 2022 Weer een bijzonder gedicht van Emily Dickinson met een duistere en een lichtere kant. Ze houdt het luchtig met de kuiltjes in de wangen en het borstelen van het haar. Terecht merkt Susan Kornfeld op dat het gebruikte metrum, de jambische trimeter, ook aan de luchtigheid bijdraagt. Maar je kunt er ook een andere draai aan geven. Kijk zelf maar. terug naar boven |
| I years had been from home - emily dickinson - 1 juli 2022 De angst voor wie en wat er achter de deur zou kunnen zijn, wordt gaandeweg een angst voor de deur zelf, zo lijkt het wel. terug naar boven |
| she rose to his requirement, dropt - emily dickinson - 8 juni 2022 Wat een gedicht! Het huwelijk uit die tijd kort samengevat in de 1e strofe. Het patriarchaat. 'The playthings', letterlijk speelgoed oftewel wat er leuk was in het leven, het speelse. Het "if ought" in de 2e strofe komt ook voor in Ruth 1:17 "...if ought (ook wel: aught) but death part thee and me" (over de loyaliteit van Ruth aan Naomi). Er valt ook nog wel iets te zeggen over de vorm van het gedicht. Een jambische tetrameter afgewisseld met een jambische trimeter; elke strofe bestaat uit vier regels van 8-6-8-6 lettergrepen. In de eerste strofe rijmt de 2e en de 4e regel: life/wife (vertaald: wou/vrouw), volrijm. In de tweede strofe rijmt de 1e regel op de 4e regel: day/away (vertaald: aan/bestaan), opnieuw volrijm. In de derde strofe rijmt weer de 2e regel op de 4e regel, dit keer met halfrijm: weed/abide (vertaald: wier/waar). terug naar boven |
| bloom is result to meet a flower - emily dickinson - 26 mei 2022 Realiseer je wat er allemaal te pas komt bij het bloeien van een bloem. Daar sta je meestal niet zo bij stil, maar het is een hele klus en een zware verantwoordelijkheid. Daar dicht Dickinson over in gedicht F 1038 | J 1058. terug naar boven |
| I started early - took my dog - emily dickinson - 13 april 2022 Een wonderlijk gedicht over de zee. Allerlei duidingen tref ik aan, maar die verklaren meestal maar een deel van de inhoud. Ik blijf liefst maar zo dicht mogelijk bij wat er staat dit keer en laat andere interpretaties graag aan de lezer over. Zoek er niet te veel achter, zou ik denken. Of de stad een echte stad is of een mooi bouwsel van zand? Geen idee. Ik vond het nog wel een grappig idee te denken dat Dickinson zegt dat de zee eigenlijk elke keer weer op zoek is naar bekenden en als hij die niet vindt dan in arren moede maar weer terug gaat. Dat bedoelde ze vast niet hoor, maar toch. terug naar boven |
| I think to live may be a bliss - emily dickinson - 3 april 2022 Een bijzonder raadselachtig gedichtvan Dickinson. Sommige regels vind ik onbegrijpelijk. Diverse analyses geven ook geen helderheid, spreken elkaar tegen etc. De eerste twee strofes zijn nog wel te volgen, maar bij de derde strofe doet zich bijvoorbeeld de vraag voor of ze het over geordende dagen heeft óf over gewijde dagen. Ik denk het laatste; 'to stand for ordination' is gewijd worden. Ook vanwege het 'majesty' dat erop volgt kom ik tot die conclusie. Want waarom zouden geordende dagen van hogere kwaliteit zijn? In commentaren zie ik ook 'conversion' terugkomen in de zin van bekering. Dat zag Emily om zich heen meermaals gebeuren, maar zij liet zich niet daartoe verleiden of dwingen. Maar je aanpassen is vaak makkelijker dan je eigen koers blijven varen. Misschien doelde ze daar op. Maar dan de vierde strofe. Waar gaat het over?? Vooral de derde regel is tamelijk wonderbaarlijk, maar eigenlijk alle regels van die strofe. Een 'goblin' is een kabouter of kobold,ook wel kwelgeest genoemd. Vorst als een kwelgeest voor de bloesem. Je kunt goedbeschouwd van alles in het gedicht lezen. Dat is ook prima eigenlijk. terug naar boven |
| when roses cease to bloom, sir - emily dickinson - 21 maart 2022 Naar Mount Auburn Cemetary verwijst Emily Dickinson in dit gedicht dat zij op 28 jarige leeftijd schreef. Jaren daarvoor had zij deze begraafplaats al eens bezocht en ze was ervan onder de indruk. Bloemen en hommels ook al in dit vroege gedicht. Ze zouden nog vaak terugkeren in haar werk. terug naar boven |
| I took my power in my hand - emily dickinson - 15 maart 2022 "And went against the world" , echt iets voor Emily Dickinson om zich van de wereld niets aan te trekken en haar eigen gang te gaan. De druk van de omgeving te weerstaan. Verzet te plegen, weerstand te bieden, ergens niet per definitie zomaar in meegaan. 'Take in hand' = 'take control of someone or something', meer ons: het heft in handen nemen. Of, iets minder sterk uitgedrukt: iets ter hand nemen. In ieder geval moet het woordje 'hand' terugkomen in de vertaling vanwege David en Goliath. Krachtig gedicht. terug naar boven |
| fame is a fickle food - emily dickinson - 8 maart 2022 Eerst wat over de vorm van het gedicht. Ik zag het ergens 'free verse' genoemd worden, waarschijnlijk gebaseerd op de wijze waarop Dickinson het heeft opgeschreven. De 3e regel luidt dan: 'Whose table once a'. En de 4e regel: 'Guest but not'. Kijk je echter naar het metrum van het gedicht dan is het 'gewoon' een 'short meter' waarin Dickinson veel vaker schreef, namelijk 6-6-8-6 lettergrepen in jambes. Zoals in: 'A light exists in spring', 'I never saw a moor', 'The first day's night had come', 'The heart asks pleasure first'; er zijn er ongetwijfeld meer te vinden. Het ligt dus voor de hand dat dit gedicht ook als een 6-6-8-6 variant gezien moet worden. De woorden 'guest but not' pasten gewoon niet alle drie meer op de beschikbare ruimte op het papiertje. Dat klinkt erg prozaïsch, maar er is veel voor te zeggen. Soms wordt het gedicht genoteerd als bestaande uit één strofe, soms uit twee strofen. Voor beide is wat te zeggen. Gezien het metrum en de inhoud zou ik van twee strofen uitgaan. De eerste regel 'Fame is a fickle food' is voor vertalers een lastige opgave vanwege de alliteratie. Wie zich ook aan het metrum wil houden, maakt het zich moeilijk. Arie Sonneveld maakte ervan: 'Roem is riskante kost', wat aan beide eisen voldoet. En geeft ook: 'Roem is een grillig gerecht' waarbij 'grillig' dichterbij de betekenis van 'fickle' komt; er ontstaan zo dactyli. Zo blijft het afwegen en keuzes maken. Ik heb het eerst geprobeerd met 'Roem is verraderlijk', dus zonder een woord voor 'food' op te nemen, maar dan wordt de vertaling toch wel erg onduidelijk. Ingrediënten die in ieder geval terug moesten komen: grillig (voor fickle) of een equivalent ervan, dis (als tafel die voor een maaltijd gedekt is, i.c. to set a table), en eenmalig, waaraan Dickinson meer woorden besteedt. Interessant is ook het woord 'shifting', wat ook staat voor: 'changing, especially unpredictably'. Dickinson koos vast niet voor niks voor dit woord voor 'schuiven'. Daarom wilde ik in eerste instantie ook 'onvoorspelbaar' in de vertaling verwerken, maar a. dat lukte niet goed en b. in grillig zit ook al onvoorspelbaarheid. Uiteindelijk heb ik de alliteratie in de 1e regel opgegeven met: Roem is een grillig maal. Daarvoor in de plaats, voor zover je dat kunt zeggen, is volrijm gekomen in plaats van het halfrijm food/not en plate/set. Vooral de eerste strofe heeft vele versies gekend, bijvoorbeeld: Roem, grillig als gerecht/Wordt gasten aan de dis/Maar één keer voorgezet als maal/Dat onvoorspelbaar is. Hier de uiteindelijke vertaling. terug naar boven |
| the fingers of the light - emily dickinson - 27 februari 2022 Mooi gedicht over het vroege ochtendlicht. Vol halfrijm: town/in, asleep/up, town/man, elate/light. Maar ook light/wait in de 1e strofe en replied/by in de 2e strofe zou je als halfrijm kunnen opvatten, hoewel voor de structuur van het gedicht minder belangrijk. In de laatste strofe verschijnen een kikker en een mug. Ik zie een luid kwakende kikker voor me die op zijn achterpoten staat, wat in werkelijkheid helemaal niet kan, net zo min als een mug een beker kan ophouden om er licht in op te vangen. terug naar boven |
| goldie pinklesweet - roald dahl - 25 mei 2021 Nog een rijmend moraliserend verhaaltje van Roald Dahl. Dit keer over stiekem pillen slikken. terug naar boven |
| dear friends we surely all agree - roald dahl - 9 mei 2021 Die rijmen van Roald Dahl hebben ook wel wat weg van Annie M.G. Schmidt. Bij deze, over het kauwgum kauwen, zit er ook nog een soort moraal in. En de gekkigheid lijkt natuurlijk op Annie Schmidts stijl. terug naar boven |
| the crocodile - roald dahl - 5 mei 2021 Alweer een krokodil van Dahl. Op internet vond ik al een prachtige vertaling van Judy Elfferich met een paar mooie vondsten erin. Zoals: "Hij pakt de mosterd (pittig spul) / En smeert een lik op elke knul", "Dat is wat Kroko ervan vindt / En die eet dus al jaren kind". Fantastisch. Hierbij een poging mijnderzijds. terug naar boven |
| the dentist and the crocodile - roald dahl - 2 mei 2021 Een lekker eng dier, de krokodil, precies wat voor Roald Dahl. En dan ook nog bij de tandarts, meer dan genoeg om van te griezelen. terug naar boven |
| arnold spilka - don't tell me that I talk too much - 15 april 2021 Ook gevonden in The Hutchinson Treasury of Children's Poetry: twee gedichtjes van Arnold Spilka: 'Don't tell me that I talk too much' en 'Flowers are a silly bunch'. Arnold Silka, van wie online geen portret te vinden is, was met name een illustrator, maar schreef ook korte gedichten. Hij werd in 1917 in New York geboren en overleed in 2002. terug naar boven |
| the remarkable cake - margaret mahy - 13 april 2021 Ook gevonden in The Hutchinson Treasury of Children's Poetry: een grappig gedicht van de Nieuw Zeelandse Margaret Mahy (1936-2012). Metrum: anapesten met her en der een jambe. Leuk om te doen. Mahy schreef zo'n 40 romans en 20 verzamelingen van korte verhalen en maakte meer dan 100 geïllustreerde boeken. Ze won de internationale Hans Christian Andersen Medal voor haar bijdrage aan de kinderliteratuur (aldus Wikipedia). terug naar boven |
| goldilocks and the three bears - roald dahl - 29 maart 2021 Een mal verhaal over Goudlokje of Goudhaartje, een naam die ritmisch niet in te passen is. Gekke kronkels erin gestopt door Roald Dahl. Leuk. terug naar boven |
| the three little pigs - roald dahl - 25 maart 2021 Ook dit sprookje kende ik niet zo goed: over de drie biggetjes en de Wolf. Wrede taferelen natuurlijk weer, op zijn Roald Dahls. terug naar boven |
| jack and the beanstalk - roald dahl - 22 maart 2021 Een minder bekend sprookje, namelijk dat van Jakob en de bonenstaak. En dan ook nog verbasterd door Roald Dahl. terug naar boven |
| snow white and the seven dwarfs - roald dahl - 15 maart 2021 Nog een 'aangepast' sprookje op rijm en ook niet bedoeld voor de allerkleinsten. Ook weer met een eenvoudig rijmschema AABBCC etc. Het lastige voor de vertaler zit 'm niet dáárin, maar in het volhouden van het ritme, wat Dahl natuurlijk uitstekend doet. Mooie regels die de spiegel zegt over de koningin: "You are the only one to charm us / Queen, you are the cat's pyjamas". Rijmen op 'pyjamas' met 'charm us' is ook al weer zo'n mooie vondst. terug naar boven |
| cinderella - roald dahl - 11 maart 2021 Eén van de Gruwelijke rijmen van Roald Dahl: verbasterde sprookjes, zoals alleen Roald Dahl dat kan doen, in een strak ritmisch schema (AABBCC etc. en steeds 8 lettergrepen per regel, een enkele keer 9 bij vrouwelijk rijm, en een keer 7). Ook voor volwassenen leuk om te lezen. Ik zou het niet de allerkleinsten voorlezen. terug naar boven |
| the walrus and the carpenter - lewis carroll - 8 maart 2021 Dit grappige gedicht over de Walrus en de Timmerman en de Oesters is opgenomen in "Through the looking-glass" (1871) Het wordt aan Alice voorgedragen door Tweedledum en Tweedledee. Ik vind de nonsensgedichten van Edward Lear leuker, maar toch is deze beroemde niet te versmaden. Rijmschema ABCBDB (8-6-8-6-8-6). terug naar boven |
| when all the world is full of snow - n.m. bodecker - 5 maart 2021 Een klein kinderversje van een van oorsprong Deense auteur en illustrator die later in Amerika is gaan wonen. Hij won de Christopher Award voor poëzie in 1974 en 1976 (aldus wikipedia). Ik trof het gedichtje aan in "The Hutchinson Treasury of Children's Poetry". terug naar boven |
| the man who wasn't there - brian lee - 4 maart 2021 De eerste en laatste strofe van dit gedichtje komen overeen met de eerste strofe van 'Antigonish', een gedichtje van William Hughes Mearns (1875-1965). Yesterday upon the stair I met a man who wasn’t there He wasn’t there again today I wish, I wish he’d go away When I came home last night at three The man was waiting there for me But when I looked around the hall I couldn’t see him there at all! Go away, go away, don’t you come back any more! Go away, go away, and please don’t slam the door Last night I saw upon the stair A little man who wasn’t there He wasn’t there again today Oh, how I wish he’d go away "Antigonish" (1899) terug naar boven |
| dad and the cat and the tree - kit wright - 3 maart 2021 Eenvoudig verhaaltje wat toch tot de verbeelding spreekt. terug naar boven |
| the pig - roald dahl - 28 februari 2021 Prachtig verhaal over een varken dat op zoek is naar de zin van het leven. Zoals alleen Roald Dahl dat kan. Ritmisch vertaald. terug naar boven |
| something told the wild geese - rachel field - 26 februari 2021 Ook te vinden in "The Hutchinson Treasury of Children's Poetry": Rachel Field met dit gedicht over de wilde ganzen die de winter voorvoelen. Geschreven in trocheïsche tetrameter (DUM-ta DUM-ta DUM-ta | DUM-ta DUM-ta DUM). terug naar boven |
| little red riding hood and the wolf - roald dahl - 20 februari 2021 In "The Hutchinson Treasury of Children's Poetry" trof ik deze rijmende versie van Roodkapje aan, van de onvolprezen Roald Dahl. Met zo'n heerlijke ondertoon erbij. Een prachtig boek, die treasury, daar vind ik vast meer moois. terug naar boven |
| the table and the chair - edward lear - 13 februari 2021 Ik vond een 3e grappig gedichtje van Lear over een tafel een een stoel die een luchtje gaan scheppen. Fantastisch. terug naar boven |
| the duck and the kangaroo - edward lear - 12 februari 2021 Nog zo'n leuk nonsens-gedicht van Edward Lear. Dit keer over een eend en een kangoeroe. Heerlijk om voor te lezen aan kinderen. Allerlei gekke vragen kun je dan stellen (hoe houdt een eend zich beet etc.) en uitdrukkingen en nieuwe woorden terloops uitleggen. Of alleen maar grinniken om het verhaal. terug naar boven |
| the owl and the pussycat - edward lear - 10 februari 2021 Hoe verzin je het, zo'n verhaal. Prachtig beeldend voor kinderen. Plaatjes erbij, ik zie het voor me. De Uil en de Snoezepoes is het geworden. Ik had eerst een zwangerschap van de Snoezepoes geïntroduceerd in de vertaling. Hoe kom je daar nu zo bij, zou je zeggen. Welnu, er is in 1938, ontdekte ik, een vervolg op dit gedicht verschenen getiteld: "The children of the Owl and the Pussycat". Dus zo gek is dat nou ook weer niet...... Máár, er blijkt een simpeler oplossing voor het rijm te zijn. In plaats van "We trouwen, 'k ben zwanger, toe aarzel niet langer" kan natuurlijk ook simpelweg: "Ik trouw graag zo'n zanger, toe aarzel niet langer". terug naar boven |
| the aim was song - robert frost - 9 februari 2021 Een gedicht over de wind of, zo u wilt, over poëzie. "Before man came to blow it right" is wel een pracht van een beginregel. Als er nu iets is wat je niet onder controle kunt hebben, is het wel de wind. Je kunt er wel van alles mee doen. Zoals de poëzie met woorden speelt. terug naar boven |
| a popular personage at home - thomas hardy - 8 februari 2021 Op zoek naar gedichten voor kinderen kwam ik dit gedicht van Thomas Hardy tegen. Over zijn hond, Wessex. Niet per se een kindergedicht overigens, maar wel aardig. Kijk maar. terug naar boven |
| the twins - henry sambrooke leigh - 5 februari 2021 De naam van Henry Sambrooke Leigh kwam ik voor het eerst tegen als dichter van 'Only seven: a pastoral story after Wordsworth'. Leigh schreef dus een parodie op Wordsworths 'We are seven'. Een nogal flauwe parodie (via google te vinden). Leigh had echter wel gevoel voor humor, wat moge blijken uit het beroemde gedicht voor kinderen: 'The twins'. Ik had eerst een versie waarin alle regels 8 lettergrepen hadden (zie hieronder) in plaats van het originele 8-6-8-6-8-6-8-6 structuur. De tweeling Qua uiterlijk, gezicht en stem Was broerlief identiek aan mij Dus men verwarde mij met hem Maar dat gold voor ons allebei Al wie wij kenden sprak alras Op hoge toon tegen elkaar Wie van ons twee de tweeling was Wie was nu wie, wat was nu waar Nu lost een naam zo’n kwestie op Maar eer men die gegeven had Deed een verpleegster ons in ’t sop Vergat krek wie ze voor zich had En bij de doop ging het dus mis Men zag mij voor mijn broertje aan Een lot dat mij beschoren is Zo is het vroeg al misgegaan Ook later leek hij nog op mij Toen ik naar school ging in de klas Men lapte mij er altijd bij Terwijl het broertje John dus was ‘k Vroeg al die kennissen van mij Stel jij was ik, bewijs dan maar Dat ik echt ik ben en niet jij Aan elke grote twijfelaar Nog steeds zag ik als John eruit Toen ik gelukkig was getrouwd Met als gevolg dat nu mijn bruid Enorm veel van mijn broer John houdt Zo droeg ik jarenlang mijn kruis ’t Was altijd weer verwarring troef Tot na mijn dood men per abuis Mijn tweelingbroertje John begroef terug naar boven |
| the tea-gown - eugene field - 3 februari 2021 Uit de tijd dat men zich nog omkleedde als er thee geserveerd werd. De "tea-gown". Lastig te vertalen als je ook nog wilt dat het ritmisch goed loopt. Dan wordt het een mooi jurkje. terug naar boven |
| long ago - eugene field - 1 februari 2021 Versje over hoe het vroeger was en continuïteit. terug naar boven |
| fiddle-dee-dee - eugene field - 29 januari 2021 Nog zo'n aardig rijmpje voor kinderen van Eugene Field. Dit keer over een irritante vogel. Spannend met een knipoog. terug naar boven |
| little boy blue - eugene field - 28 januari 2021 Kindergedichtje over een speelgoedhond, een soldaatje en een klein jongetje. met een trieste afloop. Anapesten afgewisseld met jambes. Sommige versjes van Eugene Field zijn op muziek gezet door Sjef Frenken, een in Canada wonende Nederlander, musicus & schrijver. terug naar boven |
| contentment - eugene field - 22 januari 2021 Via, via kwam ik op het spoor van de kinderversjes en - rijmpjes van de Amerikaan Eugene Field (1850 - 1895). Eens kijken of die ook te vertalen zijn. Allereerst 'Contentment' over een tevreden hen. Een soort fabel op rijm. terug naar boven |
| don't go to strangers - amy winehouse & paul weller - 6 januari 2021 Rond oud & nieuw was er op de BBC een "best of" programma met opnames van Jools Holland's Hootenanny's met daarin o.m. uit 2016 "Don't go to strangers met Paul Weller aan de piano die het lied samen met Amy Winehouse zingt. Wat een prachtig nummer en wat een heerlijke uitvoering. Hierbij een poging om de sfeer ervan ook in de vertaling terug te brengen. Joni Mitchell heeft het ook uitgevoerd, zag ik. Wat mij betreft met iets te veel violen. terug naar boven |
| WE ARE SEVEN - ISBN 9789492348081 - 19 november 2020 Het beroemde gedicht van William Wordsworth 'We are seven' is bij het Huis met de Drie Gedichten uitgegeven in een mooi door Paul van der Steen geïllustreerde uitgave met een vertaling en naschrift van mijn hand. Grafische vormgeving: Jopie Nijstad-Beumkes. Kijk op die site bij 'Contact & Bestellen' hoe je de bundel kunt bemachtigen. Ook via de betere boekhandel verkrijgbaar.   In 1892 verscheen er ook een geïllustreerde versie van 'We are seven'; de tekeningen waren van Agnes Gardner King. In die zin staat de uitgave in een mooie traditie. terug naar boven |
| only you - the platters - 18 juni 2020 Nog een nummer van The Platters uit 1955: Only you (and you alone). Het werd een grote hit. Qua tekst een niemendalletje, maar toch wel leuk al was het maar uit nostalgische overwegingen. terug naar boven |
| the great pretender - the platters - 7 juni 2020 Uit 1955 - op you tube de originele uitvoering. Helemaal gestyled, zouden we nu zeggen. Maar de melodie zit in mijn geheugen gegrift. In de 60tiger jaren werd het nummer kennelijk ook nog veel gedraaid. Van de woorden zijn alleen flarden blijven hangen, eigenlijk alleen de eerste en de laatste regel. Geen idee waar het verder over ging toentertijd. Nu wel. Kijk maar. terug naar boven |
| and so it goes - billy joel - 5 mei 2020 En opnieuw levert Benjamin Jago Larham, Brits zanger (tenor), een mooi nummer aan met het verzoek dit te vertalen. Eenvoudige melodie. Om op te mijmeren. Mooi opgebouwde tekst. Gedeelde geheimen en overgave. terug naar boven |
| you belong to me - kate rusby - 24 april 2020 Op verzoek van Benjamin Jago Larham, Brits zanger (tenor), dit mooie, kleine liedje vertaald. Over verbondenheid. Te beluisteren op een van zijn vrijdagse livingroom concerts in corona-tijden op you tube. terug naar boven |
| happy days are here again - annette hanshaw - 22 april 2020 Ik was op zoek naar mooie nummers die Barbra Streisand gezongen heeft en vond toen dit over-bekende lied waar je bepaald vrolijk van wordt. La Streisand zingt het heel ingetogen, ook mooi. Het is in 1929 geschreven door Jack Yellen en door Milton Ager op muziek gezet. Ze werkten wel vaker samen die twee. Het is vele malen opnieuw uitgevoerd, o.m. ook in die tijd door Jack Hylton (van 'Painting the clouds with sunshine'). terug naar boven |
| I remember sky - stephen sondheim uitgevoerd door Dianne Reeves - 20 april 2020 Via, via kwam ik bij dit mooie nummer van Stephen Sondheim uit de musical Evening Primrose. In het verhaal zitten mensen lange tijd opgesloten in een opslagplaats van een winkel en ze proberen zich te herinneren hoe het buiten was: de lucht, de sneeuw, de blaadjes in de regen, kinderen in een park, maar vooral de blauwe lucht. terug naar boven |
| lord byron - so we'll go no more a roving - 3 april 2020 Goede voornemens van een schuinsmarcheerder, onparlementair uitgedrukt. Roving: constantly moving from one area or place to another. Van de ene geliefde, naar de andere. 'Fear of missing out' (fomo) zouden we tegenwoordig zeggen. Daar moest maar eens een punt achter gezet worden. Het lijf wou niet meer mee, vermoeidheid ging hem parten spelen. Tijd voor serieuzer zaken. Met spijt in het hart. Dat wel. Ravotten komt overigens van 'ravot' = zondig genoegen of vermaak. E. du Perron vertaalde het gedicht in 1932 als volgt: Dus zullen wij nooit meer dwalen, Laat door den blauwen nacht, Bleef ook 't hart in liefde stralen, En de maan in de oude pracht. Want het zwaard verslijt het leer, En het lichaam slijt om 't hart, En de ziel voelt soms niet meer, En liefde zelfs verstart. Moest bij nacht de liefde stralen En bij dageraad vergaan, Toch zullen wij nooit meer dwalen In den glans van de maan. terug naar boven |
| corazón hambriento - 29 maart 2020 November vorig jaar vroeg de Britse zanger Benjamin Jago Larham mij of ik 'Corazón hambriento' voor hem zou willen vertalen. Letterlijk: hunkerend hart. Ik kende het nummer van India Martínez niet, maar het bleek een prachtig, dramatisch nummer te zijn. Een leuk verzoek wat ik graag inwilligde. Ik heb het 'Oh liefste laat' genoemd, naar de eerste regel van het refrein. In het Spaans 'Si no te vas' wat natuurlijk iets heel anders betekent. Maar klankovereenkomst maakt een vertaling vaak geloofwaardiger, én het zingt lekker 'oh liefste laat'. Afgelopen week zong Benjamin Jago Larham het nummer op één van zijn live living room concerten op You Tube: 27 maart, 41:45 uur Hier de vertaling. terug naar boven |
| yesterday - the beatles - 14 maart 2020 Ik kwam mijn oude vertaling uit 2007 weer eens tegen en mijn ergernis bleef. ''n Dag gelêe'.... toentertijd vond ik het wel een vondst, maar het bevalt me steeds minder. Nu over een andere boeg gegooid. Het woord 'gisteren' moet er zeker in, maar rijmen op 'gisteren' is natuurlijk lastig. Bindervoet en Henkes losten het op met 'Gisternacht'. Een goede vriend maakte er "Gist'ren leek' van. Dan kom je er beter uit inderdaad. Bij mij staat 'gisteren' nu wel steeds in de vierde regel (op het tweede couplet na), maar niet in de openingszin. terug naar boven |
| I send two sunsets - emily dickinson - 9 maart 2020 Ik begon eerst met 'De zon ging onder / En ik ging de strijd aan met de dag'' als vertaling voor de eerste twee regels. Dat loopt qua metrum goed. Maar op enig moment zag ik dat 'zonsondergangen' ook metrisch in orde is. En dat ze gestuurd worden moet dan naar de tweede regel verhuizen. Zo zijn het net kleine puzzeltjes soms die gedichten van Dickinson. terug naar boven |
| leonard cohen - I'm your man - 5 maart 2020 Zo gek op iemand zijn dat het niet meer uitmaakt wat je moet doen als je maar bij haar in de buurt kunt zijn. Voor alles in. Mij moet je hebben. Ik ben van de partij. Ik ben je man. Ik zal er zijn. Da's wat voor mij. Of, eigenlijk nog 'erger': net wat voor mij. terug naar boven |
| smoke gets in your eyes - the platters - 12 februari 2020 Weer zo'n heerlijk oud nummer, nu van The Platters. Allerlei binnenrijm etc. Leuk om te doen. terug naar boven |
| the night is freezing fast - alfred edward housman - 10 februari 2020 Al ergens in 2017 vertaald, maar niet op de site gezet. Ik weet niet meer waarom niet eigenlijk. Het is een klein, bijzonder gedicht van Housman dat gaat over een overleden vriend die een gruwelijke hekel aan de winterkou had. terug naar boven |
| how do I love thee? let me count the ways - elizabeth barrett browning - 6 februari 2020 Een beroemd gedicht, lastig te vertalen. Nu is een sonnet sowieso geen sinecure vanwege de vormvereisten. En je moet steeds kleine besluiten nemen. Wil je precies het origineel volgen, inclusief kleine metrische afwijkingen? Volg je het rijmschema? Blijft de betekenis nog wel overeind zo? Etc. 'How do I love thee? Let me count the ways' heeft als rijmschema; ABBA ABBA CDC CDC. Daarbij valt het volgende op. In de eerste acht regels van het sonnet, het octaaf, rijmen ways/grace/days/praise. Ways/days/praise als volrijm, met grace als klinkerrijm. Het woordje Faith in de tweede regel van het sextet zou daar, eveneens als klinkerrijm, goed bij passen. Maar omdat faith deel uitmaakt van het sextet moet het opgevat worden als een medeklinkerrijm in het rijtje: faith/breath/death. Zou je alleen naar breath/death kijken dan is daar sprake van volrijm. Waar je qua rijmwoorden en rijmschema op uitkomt c.q. op uit kúnt komen, hangt ook af van de taal waarin je wilt vertalen. Rainer Maria Rilke, die het sonnet in het Duits vertaald heeft, houdt zich niet (kan zich niet houden aan) het omarmend rijm in het octaaf(ABBA ABBA), maar gebruikt de klanken wie/weit/sie/keit | stand/schein/rein/wandt. De ei-klank in beide kwatrijnen zorgt toch voor een verbinding. Bovendien komt die ei-klank terug in het sextet (zeit/seit/liebt | not/giebt/tod). Rilke volgt strikt de jambische pentameter, op één plek na 'oder in Sonne' (antimetrie). In het origineel zit overigens ook antimetrie en wel direct in de eerste regel: 'HOW do i LOVE thee'. Wie ich dich liebe? Laß mich zählen wie. Wie ich dich liebe? Laß mich zählen wie. Ich liebe dich so tief, so hoch, so weit, als meine Seele blindlings reicht, wenn sie ihr Dasein abfühlt und die Ewigkeit. Ich liebe dich bis zu dem stillsten Stand, den jeder Tag erreicht im Lampenschein oder in Sonne. Frei, im Recht, und rein wie jene, die vom Ruhm sich abgewandt. Mit aller Leidenschaft der Leidenszeit und mit der Kindheit Kraft, die fort war, seit ich meine Heiligen nicht mehr geliebt. Mit allem Lächeln, aller Tränennot und allem Atem. Und wenn Gott es giebt, will ich dich besser lieben nach dem Tod. Rainer Maria Rilke (1908) In mijn vertaling vormt dooft in het octaaf een klinkerrijm met hoog/oog/beoogt en geloof in het sextet een medeklinkerrijm met belieft/lief. Tot slot: Aan het begin van het sonnet direct een lastige passage '...when feeling out of sight for the ends of being and ideal grace'. Dat Barrett-Browning een diepgelovige vrouw was, zie je hierin terug. Wat ze precies bedoelt, is lastig goed in Nederlandse woorden te vatten. Verschillende interpretaties zijn mogeijk. Wel moet je de tweede helft van de derde regel en de vierde regel tezamen nemen. terug naar boven |
| SARA TEASDALE - 30 januari 2020 In april 2016 maakte ik kennis met de poëzie van Sara Teasdale. Ik was op zoek naar vrouwelijke sonnetteers en daar is zij er een van. Ze schreef dus sonnetten, maar haar andere korte gedichten vind ik zeker zo bijzonder. Even wat achtergrondinformatie over haar. Sara Teasdale (1884-1933) begon al jong met dichten en won op haar 34e met haar bekendste bundel Love Songs in 1918 de Columbia University Poetry Prize, een voorloper van de Pulitzer Prize for Poetry. In die bundel nam zij ook haar beste gedichten uit drie eerdere bundels op. De poëzie van Teasdale munt uit in klassieke eenvoud en pure intensiteit. De metrische kwaliteit van haar korte, persoonlijke gedichten is bijzonder; het maakt dat haar gedichten als liederen klinken. Ze vermeed de klassieke vorm van de jambische pentameter en varieerde en experimenteerde met metrum en ritme. Muzikaliteit is in haar gedichten bepalend. Ze noemde ze zelf 'songs'. Daarom is het zaak bij het vertalen hetzelfde ritme en metrum aan te houden als die van het originele gedicht. Dat Sara Teasdale het zelf van belang achtte dat vertalers het originele metrum overnamen, blijkt o.m. uit haar vertaling van Heinrich Heine’s gedicht ‘Es war ein alter König’ die in The Potter’s Wheel vol. 1, 1905, nr. 3 werd opgenomen. Ze schreef erbij ‘Translation by E.T.T. [into the original metre]’. Slechts enkele gedichten van Teasdale zijn eerder in het Nederlands vertaald en wel door de dichter Albert Verwey (1865-1937). Hij trof in The New Poetry, an anthology of twentieth century verse in English (1926) een paar gedichten van Sara Teasdale aan en besloot er zeven van te vertalen. Deze zeven gedichten en de begeleidende brief die Verwey aan Teasdale had willen sturen zijn in 1992 door zijn zoon Gerlof Verwey (1901-1999) gebundeld en uitgegeven. Daaronder o.m. het beroemde: ‘Let it be forgotten’.  Sara Teasdale groeide op in St. Louis, Missouri, in een welvarende familie. Zij raakte al op haar twintigste betrokken bij een groep jonge kunstenaars die zich The Potters noemden. In de jaren 1904 t/m 1907 gaven The Potters maandelijks een artistiek en literair tijdschrift uit: The Potter’s Wheel. Het tijdschrift werd met de hand geschreven en prachtig geïllustreerd.  In haar jonge jaren reisde ze regelmatig af naar Chicago waar ze kennismaakte met Harriet Monroe die het tijdschrift Poetry uitgaf en een groep dichters om zich heen verzameld had. Daar ontmoette Sara Teasdale ook haar grote liefde, de dichter Vachel Lindsay. Zij trouwde echter in 1914 met de meer gefortuneerde zakenman Ernst Filsinger, een groot bewonderaar van haar werk, en verhuisde naar New York. Na Teasdales eerste bundels Sonnets to Duse and other poems (1907), Helen of Troy, and Other Poems (1911) en Rivers to the Sea (1915) won ze met haar vierde bundel Love Songs in 1918 de Columbia University Poetry Prize. Haar groeiende populariteit zette Sara Teasdale in om andere vrouwelijke dichters meer onder de aandacht te brengen, onder meer door het samenstellen van de anthologie The Answering Voice: One Hundred Love Lyrics by Women (1917). Ze gaf daarmee blijk van haar feministische inslag. In het voorwoord bij dit boek schrijft ze: ‘I have tried to bring together in this book the most beautiful love-lyrics written in English by women since the middle of the last century [dit is sinds 1850]….. and I have avoided poems in which the poet dramatized a man’s feelings rather than her own’. In 1920 verscheen de alom geroemde bundel Flame and Shadow; haar groei als dichter zou hierin tot uitdrukking komen. In 1926 Dark of the Moon en in 1930 Stars To-night. Nadat zij zich van Ernst Filsinger liet scheiden, had Sara Teasdale weer contact met Vachel Lindsay, maar hij was inmiddels getrouwd en had kinderen. In 1931 werd die onmogelijke liefde Lindsay te veel en hij pleegde zelfmoord. Daarna leefde Sara in afzondering, haar gezondheid ging achteruit, depressiviteit speelde haar parten en in 1933 maakte ook zij een einde aan haar leven. Postuum verscheen later dat jaar Strange Victory. terug naar boven |
| we'll make hay while the sun shines - 29 januari 2020 1933 de film 'Going Hollywood' met Bing Crosby en Marin Davies, met daarin het liedje 'We'll make hay while the sun shines'. Lekker ouderwets. terug naar boven |
| the very thought of you - al bowlly & the ray noble orchestra - 26 januari 2020 Een songtekst van Ray Noble die ook de muziek schreef. Leuk nummer met veel binnenrijm en daardoor even lastiger. Ik had eerst iets met hoofd/beroofd/beloofd en verlangen/brandt/constant/want, maar vond toch nog iets mooiers na een nachtje slapen. Heel precies kun je 'the very thought of you' trouwens niet vertaald krijgen, zodanig dat het ook ritmisch goed loopt. terug naar boven |
| into each life some rain must fall - ella fitzgerald & Bill Kenny & The Ink Spots - 25 januari 2020 Net als bij het vorige nummer (You always hurt the one you love) maar 2 coupletten die twee maal herhaald worden. Maar wel net even iets anders gezongen. Gauw klaar zou je denken, máár er zit wel binnenrijm in. Hier in het tweede couplet: 'lose/blues/you', wat 'lui/wuiven/bui' is geworden. Nog steeds uit The Singing Detective. terug naar boven |
| you always hurt the one you love - 24 januari 2020 Een super zoetsappige uitvoering van Pat Boone van dit nummer valt ook op you tube te vinden, maar die van The Mills Brothers is toch verreweg de leukste. terug naar boven |
| it's a lovely day tomorrow - 24 januari 2020 Voor altijd verbonden met Vera Lynn. terug naar boven |
| I get along without you very well - 22 januari 2020 Een songtekst gebaseerd op het gedicht 'Except sometimes' van Jane Brown Thompson. Hoagy Carmichael maakt er dit lied van en baseerde de muziek op een melodie van Chopin (Fantaisie Impromptu in C sharp minor, Op 66). In "The Singing Detective" hoor je de uitvoering van Lew Stone & his Band, maar het is door vele anderen gezongen, o.m. Rosemary Clooney en Frank Sinatra. Ik ontdekte dat Frans Halsema op die melodie een prachtig nummer heeft gezongen met een tekst die hij samen met Michel van der Plas heeft geschreven en waarin naar de originele tekst verwezen wordt. Mooi! 'Verdomde goed' heet het. Ik heb 'gewoon' een vertaling gemaakt. terug naar boven |
| cruising down the river - 19 januari 2020 Van de "The Singing Detective". De leukste nummers ben ik aan het vertalen. Deze is goed te gebruiken om alternatieve teksten op te verzinnen voor bijzondere gelegenheden. O.m. vanwege de lange intro op you tube, althans bij de versie van Paul Rich en the Lou Preager Orchestra. Er zijn ook andere uitvoeringen van te vinden. Een zoete liedtekst, waarbij Dickinson weer van pas komt, in die zin dat halfrijm goed bruikbaar is omdat de klinkerklank voor het gehoor bepalend is. Al blijft er iets 'raars' staan: 'the winds around all make a sound like softly falling rain'. Die gedachte is nou nog nooit bij me opgekomen, maar misschien moet ik die ervaring nog opdoen. terug naar boven |
| stevie wonder - I'll be loving you always - 17 januari 2020 De jaren 70. 'Songs in the Key of Life', grijs gedraaid die lp. Nu liep ik 'I'll be loving you always' weer tegen het lijf. Een prachtig nummer. Van de tekst kon ik mij niet veel herinneren eigenlijk, slechts flarden. Alles bij elkaar een mooi verhaal. terug naar boven |
| blues in the night - 14 januari 2020 Ook bekend van "The Singing Detective". Wat een diep stemgeluid zeg, die Anne Shelton. Het nummer begint met een gek zinnetje: 'My mama done tol'me' , wat verderop qua klank bij dat 'hoo-wee' terugkomt, het geluid van de treinfluit. Dat lukt maar gedeeltelijk om dat in het Nederlands ook zo te krijgen. Een aardige bijkomstigheid van de song is dat het een mannen - en een vrouwenuitvoering kent. In het eerste geval krijg je 'when I was in knee pants' en 'when I was in pigtails' voor de vrouwen. 'Son' wordt 'Hon'. 'A woman'll sweet talk' en 'A man's gonna sweet talk' etc. terug naar boven |
| paper doll - 11 januari 2020 Weer zo'n oudje. Mede bekend van "The Singing Detective". Op you tube o.m. een uitvoering te zien van The Mills Brothers en Dean Martin, de laatstgenoemde enigszins aangeschoten lijkt het wel én met sigaret. Heerlijk swingend nummer, ook in het Nederlands: speelpop van papier. terug naar boven |
| it might as well be spring - doris day o.m. - 10 januari 2020 Zoekend naar nummers van Gus Kahn kwam ik terecht bij 'iets' van Oscar Hammerstein en Richard Rodgers. Bepaald ook niet de eersten de besten: 'It might as well be spring'. Luister naar de uitvoering van Doris Day! Wat een prachtige, heldere stem. De -ing rijmen terugbrengen in het Nederlands is lastig. Bovendien hebben we zo onze eigen lente-uitdrukkingen. Wel leuk om die te gebruiken als het kan. Het zou lente kunnen zijn. terug naar boven |
| bing crosby & the andrew sisters - don't fence me in - 13 december 2019 Dit nummer werd me in herinning gebracht door de TV serie 'The Singing Detective'; ook al weer jaren geleden. Leuke muziek. Het blijkt een soort cowbow-nummer te zijn. 'Hobbles' zijn zogenaamde kluisters waarmee je een paard kunt vastzetten door drie van zijn benen onderling te verbinden. Handig als je midden op de prairie bent. Maar dat sfeertje met The Andrew Sisters: fantastisch! terug naar boven |
| billie holiday - god bless the child + it had to be you - 10 december 2019 Vind ik tussen mijn documenten twee al veel eerder gemaakte songtekstvertalingen. Vergeten op de website te zetten. 'God bless the child' van Billie Holiday & Arthur Herzog Jr., gezongen door Billie Holiday natuurlijk. En, 'It had to be you' met weer een prachtige songtekst van Gus Kahn. Isham Jones schreef de muziek. Toch ook goed te zingen in het Nederlands. terug naar boven |
| something - in een nieuw jasje - 26 september 2019 Gisteren waren in "De Wereld Draait Door" The Analogues. Fantastisch natuurlijk. En ook 'Something' werd gespeeld. Toch maar eens even terugkijken naar mijn vertaling uit 2006. Ik was toen net begonnen met het vertalen van liedteksten en had als eerste, nummer 1 hits van The Beatles genomen. Toen was ik behoorlijk tevreden met het resultaat, maar ik liet de 2e en 3e regel rijmen (zie hieronder) terwijl George Harrison subtiel rijmt met de 1e en de 3e regel: moves|woos me - knows|shows me - en ook in het 3e couplet: knows|shows me. Dat is dan nu geworden: doet|koestert - gewoon|tonen - gewoon|tronen. Ook zingt het allemaal nét even wat lekkerder als je zorgt voor klankovereenkomst met de originele rijmklanken. Zie hier dan de versie van vandaag. (oude versie uit 2006): Kijk hoe mooi zij zich beweegt Vind je haar niet oogverblindend Alles aan haar is opwindend Ik kan niet meer zonder haar Ik wil niet meer zonder haar Kijk hoe lief ze naar me lacht Ik kan geen ander meer beminnen En dat weet ze diep van binnen Ik kan niet meer zonder haar Ik wil niet meer zonder haar Gaat dat gevoel een leven mee? Geen idee, geen idee Kijk over onze schouders mee Geen idee, geen idee Kijk hoe zeker zij het weet In mijn gedachten dringt ze binnen Wijst me op de mooiste dingen Ik kan niet meer zonder haar Ik wil niet meer zonder haar terug naar boven |
| wisdom (it was ...) - sara teasdale - 24 september 2019 Al vertalend kom je toch weer nieuwe dingen tegen. "A score" blijkt een twintigtal te zijn, nou ja, om precies te zijn: "a group or set of twenty or about twenty". Dat wordt met 'zo'n tiental jaar' wel aardig geduid; in ieder geval is dat minder strikt dan 'een tiental jaar' zou ik denken. Gaat het gedicht over de lente? Dat is de vraag. terug naar boven |
| my cocoon tightens - colors tease - emily dickinson - 11 september 2019 Emily Dickinson ziet de vlinder voor zich die nog in zijn cocon zit en zich al voorstelt hoe het zal zijn om rond te vliegen. Zijn vleugels zijn nog niet goed ontwikkeld dus het moment is nog niet aangebroken om uit te breken, al voelt hij zich wel bekneld zitten en plagen de kleuren hem: wordt het geen tijd? Ze probeert zich ook voor te stellen hoe een vlinder weet wanneer het moment daar is. Zouden er signalen en tips komen en zou hij die dan wel herkennen? En precies op dat ogenblik moet hij verrassen met zijn kleuren. Dat hij dan nog wat zal blunderen in het begin moet je hem maar niet kwalijk nemen. Je kunt het ook zien als het proces van de ontluikende dichter. Ook: iemand die wil ontsnappen aan conventies e.d. terug naar boven |
| the fact that earth is heaven - emily dickinson - 9 september 2019 Een hemel op aarde. Zo simpel is het. terug naar boven |
| the butterfly upon the sky - emily dickinson - 7 september 2019 Halfrijm, Emily Dickinson gebruikte het veel. In dit gedicht name| home. Maar je zou zelfs ook pay als halfrijm bij sky kunnen voegen. In ieder geval rijmen: sky|I|sigh. Uiteindelijk lukte het om dit via halfrijm terug te laten komen in het Nederlands. terug naar boven |
| the largest fire ever known - emily dickinson - 5 september 2019 De zonsondergang als een enorme brand die elke dag weer woedt. Niemand maakt er melding van ....... terug naar boven |
| the sky is low - the clouds are mean - emily dickinson - 4 september 2019 De natuur heeft ook wel eens een slechte dag, net als wij. Soms kun je haar daarop betrappen. Een sacherijnig weertje zogezegd (chagrijnig mag ook). Een sneeuwvlokje dat aan het dubben is hoe ze haar weg zal vervolgen. Een klagende wind. terug naar boven |
| nature rarer uses yellow - emily dickinson - 2 september 2019 De woordkunstenaar aan het werk. Trocheïsch metrum dit keer (regels: 8-5-8-5). Het gaat over de natuur, maar Emily Dickinson weet qua woordgebruik een link te leggen met 'uitgeven' en 'zuinig zijn'. Kijk maar: safe, spend, afford, prodigal (spending money or using resources freeley and recklessly), scantly, selectly. Neem je weer meer afstand dan zie je zo'n zonsondergang voor je. En heel af en toe zie je 'm ook in het echt. terug naar boven |
| the future never spoke - emily dickinson - 30 augustus 2019 Dit is weer een echt pareltje van Emily Dickinson. De toekomst biedt jou geen kans om ervoor weg te vluchten of een ander jouw toekomst te laten meemaken én je kunt je er niet op voorbereiden. Opeens IS het er gewoon, als het nu. terug naar boven |
| this is the land the sunset washes - emily dickinson - 28 augustus 2019 Meestal dicht Emily Dickinson in de common meter, hymn meter of ballad meter, waarbij het metrum jambisch is: ta DUM ta DUM. Slechts af en toe tref je een gedicht aan in een ander metrum, vaak dan: trochee (DUM ta DUM ta). Máár,'This is the land the sunset washes' heeft een afwisselender ritme: dactylus en trochee gecombineerd: THIS is the LAND the SUN-set WA-shes / THESE are the BANKS of the YEL-low SEE. Het overbrengen van zo'n ritme in de Nederlandse vertaling maakt vertalen extra leuk. Emily Dickinson geeft een prachtige schets van een zonsondergang; je zíet het voor je. Aan het ritme kun je zien dat de 1e en 2e regel van de 2e strofe eigenlijk als een geheel moeten worden beschouwd (ritme identiek aan 1e regel van de 1e strofe). terug naar boven |
| to fight aloud is very brave - emily dickinson - 26 augustus 2019 De cavalerie die maar blijft aanvallen, er komt geen eind aan. En niemand die het ziet. Of toch? terug naar boven |
| shall I take thee, the poet said - emily dickinson - 22 augustus 2019 Wikken en wegen met woorden. Daar gaat het bij dichten (en vertalen) om. EN, het allerbelangrijkste, over vondsten die zomaar uit de lucht lijken te komen vallen. Toch is dat niet zo. Pas na lang/langer doordenken van de woorden en hun mogelijke betekenis doet zich dat vaak pas voor. Wordt dat als het ware uitgelokt. Hier lijken de woorden gasten die op bezoek willen komen. Er zitten er in de hal te wachten. Komen ze nog aan de beurt? Of hebben ze definitief afgedaan. Toen ik naging of ik 'het overwogen woord' zou kunnen gebruiken, kwam ik terecht bij het archief van De Groene Amsterdammer. Op 19 juli 1924 verscheen in het blad onder de kop 'Krekelzangen' een lied van J.H. Speenhoff, getiteld 'Er tusschen uit' . Ook dát is leuk aan vertalen, al dwalend kom je op de gekste plekken. Er tusschen uit Kom, we gaan wat met vacantie, Zei de Amsterdamsche Raad, Na het maanden-lange werken Kan zoo'n slippertje geen kwaad. Dezen gaan wat naar de heide, Genen naar het blanke strand ... Rustig luieren en suffen, Of wat spelen in het zand. Zeker hebben ze het noodig Na dien langen zittingtijd, Raadslui zijn toch ook maar menschen Met en zonder vroolijkheid. Visschers, fietsers, tuffers, loopers, Pootje-baajers en zoo voort, Vindt men onder deze vrienden Van het overwogen woord. - Niet meer stemmen, debatteeren ... Geen gemier meer en geblok, Maar met vrouw en kind naar buiten, Weg de vulpen ... nu de stok! Weg de bleeke zitting-wangen En het loome dito-oog, Stoere, bruin-gebrande nekken, Breed gebarend, hoofd omhoog. Groote grut! Het is zoo fijn Even Raadslid ... af .... te zijn. J.H. Speenhoff terug naar boven |
| a charm invests a face - emily dickinson - 13 augustus 2019 Over dit gedicht is al heel wat af geschreven. In The New York Review of Books door Adrian Piper, door Helen Vendler, op The Prowling Bee, het blog van Susan Kornfeld, Preest. Genoeg te lezen en overwegen dus. Ik zie Emily Dickinson vooral als een woordkunstenaar. Ze gebruikt in dit gedicht woorden als: charm, (di)spell, want, wat je de kant opstuurt van betovering (toverspreuk, betovering, en - met een beetje fantasie - toverstok; het verschil in uitspraak tussen wand met een d en want met een t is nauwelijks te horen). Maar het kan ook gewoon charme zijn, bekoorlijkheid. Het gezicht wint aan bekoorlijkheid door de voile. Voor invest vond ik: provide or endow something with a particular quality or attribute. Ik moet dan aan 'verrijken' en '(op)sieren' denken. Bij: behold, veil, peer, mesh, interview, image gaat het allemaal om kijken/zien. Behold: see or observe someone/something especially of remarkable or impressive nature. Een veil/mesh onttrekt niet alleen een gezicht aan het zicht, het biedt de draagster (meestal een draagster) ook een zekere beschermlaag bij het kijken naar anderen (peer). Interview wordt hier, denk ik, bedoeld als 'het elkaar in de ogen kunnen kijken'; echt dus als 'inter' en 'view'. Niet als het interview dat de journalist afneemt. In een Duitse vertaling van Gertrud Liepe wordt het: Anblick, wat het vrij precies weergeeft. Elkaar rechtstreeks aankijken. Image: het totaalplaatje zou je kunnen zeggen. Mooie definitie: a representation of the external form of a person or thing in art (Oxford Dictionary). En dan woordengroepen met negatievere lading: dare not/fear/lest (niet durven, bang, angst), dispell, denies, annul (laten verdwijnen, ontkennen, nietig verklaren). Leuk weetje: deny betekende vroeger ook wel 'de toegang ontzeggen' - wel toepasselijk, denkend aan de voile. En tot slot een positieve set: wishes, want, satisfies. Imperfectly is uiteindelijk toch het kernwoord van het gedicht. Enerzijds is het gezicht door de voile niet goed te zien, anderzijds verwijst het naar de onvolmaaktheid van het gezicht. Je zou zelfs nog kunnen denken aan een derde betekenis vanwege beheld dat de associatie oplevert met 'aanbeden worden'; het gezicht wordt aanbeden om de verkeerde reden, vanwege de charme die de voile teweegbrengt (mysterieuze verschijning). In een eerdere versie had ik eerst: "Gesierd door charme is / Een vaag te zien gezicht / Haar voile licht de vrouw niet op / Bang voor het volle licht". 'Het volle licht', omdat dat licht is dat onbelemmerd op iets schijnt en dit in dit kader, gezien de voile, mooi passend is, zij het dat het woord 'licht' niet in het origineel voorkomt. Het blijft dubben en afwegen. Nu toch 'invests' een belangrijker plaats toegekend. terug naar boven |
| aretha franklin - think - 19 juli 2019 Een paar dagen geleden liep Shirma Rouse de studio waar Leo Blokhuis een uitzending over North Sea Jazz maakte binnen en zong karaoke het nummer 'Think' van Aretha Franklin. Wat een heerlijk nummer is dat toch. Dus nu een poging het zo te vertalen dat het in het Nederlands óók klinkt. Liefst met klankovereenkomst met de Engelse versie. Dat voelt het beste. Maar wat verzin je voor freedom? Letterlijk vertalen toch maar niet. Afhankelijk van je mood kwam ik op 'lieverd' of 'ziedend'. Zingt wel lekker. terug naar boven |
| zomerzinnen literatuur- en muziekfestival - Dwingeloo - 22 juni 2019 Tijdens het Zomerzinnen festival werd het boek Van Nijlande tot Heelal | From Nijlande to the Universe | Von Nijlande bis zum Weltall gepresenteerd, met gedichten van de Drentse dichter Erik Harteveld vertaald in het Engels en Duits door Geert Nijland en uitgegeven door Het Drentse Boek. Baukje Bloemert van Huus van de Taol reikte het 1e exemplaar uit aan Erik Harteveld. Ik heb met veel plezier aan de totstandkoming van de Engelse vertalingen meegewerkt. Zie hier een impressie van het festival. Het boek is in de boekhandel verkrijgbaar en via Het Drentse Boek.  terug naar boven |
| Nederland Vertaalt 9: uitslag ENG-NED - 28 mei 2019 ‘Nederland Vertaalt’, opgezet door Verstegen & Stigter in samenwerking met het Prins Bernhard Cultuurfonds, wil het belang van goed vertalen onderstrepen, zo lees ik op hun website. Hoe is het dan mogelijk dat de jury ENG-NED een liedtekstvertaling heeft bekroond waar fouten in staan vroeg ik me af. Welk type fouten gemaakt is, wil ik u hieronder duidelijk maken. Als u kunt zingen, zing dan mee op de melodie van ‘Lucy in the sky with diamonds’. Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds Om het publiek het belang te doen inzien Van hoe je een song – goed ritmisch vertaalt Organiseerden Verstegen & Stigter Een wedstrijd waarvoor werd bepaald Handhaaf het metrum en wees effectief Net als het origineel Let op het rijmschema, zingbaarheid is Van belang Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds Ah ….. ah…… Alle vertalingen worden beoordeeld Door vakjury’s die wij benoemen per taal Lennon/McCartney, het zijn specialisten De klemtoon die is cruciaal Is elke inzending dactylus-‘proof’ Let op het metrum, maar nee Engels is anders dan Nederlands, da’s Van belang Let dus extra op de accenten Let dus extra op de accenten Let dus extra op de accenten Ah ….. ah ‘Tangerine’, ‘cellophane’, ‘marmalade’ zijn van Zichzelf al een dactylus, lekker brutaal Maar mandarijn, cellofaan, marmelade Gaan met het accent aan de haal Maar gelukkig leer je van fouten Maar gelukkig leer je van fouten Maar gelukkig leer je van fouten Ah …… ah Wie had dan wel moeten winnen? Pleuni Depmann, zonder enige twijfel. Een foutloze vertaling, slechts één opmaatje, mooie vondsten. Dat zij naast tekstdichter ook muzikant is, verbaast me niks. Dat de jury vergeten is te vermelden dat 'Lucy in the sky with diamonds' een schitterend voorbeeld is van een lied vol dactylen (die in de vertaling gehonoreerd moeten worden natuurlijk) vind ik heel bijzonder. terug naar boven |
| lucy in the sky with diamonds - 11 april 2019 Reuze nieuwsgierig naar de genomineerde vertalingen van de vertaalwedstrijd Nederland Vertaalt 9! Voor Engels - Nederlands stond 'Lucy in the sky with diamonds' op het programma. Een prachtige dactylus-opgave, wat mogelijkheden biedt om lange woorden/woordcombinaties te gebruiken die op zichzelf al een dactylus vormen. John Lennon en Paul McCartney hebben dat ook gedaan: TANgerine TREES, MARmalade SKIES, SOMEbody, (ka)LEIdoscope, CELlophane, TOwering, ROCKing horse, MARSHmellow, Everyone, (in)CREdible, NEWSpaper, PLASticine, LOOking glass en SUDdenly. Wel 14 keer!! Dat zie je pas goed als je met het lied aan de slag gaat. Fantastisch gewoonweg. Bij mij is dat geworden: mandaRIJNbomen, VRUCHtengeLEI, ROEpende, caleidoSCOpisch fesTIJN, GEELgroene, GLANScelloFAAN, TOrenen, stroomAFwaarts tot, HOBbelpaardLIEden, IEdereen en KRANtenpaPIER. Kortom: baas boven baas. Niet te overtreffen die Lennon & McCartney. Lastig bij het vertalen is ook nog dat in het Engels bepaalde woorden een ander accent hebben dan in het Nederlands, zoals 'CELlophane' (het accent op de eerste lettergreep), maar wij zeggen 'celloFAAN', met het accent op de laatste lettergreep. Ongeveer hetzelfde doet zich voor bij 'NEWSpaper', want in het Nederlands komt het accent dan op de tweede lettergreep: 'paPIER(en)'. Ik zag een mooie vondst voor de 'newspaper taxi's': taxi's gevouwen van krantenpapier. Kijk, dát zingt nog eens lekker. Het lastigste woord is natuurlijk 'caLEIdoscope'. In het Nederlands komt het accent op de laatste lettergreep: 'caleidoSCOOP'. Maar als je het woord 'caleidoSCOpisch' al zingend gebruikt komt er vanzelf ook op de eerste lettergreep een, zij het lichter, accent. Mooie titelvertaalvondsten: 'Lucy twinkelt blij aan de hemel' en 'Lucy in de zilveren hemel'. Bij de eerste is er ook nog klankovereenkomst met 'Lucy in the sky'. Als je meezingt met het origineel vind ik dat altijd wel aardig. Vandaar 'Lucy kom bij mij vanavond', maar de hemel is dan ver te zoeken, zo ook de diamanten. terug naar boven |
| shall I compare thee to a summer's day? - shakespeare - 13 februari 2019 Sonnet 18 is een van de bekendste sonnetten van Shakespeare. Zal ik je met een zomerdag vergelijken? Eigenlijk, zo vertaald, een lettergreepje te veel, maar als je het gewoon uitspreekt, valt die lettergreep in feite weg. Toch eens gekeken of het ook anders kan, zoals zovelen al voor mij hebben gedaan. Kijk hier maar eens. En natuurlijk allerlei versies op de site van Frans Lekens. Máár, ongetwijfeld de mooiste vertalingen van Shakespeare's sonnetten zijn gemaakt door Arie van der Krogt. Die soepele taal! Prachtig. Hij is niet alleen tekstdichter, maar ook liedjeszanger en misschien komt het daardoor. Ze zijn uitgegeven door Ad. Donker en hier verkrijgbaar. terug naar boven |
| weer eens een dickinson: beauty be not caused it is - 10 februari 2019 Echte schoonheid moet je niet najagen, die is er gewoon. Innerlijke schoonheid die alles overstijgt. Aan kreukels gladstrijken hoef je niet te beginnen. Denk maar aan de wind en de weide. Het metrum: trocheeën. Waarom de vierde regel los staat? Geen idee. Ik las in het blog "Emily every day" de veronderstelling dat in de tweede strofe de laatste drie regels rijmen ("Look at that cheeky last stanza, rhyming the last three lines and leaving the first one out there, hanging in the empty air with no rhyme of its own. Lonely line"), maar dat is niet juist. "Thro' it / do it" rijmt. Maar op "see to it" rijmt bijvoorbeeld "drink some tea with it". terug naar boven |
| doubt - sara teasdale - 25 januari 2019 Ja, wat doe je dáár tegen? Als een ziel je verraadt? terug naar boven |
| faults - sara teasdale - 22 januari 2019 Liefde tegen alles bestand. Hoeveel kwaad men ook spreekt. Houden van elke fout. terug naar boven |
| houses of dreams - sara teasdale - 16 januari 2019 Is het een verwijt? Zozeer door iemand worden ingenomen dat er zelfs geen plaats meer is om te dromen? Je zou het haast denken. Ware het niet dat verderop beweerd wordt dat alle dromen zijn uitgekomen. Wat wil je nog meer? Maar toch blijft het een beetje een gedicht vol tegenstrijdigheden. In het metrum worden jambes afgewisseld met anapesten. Eerst meende ik ook trocheeën te ontwaren, maar dat klopt bij nader inzien toch niet. terug naar boven |
| sara teasdale: after love | because - 14 januari 2019 "After love" gaat over verdwenen magie. "Because" geschreven begin 20e eeuw, maar je zou de vrouwen de kost moeten geven voor wie het in dit gedicht beschrevene begin 21e eeuw nog iets ongekends zal zijn.... terug naar boven |
| pain - sara teasdale - 12 januari 2019 Aan huis gekluisterd door de pijn. terug naar boven |
| in the metropolitan museum - sara teasdale - 11 januari 2019 In elkaar opgaand in het museum. terug naar boven |
| swans - sara teasdale - 9 januari 2019 Je ziet ze zitten bij het meertje. Wat is er gebeurd? IS er wat gebeurd? Zwanen. terug naar boven |
| the kiss - sara teasdale - 8 januari 2019 Weer zo'n gedicht dat op het eerste gezicht pure sentimentaliteit lijkt te betreffen. Toch is het beeld van de tedere regen en de kussende wind meer dan dat. Teasdale vond de vorm waarin ze haar gedichten goot zeker zo belangrijk als de inhoud. In het gedicht valt op dat de niet rijmende regels 1 en 3 in elke strofe eindigen met een onbeklemtoonde lettergreep; de rijmende regels 2 en 4 hebben het gebruikelijke mannelijk eindrijm. De eerste drie regels van elke strofe zijn jambische pentameters (vijfvoeters), de 4e regel is verkort tot 4 resp. 6 lettergrepen. De laatste regel heeft bovendien een afwijkend metrum (anapest). Ook aardig wat alliteratie in het gedicht (come, can, care | sought, sea, sent | surged, singing, south | swift, sweet, shining | sealed, sseal, safe). "De kus" terug naar boven |
| young love - sara teasdale - 24 december 2018 Bij het vertalen van dit gedicht van Sara Teasdale moest ik denken aan de woorden van Carel Peeters toen hij Edna St. Vincent Millay en Sara Teasdale vergeleek (VN: Edna Millay, de kaars die aan twee kanten brandt - 2016). "Millay stond dichterbij het 'masculiene stoïcisme' van Thomas Hardy en E.A. Housman dan bij de sentimentele hartenbrekers-poëzie van een in die tijd bekende dichteres als Sara Teasdale." "Young love" voldoet aardig aan die laatste typering. Anderzijds, het beeld van de zee die de naam van de geliefde die in het zand is geschreven wegspoelt, zien we ook bij Edmund Spenser (1552-1599) in het beroemde sonnet 75 "One day I wrote her name upon the strand". En het beeld van jaloers zijn op de spullen die wél bij de geliefde in de buurt zijn, gebruikte Emily Dickinson's ook al in "I envy seas whereon he rides" en komt vast bij meer dichters voor. "Young love" is in een jambisch metrum geschreven, vier regels per strofe, maar deel IV en VIII wijken af: beide delen hebben 9 regels en deel IV kent bovendien een trocheïsch metrum. terug naar boven |
| it is not a word - sara teasdale - 10 december 2018 Het gaat niet om wat er gezegd is. Was het maar zo, zou je haast denken. Het staat los van wat er nu is. Het zit 'm in de herinneringen. Dat wat je probeert te vergeten. |