|
inhoud
2024
18-01-2024 - in edna st. vincent millays werk: Ik lees aandachtiger wat of er staat: hoe zit het met dat 'of'?
2023
29-10-2023 - vrouwen en sonnetten
28-10-2023 - annie m.g. schmidt - moeder dicht
03-09-2023 - lovely day - bill withers
31-07-2023 - in my room - the beach boys
18-06-2023 - de last liefst naargelang - "that love is all there is"
25-04-2023 - exiled van edna st. vincent millay opnieuw bekeken
2022
08-08-2022 - when night is almost done - emily dickinson
01-07-2022 - I years had been from home - emily dickinson
08-06-2022 - she rose to his requirement, dropt - emily dickinson
26-05-2022 - bloom is result to meet a flower - emily dickinson
13-04-2022 - I started early - took my dog - emily dickinson
03-04-2022 - I think to live may be a bliss - emily dickinson
21-03-2022 - when roses cease to bloom, sir - emily dickinson
15-03-2022 - I took my power in my hand - emily dickinson
08-03-2022 - fame is a fickle food - emily dickinson
27-02-2022 - the fingers of the light - emily dickinson
2021
terug naar boven
25-05-2021 - goldie pinklesweet - roald dahl
09-05-2021 - dear friends we surely all agree - roald dahl
05-05-2021 - the crocodile - roald dahl
02-05-2021 - the dentist and the crocodile - roald dahl
15-04-2021 - arnold spilka - don't tell me that I talk too much
13-04-2021 - the remarkable cake - margaret mahy
29-03-2021 - goldilocks and the three bears - roald dahl
25-03-2021 - the three little pigs - roald dahl
22-03-2021 - jack and the beanstalk - roald dahl
15-03-2021 - snowwhite and the seven dwarfs - roald dahl
11-03-2021 - cinderella - roald dahl
08-03-2021 - the walrus and the carpenter - lewis carroll
05-03-2021 - when all the world is full of snow - n.m. bodecker
04-03-2021 - the man who wasn't there - brian lee
03-03-2021 - dad and the cat and the tree - kit wright
28-02-2021 - the pig - roal dahl
26-02-2021 - something told the wild geese - rachel field
20-02-2021 - little red riding hood and the wolf - roald dahl
13-02-2021 - the table and the chair - edward lear
12-02-2021 - the duck and the kangaroo - edward lear
10-02-2021 - the owl and the pussycat - edward lear
09-02-2021 - the aim was song - robert frost
08-02-2021 - a popular personage at home - thomas hardy
05-02-2021 - the twins - henry sambrooke leigh
03-02-2021 - the tea-gown - eugene field
01-02-2021 - long ago - eugene field
29-01-2021 - fiddle-dee-dee - eugene field
28-01-2021 - little boy blue - eugene field
22-01-2021 - contentment - eugene field
06-01-2021 - don't go to strangers - amy winehouse & paul weller
2020
terug naar boven
19-11-2020 - 'WE ARE SEVEN" is vanaf vandaag te bestellen bij het huis met de drie gedichten
18-06-2020 - only you - the platters
07-06-2020 - the great pretender - the platters
05-05-2020 - and so it goes - billy joel
24-04-2020 - you belong to me - kate rusby
22-04-2020 - happy days are here again - annette hanshaw
20-04-2020 - I remember sky - stephen sondheim uitgevoerd door dianne reeves
03-04-2020 - lord byron - so we'll go no more a rovng
29-03-2020 - corazón hambriento - india martínez
14-03-2020 - nieuwe vertaling van yesterday
09-03-2020 - I send two sunsets - emily dickinson
05-03-2020 - leonard cohen - I'm your man
12-02-2020 - smoke get in your eyes - the platters
10-02-2020 - the night is freezing fast - alfred edward housman
06-02-2020 - how do I love thee? Let me count the ways - elizabeth barrett-browning
30-01-2020 - sara teasdale - vertalingen en achtergrondinformatie
29-01-2020 - we'll make hay while the sun shines
26-01-2020 - the very thought of you - al bowlly & the ray noble orchestra
25-01-2020 - into each life some rain must fall - ella fitzgerald & bill kenny
24-01-2020 - you always hurt the one you love: weer the singing detective
24-01-2020 - it's a lovely day tomorrow
22-01-2020 - I get along without you very well
19-01-2020 - cruising down the river
17-01-2020 - I'll be loving you always - stevie wonder
14-01-2020 - blues in the night - anne shelton
13-01-2020 - heel soms - voor edna st. vincent millay
11-01-2020 - paper doll - the mills brothers & dean martin
10-01-2020 - it might as well be spring - doris day o.m.
2019
terug naar boven
27-12-2019 - don't worry about me - frances
13-12-2019 - bing crosby & the andrew sisters: don't fence me in
10-12-2019 - billie holiday: god bless the child + it had to be you
26-09-2019 - something - in een nieuw jasje
24-09-2019 - wisdom (it was ...) - sara teasdale
11-09-2019 - my cocoon tightens - colors tease - emily dickinson
09-09-2019 - the fact that earth is heaven - emily dickinson
07-09-2019 - the butterfly upon the sky - emily dickinson
05-09-2019 - the largest fire ever known - emily dickinson
04-09-2019 - the sky is low - the clouds are mean - emily dickinson
02-09-2019 - nature rarer uses yellow - emily dickinson
30-08-2019 - the future never spoke - emily dickinson
28-08-2019 - this is the land the sunset washes - emily dickinson
26-08-2019 - to fight aloud is very brave - emily dickinson
22-08-2019 - shall I take thee, the poet said - emily dickinson
13-08-2019 - a charm invests a face - emily dickinson
19-07-2019 - aretha franklin - think
22-06-2019 - ZOMERZINNEN literatuur- en muziekfestival
28-05-2019 - nederland vertaalt 9
11-04-2019 - lucy in the sky with diamonds
13-02-2019 - shall I compare thee to a summer's day? - shakespeare
10-02-2019 - weer eens een dickinson: beauty be not caused it is
25-01-2019 - doubt - sara teasdale
22-01-2019 - faults - sara teasdale
16-01-2019 - houses of dreams - sara teasdale
14-01-2019 - sara teasdale: after love | because
12-01-2019 - pain - sara teasdale
11-01-2019 - in the metropolitan museum - sara teasdale
09-01-2019 - swans - sara teasdale
08-01-2019 - the kiss - sara teasdale
2018
terug naar boven
24-12-2018 - young love - sara teasdale
10-12-2018 - it is not a word - sara teasdale
02-12-2018 - only in sleep - sara teasdale
30-11-2018 - I would live in your love - sara teasdale
30-11-2018 - change - sara teasdale
29-11-2018 - alone - sara teasdale
15-11-2018 - lessons - sara teasdale
02-11-2018 - the answer - sara teasdale
10-10-2018 - in Flanders fields - john mccrae
17-07-2018 - come on to me - paul mccartney
14-06-2018 - no rack can torture me - emily dickinson
31-05-2018 - a decemberdag - sara teasdale
30-05-2018 - I shall not care- sara teasdale
24-05-2018 - may - sara teasdale
23-05-2018 - my heart is heavy - sara teasdale
19-05-2018 - what do I care - sara teasdale
18-05-2018 - let it be forgotten - sara teasdale
16-05-2018 - barter - sara teasdale
19-04-2018 - the destruction of Sennacherib - lord byron
30-01-2018 - blazing in gold and quenching in purple
- emily dickinson
30-01-2018 - the red
blaze is the morning - emily dickinson
2017
terug naar boven
18-11-2017 - somewhat to hope for - emily dickinson
06-10-2017 - I reason,
earth is short - emily dickinson
28-09-2017 - that love is all there is - emily
dickinson
26-09-2017 - forever is composed of nows - emily
dickinson
17-09-2017 - to hear an oriole sing - emily
dickinson
05-09-2017 - just one of
those things - nummer van cole porter
03-04-2017 - the
ladies who lunch - stephen sondheim
02-04-2017 - elegy |
klaaglied - edna st. vincent millay
23-02-2017 - childhood is the kingdom where
nobody dies
22-02-2017 - drowning is
not so pitiful - emily dickinson
20-02-2017 - softened by time's consummate plush -
emily dickinson
04-02-2017 - portrait by
a neighbor - millay
13-01-2017 - the return from town - millay
05-01-2017 - safe upon
the solid rock the ugly houses stand - second fig
2016
terug naar boven
09-12-2016 - my candle burns at both ends -
millay - first fig
08-12-2016 - because I
could not stop for death: de ontbrekende 4e strofe in de eerste uitgave
van dickinsons gedichten
11-09-2016 - yeats: down by the salley gardens
20-08-2016 - dickinson
& millay: "Dwars Vers"
22-04-2016 - I thought of you - sara teasdale
20-04-2016
- longing -
sara teasdale
09-04-2016 - sara teasdale - I am not yours
30-03-2016 - I have been
very lonely all today - owen barfield
27-03-2016 - the ruined maid - thomas hardy
24-03-2016 - de
genomineerden en winnaar van de vertaalwedstrijd met love is not all
22-03-2016 - elizabeth bishop: one art
15-02-2016 - w.h. auden:
funeral blues revisited
08-02-2016 - thomas hardy - the man he killed
2015
terug naar boven
31-12-2015 - thomas
hardy - birds at winter nightfall
30-12-2015 - thomas
hardy: the reminder
27-12-2015 - thomas
hardy: the darkling thrush
21-12-2015 - thomas hardy: a broken appointment
12-12-2015 - thomas
hardy: neutral tones
01-12-2015 - thomas hardy: the voice
11-11-2015 - not in this
chamber only at my birth - millay
09-11-2015 - we talk of taxes, and I call you friend
28-10-2015 - to the not
impossible him - millay
22-10-2015 - city trees - edna st. vincent millay
10-09-2015 - elegy
before death - edna st vincent millay
29-04-2015 - one day I wrote her name upon the
strand
26-04-2015 - ode on
solitude - alexander pope
02-04-2015 - if - rudyard kipling
26-03-2015 - god only
knows - the beach boys
25-03-2015 - w.h. auden - who's who19-03-2015
- what fifty
said - robert frost
12-03-2015 - voor de
3e keer "I dwell
in possibility"
11-03-2015
- christina
rossetti dit keer: monna innominata, 11e sonnet - many in aftertimes
will say of you
09-02-2015 - and you
as well must die,
beloved dust -
opnieuw bekeken
30-01-2015
- women have
loved before as I love now
27-01-2015 - I
know the face of falsehood and her
tongue - edna st.
vincent millay
06-01-2015 - bang, bang
(my baby shot me down) - lady gaga, oorspronkelijk cher, later nancy
sinatra
2014
terug naar boven
14-12-2014 - renascence
- edna st. vincent millay
29-11-2014 - the ballad
of the harp-weaver
17-11-2014 - recuerdo
| weet
jij nog
13-11-2014 - here is a
wound that never will heal, I know
30-10-2014 - oh, my
beloved, have you thought
of this
24-10-2014
- the dream -
edna st. vincent millay
22-10-2014 - and
do you think that love itself -
millay
28-09-2014 - the
unexplorer & the philosopher
30-06-2014 - let you
not say of me when I
am old - edna st.
vincent millay
15-06-2014
- since I
cannot persuade you from this mood
09-06-2014
- that love
at length should find me
out and bring
02-06-2014
- once more
into my arid days like dew
06-05-2014
- still
will I harvest beauty where
it grows
04-05-2014 - when you,
that at this moment are to me
19-04-2014
- pity me not
because the light of day
11-04-2014
- I only know that every hour with
you
21-03-2014
- I shall go back again to the bleak shore
17-03-2014 - song
of a second april
14-03-2014 - een grappig
gedichtje van millay (the
return from town)
13-03-2014 - not even my pride shall suffer much -
geen sonnet dit keer van millay
05-03-2014 - sometimes
when I am wearied suddenly -
millay
27-02-2014
- I said, seeing how the winter gale
increased
20-02-2014 - how
healthily their feet upon the floor
17-02-2014 - of all that ever in extreme disease
15-02-2014 - no
lack of counsel from the shrewd and wise
11-02-2014 - w
09-04-2016 - sara teasdale - I am not yours
10-02-2014 - tussendoortje
- emily dickinson - it
troubled me as once I was
09-02-2014 - if in the years to come you should
recall
27-01-2014 - not in a
silver casket cool with pearls
zoektocht en vergelijking met herman de coninck's vertaling
21-01-2014 - strange thing that I, by nature nothing
prone
15-01-2014 - sweet
love, sweet thorn
12-01-2014 - if to be left were to be left alone -
millay
10-01-2014 - whereas
at morning in a jeweled crown
06-01-2014 - hearing your words and not a word among
them - millay, ook in het nieuwe jaar
terug naar boven
|
in edna st. vincent millay's werk: ik lees aandachtiger wat of er staat - hoe zit het met dat 'of'? - 19 januari 2024
In Edna St. Vincent Millay's beroemde gedicht 'If I should learn in some quite casual way'
staat in de een-na-laatste regel "or raise my eyes and read with
greater care". Ik heb het vertaald met: "Ik lees aandachtiger wat
of er staat".
Dat 'OF' had ik nodig om op de benodigde 10 lettergrepen uit te komen.
Zo gebruikt blijkt 'wat' hier een vragend voornaamwoord genoemd te
worden. De voornaamwoorden 'wie' en 'wat' noemen we vragend
voornaamwoorden als ze in het eerste deel van een bijzin staan en
wanneer er 'of' staat of kan worden toegevoegd achter het zinsdeel
waarin 'wie' of 'wat' voorkomt.
Voorbeelden:
Hij herinnerde zich niet precies wat (of) er gebeurd was.
Wat (of) je ook doet, het haalt allemaal niets uit.
(Zo lees ik op dbnl.org in Nederlandse Spraakkunst; 24e druk bewerkt door Jan van Bakel).
terug
naar boven |
Gouden Eeuw sonnet van eigen hand - 30 oktober 2023
Alweer van een jaar of vier geleden, een sonnet over de Gouden Eeuw
discussie. Ik kan het me nauwelijks herinneren, maar ik heb 'm toch
echt zelf geschreven. Op 14 september 2019 en dat was het dan ook
wel weer, want nadien alleen nog maar vertaald werk. Ook de coronatijd
inspireerde kennelijk niet. Afijn.
De Gouden Eeuw
Vandaag opeens een heleboel tumult
Iets ouds bleek plots van kleur te zijn verschoten
Een eeuw was aldus, naar het scheen malloten
Geen Gouden Eeuw meer, zelfs niet meer verguld
En iedereen was heel de dag van slag
Alsof hun iets voorgoed was afgenomen
Wie waren toch op dat idee gekomen
En snapten niet dat dit gevoelig lag
Geschiedenis verhaalt zoals altijd
Van wat gebeurd is met de stinkend rijken
De andere mensen zijn, zo laat zich blijken
Nog niet ontrukt aan de vergetelheid
Zo wordt, verrijkt met hen, geschiedenis
Iets waar het goud van afgebladderd is
Ans Bouter
terug
naar boven |
vrouwen en sonnetten - 29 oktober 2023
Bij het uitmesten van mijn bureau vond ik weer dingen terug die ik
allang vergeten was, waaronder deze aardige uitspraak van ene Robertus
Love, a St. Louis poet and newspaperman, over Edna St. Vincent Millay
als sonnetten-dichter.
OVER EDNA ST.VINCENT MILLAY
“Who says a woman cannot wield the Sonnet?”
Shakespeare's chapeau is now become a bonnet,
And feather's flaunt from Petrarch's rim of bay;
Our Milton's name is altered to Millay;
Old Tasso's envious now—my word upon it!
Robertus LOVE
a St. Louis poet and newspaperman
1924
terug
naar boven |
Annie M.G. Schmidt - Moeder dicht - 28 oktober 2023
Dit grappige gedicht van Annie M.G. Schmidt kwam ik weer eens tegen en ik zet het nu ook maar eens op de site. Te leuk.
MOEDER DICHT
Mijn bladerloze schaduw mijdt het water
Ziezo hè hè, de eerste regel staat er.
en speurt de witte angst van eeuwen later
Ga weg! Ga spelen met je transformator!
Je ziet toch dat je moeder zit te dichten.
ik wend mij af en doof mijn vale lichten
ik heb tedùm tedùm geweten
Dat vul ik later in. Na ’t middageten.
mijn weemoed maakt de koele vlinders wakker
van mijn getooide zelf. Daar is de bakker!
Zeg maar: een halfje bruin en een heel wit.
o grijze schim die daar zo heilloos zit
ik zie mijn grijze droefheid aan de kim
Da’s tweemaal grijs. Dat kan niet. naakte schim
aan wie ik al mijn zachte treurnis zeg
En nog een rol beschuit! O is ie weg?
als dauw die druppelt van de trage bomen
Als jij nog één keer binnen durft te komen,
dan krijg je geen vanillevla vanavond!
zo druppelt in dit hart te zeer gehavend
Je moeder dicht. ze heeft geen tijd, totaal niet.
Als vader thuiskomst gaat het helemaal niet.
Je moeder zou een Shakespeare kunnen zijn.
Ze is het niet. Dat komt door jouw gedrein.
Daar gaat ie weer. O humtum klaar en koel
in ’t land van late regen en ik voel
mijn schamelheid. Een heer met een kwitantie?
Zeg maar: m’n moeder is met kerstvakantie.
mijn schamelheid.Wat is dat? Hoofdje zeer
M’n schatje toch…. Gevallen met je beer?
Je moeder komt…..na na…… daar is ze al.
Wees nou maar zoet- ’t genie staat weer op stal.
Annie M.G. Schmidt (1911 – 1995)
terug
naar boven
|
lovely day - bill withers - 3 september 2023
Toch
weer een leuk, vrolijkmakend nummer tegengekomen: Lovely day van Bill
Withers. Niet zoveel tekst om te vertalen, het derde couplet is
hetzelfde als het tweede couplet, met een klein accentverschil.
Een fijne dag zou ritmisch nog wel passen als vertaling voor 'a lovely
day', maar dat klinkt verder voor geen meter, vind ik. Dus ik
fantaseerde dat hij weer moed kreeg en de dag wel aan zou kunnen als
zij of hij maar met hem meekomt. Dan valt het ook prima te zingen (Kom met me mee).
terug
naar boven |
in my room - the beach boys - 31 juli 2023
Begin
januari 2021, mind you, was de vorige keer dat ik een songtekst
vertaalde. Nadien veel met Roald Dahl en dichters van (soms vrolijke)
kindergedichten bezig geweest en ook weer met Emily Dickinson.
Maar nu werd ik geattendeerd op 'In my room' van The Beach Boys en ik
was eigenlijk vergeten wat voor een mooi klein liedje dat is. Ook
bijzonder qua opbouw, zowel wat de tekst betreft als de muziek. Voor
prachtige harmonieën staat Brian Wilson garant natuurlijk. Het
lijkt zo simpel maar dat is het niet.
De coupletten, korte niet rijmende regels (trocheïsch), terwijl de
'bridge' juist weer wel rijmt. Er staan verschillende uitvoeringen op
You Tube. Ook die met Tammy Wynette is de moeite waard. Kortom:
genieten. Hier de vertaling.
terug
naar boven |
de last liefst naargelang - "that love is all there is" - 18 juni 2023
In welk gedicht heb ik ook al weer 'de last liefst naar gelang'
gebruikt, vroeg ik me opeens af. Dan blijkt die zoekfunctie van de
website toch wel erg handig te zijn, je typt de woorden in en krijgt
direct het resultaat: bij de vertaling van "That love is all there is"
van Emily Dickinson, vertaald in 2017 (28-09-2017).
Moet dat niet naargelang zijn, is vervolgens de vraag. En inderdaad,
het moet aan elkaar worden geschreven. Gauw aangepast op de
website. (In "Het overwogen woord" staat een iets andere vertaling van dit
gedicht).
terug
naar boven |
exiled van edna st. vincent millay opnieuw bekeken - 25 april 2023
Al
weer zo'n 10 jaar geleden, om precies te zijn op 29 april 2013 plaatste
ik een stukje over het gedicht "Exiled" van Edna St. Vincent Millay.
Een gedicht met een dramatische inhoud en ook het ritme is meeslepend.
Toentertijd kon ik niet goed definiëren hoe je het metrum zou
moeten aanduiden, inmiddels durf ik daar meer over te zeggen.
Millay combineert dactylen met trocheeën. Dat zie je natuurlijk
vaker; dactylen combineer je met trocheeën (bij beide sprake van dalend metrum: DUM ta ta en DUM ta) en anapesten met
jambes (beide: stijgend metrum: ta ta DUM en ta DUM). In de meeste regels opent Millay met een dactylus, soms volgen
alleen trocheeën, soms zit er ook nog een dactylus tussen. Altijd
4 beklemtoonde lettergrepen/accenten per regel.
Zij stond in haar roemtijd op het toneel met haar gedichten en je kunt
je wel voorstellen hoe dit gedicht theatraal door haar kon worden
voorgedragen.
Searching my heart for its true sorrow (SEAR-ching my HEART for
ITS true SOR-row OF for its TRUE SOR row).
This is the thing I find to be (THIS is the THING i FIND to BE)
That I am weary of words and people (THAT i am WEA-ry of WORDS and PEO-ple)
Sick of the city, wanting the sea ( SICK of the CI-ty, WAN-ting the SEA)
Of de laatste van de negen strofen:
I should be happy, that am happy (I should be HAP-py, THAT am HAP-py)
Never at all since I came here (NE-ver at ALL since I came HERE)
I am too long away from water (I am too LONG a-WAY from WA-ter)
I have a need of water near
(I have a NEED of WA-ter NEAR)
terug
naar boven |
when night is almost done - emily dickinson - 8 augustus 2022
Weer
een bijzonder gedicht van Emily Dickinson met een duistere en een
lichtere kant. Ze houdt het luchtig met de kuiltjes in de wangen
en het borstelen van het haar. Terecht merkt Susan Kornfeld
op dat het gebruikte metrum, de jambische trimeter, ook aan de
luchtigheid bijdraagt. Maar je kunt er ook een andere draai aan geven. Kijk zelf maar.
terug
naar boven |
I years had been from home - emily dickinson - 1 juli 2022
De angst voor wie en wat er achter de deur zou kunnen zijn, wordt gaandeweg een angst voor de deur zelf, zo lijkt het wel.
terug
naar boven |
she rose to his requirement, dropt - emily dickinson - 8 juni 2022
Wat een gedicht!
Het huwelijk uit die tijd kort samengevat in de 1e strofe. Het
patriarchaat. 'The playthings', letterlijk speelgoed oftewel wat
er leuk was in het leven, het speelse.
Het "if ought" in de 2e strofe komt ook voor in Ruth 1:17 "...if
ought (ook wel: aught) but death part thee and me" (over de loyaliteit
van Ruth aan Naomi).
Er valt ook nog wel iets te zeggen over de vorm van het gedicht.
Een jambische tetrameter afgewisseld met een jambische trimeter;
elke strofe bestaat uit vier regels van 8-6-8-6 lettergrepen. In de
eerste strofe rijmt de 2e en de 4e regel: life/wife (vertaald:
wou/vrouw), volrijm. In de tweede strofe rijmt de 1e regel op de 4e
regel: day/away (vertaald: aan/bestaan), opnieuw volrijm. In de derde
strofe rijmt weer de 2e regel op de 4e regel, dit keer met halfrijm:
weed/abide (vertaald: wier/waar).
terug
naar boven |
bloom is result to meet a flower - emily dickinson - 26 mei 2022
Realiseer
je wat er allemaal te pas komt bij het bloeien van een bloem. Daar sta
je meestal niet zo bij stil, maar het is een hele klus en een zware
verantwoordelijkheid. Daar dicht Dickinson over in gedicht F 1038 | J 1058.
terug naar boven |
I started early - took my dog - emily dickinson - 13 april 2022
Een wonderlijk gedicht over de zee.
Allerlei duidingen tref ik aan, maar die verklaren meestal maar een
deel van de inhoud. Ik blijf liefst maar zo dicht mogelijk bij wat
er staat dit keer en laat andere interpretaties graag aan de lezer
over. Zoek er niet te veel achter, zou ik denken.
Of de stad een echte stad is of een mooi bouwsel van zand? Geen idee.
Ik vond het nog wel een grappig idee te denken dat Dickinson zegt dat
de zee eigenlijk elke keer weer op zoek is naar bekenden en als hij die
niet vindt dan in arren moede maar weer terug gaat. Dat bedoelde ze
vast niet hoor, maar toch.
terug
naar boven |
I think to live may be a bliss - emily dickinson - 3 april 2022
Een bijzonder raadselachtig gedichtvan
Dickinson. Sommige regels vind ik onbegrijpelijk. Diverse analyses
geven ook geen helderheid, spreken elkaar tegen etc. De eerste twee
strofes zijn nog wel te volgen, maar bij de derde strofe doet zich
bijvoorbeeld de vraag voor of ze het over geordende dagen heeft
óf over gewijde dagen. Ik denk het laatste; 'to stand for
ordination' is gewijd worden. Ook vanwege het 'majesty' dat erop
volgt kom ik tot die conclusie. Want waarom zouden geordende dagen van
hogere kwaliteit zijn? In commentaren zie ik ook 'conversion'
terugkomen in de zin van bekering. Dat zag Emily om zich heen
meermaals gebeuren, maar zij liet zich niet daartoe verleiden of
dwingen. Maar je aanpassen is vaak makkelijker dan je eigen koers
blijven varen. Misschien doelde ze daar op.
Maar dan de vierde strofe. Waar gaat het over?? Vooral de derde regel
is tamelijk wonderbaarlijk, maar eigenlijk alle regels van die
strofe. Een 'goblin' is een kabouter of kobold,ook wel kwelgeest genoemd. Vorst als een kwelgeest voor de bloesem.
Je kunt goedbeschouwd van alles in het gedicht lezen. Dat is ook prima eigenlijk.
terug
naar boven |
when roses cease to bloom, sir - emily dickinson - 21 maart 2022
Naar Mount Auburn Cemetary verwijst Emily Dickinson in dit gedicht
dat zij op 28 jarige leeftijd schreef. Jaren daarvoor had zij deze
begraafplaats al eens bezocht en ze was ervan onder de indruk. Bloemen
en hommels ook al in dit vroege gedicht. Ze zouden nog vaak terugkeren
in haar werk.
terug
naar boven |
I took my power in my hand - emily dickinson - 15 maart 2022
"And
went against the world" , echt iets voor Emily Dickinson om zich van de
wereld niets aan te trekken en haar eigen gang te gaan. De druk van de
omgeving te weerstaan. Verzet te plegen, weerstand te bieden, ergens
niet per definitie zomaar in meegaan.
'Take in hand' = 'take control of someone or something', meer ons: het
heft in handen nemen. Of, iets minder sterk uitgedrukt: iets ter hand
nemen. In ieder geval moet het woordje 'hand' terugkomen in de
vertaling vanwege David en Goliath.
Krachtig gedicht.
terug
naar boven |
fame is a fickle food - emily dickinson - 8 maart 2022
Eerst
wat over de vorm van het gedicht. Ik zag het ergens 'free verse'
genoemd worden, waarschijnlijk gebaseerd op de wijze waarop Dickinson het heeft opgeschreven.
De 3e regel luidt dan: 'Whose table once a'. En de 4e regel:
'Guest but not'. Kijk je echter naar het metrum van het gedicht
dan is het 'gewoon' een 'short meter' waarin
Dickinson veel vaker schreef, namelijk 6-6-8-6 lettergrepen in jambes.
Zoals in: 'A light
exists in spring', 'I never saw a moor', 'The first day's night had
come', 'The heart asks pleasure first'; er zijn er ongetwijfeld meer te
vinden. Het ligt dus voor de hand dat dit gedicht ook als een 6-6-8-6
variant gezien moet worden. De woorden 'guest but not' pasten gewoon
niet alle drie meer op de beschikbare ruimte op het papiertje. Dat
klinkt erg prozaïsch, maar er is veel voor te zeggen.
Soms wordt het gedicht genoteerd als bestaande uit één
strofe, soms uit twee strofen. Voor beide is wat te zeggen. Gezien het
metrum en de inhoud zou ik van twee strofen uitgaan.
De eerste regel 'Fame is a fickle food' is voor vertalers een lastige
opgave vanwege de alliteratie. Wie zich ook aan het metrum wil houden,
maakt het zich moeilijk. Arie Sonneveld
maakte ervan: 'Roem is riskante kost', wat aan beide eisen voldoet.
En geeft ook: 'Roem is een grillig gerecht' waarbij 'grillig'
dichterbij de betekenis van 'fickle' komt; er ontstaan zo dactyli. Zo blijft het afwegen en keuzes maken.
Ik heb het eerst geprobeerd met 'Roem is verraderlijk', dus zonder een
woord voor 'food' op te nemen, maar dan wordt de vertaling toch wel erg
onduidelijk.
Ingrediënten die in ieder geval terug moesten komen: grillig (voor
fickle) of een equivalent ervan, dis (als tafel die voor een maaltijd gedekt
is, i.c. to set a table), en eenmalig, waaraan Dickinson meer woorden
besteedt. Interessant is ook het woord 'shifting',
wat ook staat voor: 'changing,
especially unpredictably'. Dickinson koos vast niet voor niks voor dit
woord voor 'schuiven'. Daarom wilde ik in eerste instantie ook
'onvoorspelbaar' in de vertaling verwerken, maar a. dat lukte niet goed
en b. in grillig zit ook al onvoorspelbaarheid.
Uiteindelijk
heb ik de alliteratie in de 1e regel opgegeven met: Roem is een grillig
maal. Daarvoor in de plaats, voor zover je dat kunt zeggen, is volrijm
gekomen in plaats van het halfrijm food/not en plate/set.
Vooral de eerste strofe heeft vele versies gekend, bijvoorbeeld: Roem,
grillig als gerecht/Wordt gasten aan de dis/Maar één keer
voorgezet als maal/Dat onvoorspelbaar is.
Hier de uiteindelijke vertaling.
terug
naar boven |
the fingers of the light - emily dickinson - 27 februari 2022
Mooi
gedicht over het vroege ochtendlicht. Vol halfrijm: town/in,
asleep/up, town/man, elate/light. Maar ook light/wait in de 1e strofe
en replied/by in de 2e strofe zou je als halfrijm kunnen opvatten, hoewel
voor de structuur van het gedicht minder belangrijk.
In de laatste strofe verschijnen een kikker en een mug. Ik zie een luid
kwakende kikker voor me die op zijn achterpoten staat, wat in
werkelijkheid helemaal niet kan, net zo min als een mug een beker kan
ophouden om er licht in op te vangen.
terug
naar boven |
goldie pinklesweet - roald dahl - 25 mei 2021
Nog een rijmend moraliserend verhaaltje van Roald Dahl. Dit keer over stiekem pillen slikken.
terug
naar boven |
dear friends we surely all agree - roald dahl - 9 mei 2021
Die rijmen van Roald Dahl hebben ook wel wat weg van Annie M.G. Schmidt. Bij deze, over het kauwgum kauwen, zit er ook nog een soort moraal in. En de gekkigheid lijkt natuurlijk op Annie Schmidts stijl.
terug
naar boven |
the crocodile - roald dahl - 5 mei 2021
Alweer
een krokodil van Dahl. Op internet vond ik al een prachtige vertaling
van Judy Elfferich met een paar mooie vondsten erin. Zoals: "Hij pakt
de mosterd (pittig spul) / En smeert een lik op elke knul", "Dat is wat
Kroko ervan vindt / En die eet dus al jaren kind". Fantastisch.
Hierbij een poging mijnderzijds.
terug
naar boven |
the dentist and the crocodile - roald dahl - 2 mei 2021
Een lekker eng dier, de krokodil, precies wat voor Roald Dahl. En dan ook nog bij de tandarts, meer dan genoeg om van te griezelen.
terug
naar boven |
arnold spilka - don't tell me that I talk too much - 15 april 2021
Ook
gevonden in The Hutchinson Treasury of Children's Poetry: twee gedichtjes van Arnold Spilka: 'Don't tell me that I talk too much' en 'Flowers are a silly bunch'.
Arnold Silka, van wie online geen portret te vinden is, was met name
een illustrator, maar schreef ook korte gedichten. Hij werd in 1917 in
New York geboren en overleed in 2002.
terug
naar boven |
the remarkable cake - margaret mahy - 13 april 2021
Ook
gevonden in The Hutchinson Treasury of Children's Poetry: een grappig
gedicht van de Nieuw Zeelandse Margaret Mahy (1936-2012). Metrum:
anapesten met her en der een jambe. Leuk om te doen.
Mahy schreef zo'n 40 romans en 20 verzamelingen van korte verhalen en
maakte meer dan 100 geïllustreerde boeken. Ze won de
internationale Hans Christian Andersen Medal voor haar bijdrage aan de
kinderliteratuur (aldus Wikipedia).
terug
naar boven |
goldilocks and the three bears - roald dahl - 29 maart 2021
Een mal verhaal over Goudlokje of Goudhaartje, een naam die ritmisch niet in te passen is. Gekke kronkels erin gestopt door Roald Dahl. Leuk.
terug
naar boven |
the three little pigs - roald dahl - 25 maart 2021
Ook dit sprookje kende ik niet zo goed: over de drie biggetjes en de Wolf. Wrede taferelen natuurlijk weer, op zijn Roald Dahls.
terug
naar boven |
snow white and the seven dwarfs - roald dahl - 15 maart 2021
Nog een 'aangepast' sprookje op rijm
en ook niet bedoeld voor de allerkleinsten. Ook weer met een eenvoudig
rijmschema AABBCC etc. Het lastige voor de vertaler zit 'm niet
dáárin, maar in het volhouden van het ritme, wat Dahl
natuurlijk uitstekend doet. Mooie regels die de spiegel zegt over de
koningin: "You are the only one to charm us / Queen, you are the cat's
pyjamas". Rijmen op 'pyjamas' met 'charm us' is ook al weer zo'n mooie
vondst.
terug
naar boven |
cinderella - roald dahl - 11 maart 2021
Eén van de Gruwelijke rijmen van Roald Dahl: verbasterde sprookjes,
zoals alleen Roald Dahl dat kan doen, in een strak ritmisch schema
(AABBCC etc. en steeds 8 lettergrepen per regel, een enkele keer 9 bij
vrouwelijk rijm, en een keer 7). Ook voor volwassenen leuk om te lezen.
Ik zou het niet de allerkleinsten voorlezen.
terug
naar boven |
the walrus and the carpenter - lewis carroll - 8 maart 2021
Dit
grappige gedicht over de Walrus en de Timmerman en de Oesters is
opgenomen in "Through the looking-glass" (1871). Het wordt aan Alice
voorgedragen door Tweedledum en Tweedledee. Ik vind de nonsensgedichten
van Edward Lear leuker, maar toch is deze beroemde niet te versmaden.
Rijmschema ABCBDB (8-6-8-6-8-6).
terug
naar boven |
when all the world is full of snow - n.m. bodecker - 5 maart 2021
Een
klein kinderversje van een van oorsprong Deense auteur en illustrator
die later in Amerika is gaan wonen. Hij won de Christopher Award voor
poëzie in 1974 en 1976 (aldus wikipedia). Ik trof het gedichtje aan in "The Hutchinson Treasury of Children's Poetry".
terug
naar boven |
the man who wasn't there - brian lee - 4 maart 2021
De eerste en laatste strofe van dit gedichtje komen overeen met de eerste strofe van 'Antigonish', een gedichtje van William Hughes Mearns (1875-1965).
Yesterday upon the stair
I met a man who wasn’t there
He wasn’t there again today
I wish, I wish he’d go away
When I came home last night at three
The man was waiting there for me
But when I looked around the hall
I couldn’t see him there at all!
Go away, go away, don’t you come back any more!
Go away, go away, and please don’t slam the door
Last night I saw upon the stair
A little man who wasn’t there
He wasn’t there again today
Oh, how I wish he’d go away
"Antigonish" (1899)
terug
naar boven |
dad and the cat and the tree - kit wright - 3 maart 2021
Eenvoudig verhaaltje wat toch tot de verbeelding spreekt.
terug
naar boven |
the pig - roald dahl - 28 februari 2021
Prachtig verhaal over een varken dat op zoek is naar de zin van het leven. Zoals alleen Roald Dahl dat kan. Ritmisch vertaald.
terug
naar boven |
something told the wild geese - rachel field - 26 februari 2021
Ook te vinden in "The Hutchinson Treasury of Children's Poetry": Rachel Field met dit gedicht
over de wilde ganzen die de winter voorvoelen. Geschreven in
trocheïsche tetrameter (DUM-ta DUM-ta DUM-ta | DUM-ta DUM-ta
DUM).
terug
naar boven |
little red riding hood and the wolf - roald dahl - 20 februari 2021
In "The Hutchinson Treasury of Children's Poetry" trof ik deze rijmende versie van Roodkapje
aan, van de onvolprezen Roald Dahl. Met zo'n heerlijke ondertoon
erbij. Een prachtig boek, die treasury, daar vind ik vast meer moois.
terug
naar boven |
the table and the chair - edward lear - 13 februari 2021
Ik vond een 3e grappig gedichtje van Lear over een tafel een een stoel die een luchtje gaan scheppen. Fantastisch.
terug
naar boven |
the duck and the kangaroo - edward lear - 12 februari 2021
Nog
zo'n leuk nonsens-gedicht van Edward Lear. Dit keer over een eend en
een kangoeroe. Heerlijk om voor te lezen aan kinderen. Allerlei gekke
vragen kun je dan stellen (hoe houdt een eend zich beet etc.) en
uitdrukkingen en nieuwe woorden terloops uitleggen. Of alleen maar
grinniken om het verhaal.
terug
naar boven |
the owl and the pussycat - edward lear - 10 februari 2021
Hoe verzin je het, zo'n verhaal. Prachtig beeldend voor kinderen. Plaatjes erbij, ik zie het voor me. De Uil en de Snoezepoes is het geworden.
Ik had eerst een zwangerschap van de Snoezepoes geïntroduceerd in
de vertaling. Hoe kom je daar nu zo bij, zou je zeggen. Welnu, er is in
1938, ontdekte ik, een vervolg op dit gedicht verschenen getiteld: "The children of the Owl and the Pussycat".
Dus zo gek is dat nou ook weer niet...... Máár, er blijkt
een simpeler oplossing voor het rijm te zijn. In plaats van "We trouwen,
'k ben zwanger, toe aarzel niet langer" kan natuurlijk ook simpelweg:
"Ik trouw graag zo'n zanger, toe aarzel niet langer".
terug
naar boven |
the aim was song - robert frost - 9 februari 2021
Een
gedicht over de wind of, zo u wilt, over poëzie. "Before man
came to blow it right" is wel een pracht van een beginregel. Als
er nu iets is wat je niet onder controle kunt hebben, is het wel de
wind. Je kunt er wel van alles mee doen. Zoals de poëzie met
woorden speelt.
terug
naar boven |
a popular personage at home - thomas hardy - 8 februari 2021
Op
zoek naar gedichten voor kinderen kwam ik dit gedicht van Thomas Hardy
tegen. Over zijn hond, Wessex. Niet per se een kindergedicht overigens,
maar wel aardig. Kijk maar.
terug
naar boven |
the twins - henry sambrooke leigh - 5 februari 2021
De
naam van Henry Sambrooke Leigh kwam ik voor het eerst tegen als dichter
van 'Only seven: a pastoral story after Wordsworth'. Leigh schreef dus
een parodie op Wordsworths 'We are seven'. Een nogal flauwe parodie (via google te vinden).
Leigh had echter wel gevoel voor humor, wat moge blijken uit het beroemde gedicht voor kinderen: 'The twins'.
Ik had eerst een versie waarin alle regels 8 lettergrepen hadden (zie
hieronder) in plaats van het originele 8-6-8-6-8-6-8-6 structuur.
De tweeling
Qua uiterlijk, gezicht en stem
Was broerlief identiek aan mij
Dus men verwarde mij met hem
Maar dat gold voor ons allebei
Al wie wij kenden sprak alras
Op hoge toon tegen elkaar
Wie van ons twee de tweeling was
Wie was nu wie, wat was nu waar
Nu lost een naam zo’n kwestie op
Maar eer men die gegeven had
Deed een verpleegster ons in ’t sop
Vergat krek wie ze voor zich had
En bij de doop ging het dus mis
Men zag mij voor mijn broertje aan
Een lot dat mij beschoren is
Zo is het vroeg al misgegaan
Ook later leek hij nog op mij
Toen ik naar school ging in de klas
Men lapte mij er altijd bij
Terwijl het broertje John dus was
‘k Vroeg al die kennissen van mij
Stel jij was ik, bewijs dan maar
Dat ik echt ik ben en niet jij
Aan elke grote twijfelaar
Nog steeds zag ik als John eruit
Toen ik gelukkig was getrouwd
Met als gevolg dat nu mijn bruid
Enorm veel van mijn broer John houdt
Zo droeg ik jarenlang mijn kruis
’t Was altijd weer verwarring troef
Tot na mijn dood men per abuis
Mijn tweelingbroertje John begroef
terug
naar boven |
the tea-gown - eugene field - 3 februari 2021
Uit
de tijd dat men zich nog omkleedde als er thee geserveerd werd. De
"tea-gown". Lastig te vertalen als je ook nog wilt dat het ritmisch
goed loopt. Dan wordt het een mooi jurkje.
terug
naar boven |
fiddle-dee-dee - eugene field - 29 januari 2021
Nog zo'n aardig rijmpje voor kinderen van Eugene Field. Dit keer over een irritante vogel. Spannend met een knipoog.
terug
naar boven |
little boy blue - eugene field - 28 januari 2021
Kindergedichtje over een speelgoedhond, een soldaatje en een klein jongetje. met een trieste afloop. Anapesten afgewisseld met jambes.
Sommige versjes van Eugene Field zijn op muziek gezet door Sjef Frenken, een in Canada wonende Nederlander, musicus & schrijver.
terug
naar boven |
contentment - eugene field - 22 januari 2021
Via, via kwam ik op het spoor van de kinderversjes en - rijmpjes van de
Amerikaan Eugene Field (1850 - 1895). Eens kijken of die ook te
vertalen zijn. Allereerst 'Contentment' over een tevreden hen. Een soort fabel op rijm.
terug
naar boven |
don't go to strangers - amy winehouse & paul weller - 6 januari 2021
Rond oud & nieuw was er op de BBC een "best of" programma met
opnames van Jools Holland's Hootenanny's met daarin o.m. uit 2016
"Don't go to strangers met Paul Weller aan de piano die het lied samen
met Amy Winehouse zingt. Wat een prachtig nummer en wat een heerlijke
uitvoering. Hierbij een poging om de sfeer ervan ook in de vertaling terug te brengen.
Joni Mitchell heeft het ook uitgevoerd, zag ik. Wat mij betreft met iets te veel violen.
terug
naar boven |
WE ARE SEVEN - ISBN 9789492348081 - 19 november 2020
Het beroemde gedicht van William Wordsworth 'We are seven' is bij het Huis met de Drie Gedichten
uitgegeven in een mooi door Paul van der Steen geïllustreerde
uitgave met een vertaling en naschrift van mijn hand. Grafische
vormgeving: Jopie Nijstad-Beumkes.
Kijk op die site bij 'Contact & Bestellen' hoe je de bundel kunt bemachtigen. Ook via de betere boekhandel verkrijgbaar.
In 1892 verscheen er ook een geïllustreerde versie van 'We are
seven'; de tekeningen waren van Agnes Gardner King. In die zin staat de
uitgave in een mooie traditie.
terug
naar boven |
only you - the platters - 18 juni 2020
Nog een nummer van The Platters uit
1955: Only you (and you alone). Het werd een grote hit. Qua tekst een niemendalletje, maar toch wel leuk al was het maar uit nostalgische overwegingen.
terug
naar boven |
the great pretender - the platters - 7 juni 2020
Uit
1955 - op you tube de originele uitvoering. Helemaal gestyled, zouden
we nu zeggen. Maar de melodie zit in mijn geheugen gegrift. In de
60tiger jaren werd het nummer kennelijk ook nog veel gedraaid. Van de
woorden zijn alleen flarden blijven hangen, eigenlijk alleen de eerste
en de laatste regel. Geen idee waar het verder over ging toentertijd.
Nu wel. Kijk maar.
terug
naar boven |
and so it goes - billy joel - 5 mei 2020
En
opnieuw levert Benjamin Jago Larham, Brits zanger (tenor), een mooi
nummer aan met het verzoek dit te vertalen. Eenvoudige melodie. Om op
te mijmeren. Mooi opgebouwde tekst. Gedeelde geheimen en overgave.
terug
naar boven |
you belong to me - kate rusby - 24 april 2020
Op verzoek van Benjamin Jago Larham, Brits zanger (tenor), dit mooie, kleine liedje vertaald. Over verbondenheid. Te beluisteren op een van zijn vrijdagse livingroom concerts in corona-tijden op you tube.
terug
naar boven |
happy days are here again - annette hanshaw - 22 april 2020
Ik was op zoek naar mooie nummers die Barbra Streisand gezongen heeft en vond toen dit over-bekende lied
waar je bepaald vrolijk van wordt. La Streisand zingt het heel
ingetogen, ook mooi. Het is in 1929 geschreven door Jack Yellen en door
Milton Ager op muziek gezet. Ze werkten wel vaker samen die twee. Het
is vele malen opnieuw uitgevoerd, o.m. ook in die tijd door Jack Hylton
(van 'Painting the clouds with sunshine').
terug
naar boven |
I remember sky - stephen sondheim uitgevoerd door Dianne Reeves - 20 april 2020
Via, via kwam ik bij dit mooie nummer van
Stephen Sondheim uit de musical Evening Primrose. In het verhaal zitten
mensen lange tijd opgesloten in een opslagplaats van een winkel en ze
proberen zich te herinneren hoe het buiten was: de lucht, de sneeuw, de
blaadjes in de regen, kinderen in een park, maar vooral de blauwe
lucht.
terug
naar boven |
lord byron - so we'll go no more a roving - 3 april 2020
Goede voornemens van een schuinsmarcheerder, onparlementair uitgedrukt.
Roving: constantly moving from one area or place to another. Van de ene geliefde, naar de andere. 'Fear of missing out'
(fomo) zouden we tegenwoordig zeggen. Daar moest maar eens een punt
achter gezet worden. Het lijf wou niet meer mee, vermoeidheid ging hem
parten spelen. Tijd voor serieuzer zaken. Met spijt in het hart. Dat wel. Ravotten komt overigens van 'ravot' = zondig genoegen of vermaak.
E. du Perron vertaalde het gedicht in 1932 als volgt:
Dus zullen wij nooit meer dwalen,
Laat door den blauwen nacht,
Bleef ook 't hart in liefde stralen,
En de maan in de oude pracht.
Want het zwaard verslijt het leer,
En het lichaam slijt om 't hart,
En de ziel voelt soms niet meer,
En liefde zelfs verstart.
Moest bij nacht de liefde stralen
En bij dageraad vergaan,
Toch zullen wij nooit meer dwalen
In den glans van de maan.
terug
naar boven |
corazón hambriento - 29 maart 2020
November
vorig jaar vroeg de Britse zanger Benjamin Jago Larham mij of ik
'Corazón hambriento' voor hem zou willen vertalen. Letterlijk:
hunkerend hart. Ik kende het nummer van India Martínez niet,
maar het bleek een prachtig, dramatisch nummer te zijn. Een leuk
verzoek wat ik graag inwilligde.
Ik heb het 'Oh liefste laat' genoemd, naar de eerste regel van het
refrein. In het Spaans 'Si no te vas' wat natuurlijk iets heel anders
betekent. Maar klankovereenkomst maakt een vertaling vaak
geloofwaardiger, én het zingt lekker 'oh liefste laat'.
Afgelopen week zong Benjamin Jago Larham het nummer op één van zijn live living room concerten op You Tube: 27 maart, 41:45 uur
Hier de vertaling.
terug
naar boven |
yesterday - the beatles - 14 maart 2020
Ik
kwam mijn oude vertaling uit 2007 weer eens tegen en mijn ergernis
bleef. ''n Dag gelêe'.... toentertijd vond ik het wel een vondst,
maar het bevalt me steeds minder.
Nu over een andere boeg gegooid. Het woord 'gisteren' moet er zeker in,
maar rijmen op 'gisteren' is natuurlijk lastig. Bindervoet en Henkes
losten het op met 'Gisternacht'. Een goede vriend maakte er "Gist'ren
leek' van. Dan kom je er beter uit inderdaad.
Bij mij staat 'gisteren' nu wel steeds in de vierde regel (op het tweede couplet na), maar niet in de openingszin.
terug
naar boven |
I send two sunsets - emily dickinson - 9 maart 2020
Ik
begon eerst met 'De zon ging onder / En ik ging de strijd aan met de
dag'' als vertaling voor de eerste twee regels. Dat loopt qua metrum
goed. Maar op enig moment zag ik dat 'zonsondergangen' ook metrisch in
orde is. En dat ze gestuurd worden moet dan naar de tweede regel verhuizen.
Zo zijn het net kleine puzzeltjes soms die gedichten van Dickinson.
terug
naar boven |
leonard cohen - I'm your man - 5 maart 2020
Zo
gek op iemand zijn dat het niet meer uitmaakt wat je moet doen als je
maar bij haar in de buurt kunt zijn. Voor alles in. Mij moet je hebben.
Ik ben van de partij. Ik ben je man. Ik zal er zijn. Da's wat voor mij.
Of, eigenlijk nog 'erger': net wat voor mij.
terug
naar boven |
smoke gets in your eyes - the platters - 12 februari 2020
Weer zo'n heerlijk oud nummer, nu van The Platters. Allerlei binnenrijm etc. Leuk om te doen.
terug
naar boven |
the night is freezing fast - alfred edward housman - 10 februari 2020
Al ergens in 2017 vertaald, maar niet op de site gezet. Ik weet niet meer waarom niet eigenlijk. Het is een klein, bijzonder gedicht van Housman dat gaat over een overleden vriend die een gruwelijke hekel aan de winterkou had.
terug
naar boven |
how do I love thee? let me count the ways - elizabeth barrett browning - 6 februari 2020
Een
beroemd gedicht, lastig te vertalen. Nu is een sonnet sowieso geen
sinecure vanwege de vormvereisten. En je moet steeds kleine besluiten
nemen. Wil je precies het origineel volgen, inclusief kleine metrische
afwijkingen? Volg je het rijmschema? Blijft de betekenis nog wel overeind zo? Etc.
'How do I love thee? Let me count the ways' heeft als rijmschema; ABBA ABBA CDC CDC. Daarbij valt het volgende op.
In de eerste acht regels van het sonnet, het octaaf, rijmen ways/grace/days/praise. Ways/days/praise als volrijm, met grace als klinkerrijm.
Het woordje Faith in de tweede regel van het sextet zou daar, eveneens als klinkerrijm, goed bij passen. Maar omdat faith deel uitmaakt van het sextet moet het opgevat worden als een medeklinkerrijm in het rijtje: faith/breath/death. Zou je alleen naar breath/death kijken dan is daar sprake van volrijm.
Waar je qua rijmwoorden en rijmschema op uitkomt c.q. op uit
kúnt komen, hangt ook af van de taal waarin je wilt vertalen.
Rainer Maria Rilke, die het sonnet in het Duits vertaald heeft, houdt
zich niet (kan zich niet houden aan) het omarmend rijm in het
octaaf(ABBA ABBA), maar gebruikt de klanken wie/weit/sie/keit | stand/schein/rein/wandt. De ei-klank in beide kwatrijnen zorgt toch voor een verbinding. Bovendien komt die ei-klank terug in het sextet (zeit/seit/liebt | not/giebt/tod).
Rilke volgt strikt de jambische pentameter, op één plek na 'oder in Sonne' (antimetrie). In het origineel zit overigens ook antimetrie en wel direct in de eerste regel: 'HOW do i LOVE thee'.
Wie ich dich liebe? Laß mich zählen wie.
Wie ich dich liebe? Laß mich zählen wie.
Ich liebe dich so tief, so hoch, so weit,
als meine Seele blindlings reicht, wenn sie
ihr Dasein abfühlt und die Ewigkeit.
Ich liebe dich bis zu dem stillsten Stand,
den jeder Tag erreicht im Lampenschein
oder in Sonne. Frei, im Recht, und rein
wie jene, die vom Ruhm sich abgewandt.
Mit aller Leidenschaft der Leidenszeit
und mit der Kindheit Kraft, die fort war, seit
ich meine Heiligen nicht mehr geliebt.
Mit allem Lächeln, aller Tränennot
und allem Atem. Und wenn Gott es giebt,
will ich dich besser lieben nach dem Tod.
Rainer Maria Rilke (1908)
In mijn vertaling vormt dooft in het octaaf een klinkerrijm met hoog/oog/beoogt en geloof in het sextet een medeklinkerrijm met belieft/lief.
Tot slot:
Aan het begin van het sonnet direct een lastige passage '...when feeling out of sight for the ends of being and ideal grace'. Dat Barrett-Browning een
diepgelovige vrouw was, zie je hierin terug. Wat ze precies bedoelt, is
lastig goed in Nederlandse woorden te vatten. Verschillende
interpretaties zijn mogeijk. Wel moet je de tweede helft van de derde
regel en de vierde regel tezamen nemen.
terug
naar boven |
SARA TEASDALE - 30 januari 2020
In april
2016 maakte ik kennis met de poëzie van Sara Teasdale. Ik was op
zoek naar vrouwelijke sonnetteers en daar is zij er een van. Ze schreef dus sonnetten, maar haar andere korte gedichten vind ik zeker zo bijzonder.
Even wat achtergrondinformatie over haar.
Sara Teasdale (1884-1933) begon al jong met dichten en won op haar 34e
met haar bekendste bundel Love Songs in 1918 de Columbia University
Poetry Prize, een voorloper van de Pulitzer Prize for Poetry. In die bundel nam zij ook haar beste gedichten uit drie eerdere bundels op.
De poëzie van Teasdale munt uit in klassieke eenvoud en pure
intensiteit. De metrische kwaliteit van haar korte, persoonlijke
gedichten is bijzonder; het maakt dat haar gedichten als liederen
klinken. Ze vermeed de klassieke vorm van de jambische pentameter en
varieerde en experimenteerde met metrum en ritme. Muzikaliteit is in
haar gedichten bepalend. Ze noemde ze zelf 'songs'. Daarom is het zaak
bij het vertalen hetzelfde ritme en metrum aan te houden als die van
het originele gedicht.
Dat Sara Teasdale het zelf van belang achtte dat vertalers het
originele metrum overnamen, blijkt o.m. uit haar vertaling van Heinrich
Heine’s gedicht ‘Es war ein alter König’ die in The Potter’s Wheel vol. 1, 1905, nr. 3 werd opgenomen. Ze schreef erbij ‘Translation by E.T.T. [into the original metre]’.
Slechts enkele gedichten van Teasdale zijn eerder in het Nederlands
vertaald en wel door de dichter Albert Verwey (1865-1937). Hij trof in The New Poetry, an anthology of twentieth century verse in English
(1926) een paar gedichten van Sara Teasdale aan en besloot er zeven van
te vertalen. Deze zeven gedichten en de begeleidende brief die Verwey
aan Teasdale had willen sturen zijn in 1992 door zijn zoon Gerlof
Verwey (1901-1999) gebundeld en uitgegeven. Daaronder o.m. het
beroemde: ‘Let it be forgotten’.
Sara Teasdale groeide op in St. Louis, Missouri, in een welvarende
familie. Zij raakte al op haar twintigste betrokken bij een groep jonge
kunstenaars die zich The Potters noemden. In de jaren 1904 t/m 1907
gaven The Potters maandelijks een artistiek en literair tijdschrift uit: The Potter’s Wheel. Het tijdschrift werd met de hand geschreven en prachtig geïllustreerd.
In haar jonge jaren reisde ze regelmatig af naar Chicago waar ze kennismaakte met Harriet Monroe die het tijdschrift Poetry
uitgaf en een groep dichters om zich heen verzameld had. Daar ontmoette
Sara Teasdale ook haar grote liefde, de dichter Vachel Lindsay. Zij
trouwde echter in 1914 met de meer gefortuneerde zakenman Ernst
Filsinger, een groot bewonderaar van haar werk, en verhuisde naar New
York.
Na Teasdales eerste bundels Sonnets to Duse and other poems (1907), Helen of Troy, and Other Poems (1911) en Rivers to the Sea (1915) won ze met haar vierde bundel Love Songs in 1918 de Columbia University Poetry Prize.
Haar groeiende populariteit zette Sara Teasdale in om andere
vrouwelijke dichters meer onder de aandacht te brengen, onder meer door
het samenstellen van de anthologie The Answering Voice: One Hundred Love Lyrics by Women (1917).
Ze gaf daarmee blijk van haar feministische inslag. In het voorwoord
bij dit boek schrijft ze: ‘I have tried to bring together in this
book the most beautiful love-lyrics written in English by women since
the middle of the last century [dit is sinds 1850]….. and I have
avoided poems in which the poet dramatized a man’s feelings
rather than her own’.
In 1920 verscheen de alom geroemde bundel Flame and Shadow; haar groei als dichter zou hierin tot uitdrukking komen. In 1926 Dark of the Moon en in 1930 Stars To-night.
Nadat zij zich van Ernst Filsinger liet scheiden, had Sara Teasdale
weer contact met Vachel Lindsay, maar hij was inmiddels getrouwd en had
kinderen. In 1931 werd die onmogelijke liefde Lindsay te veel en hij
pleegde zelfmoord. Daarna leefde Sara in afzondering, haar gezondheid
ging achteruit, depressiviteit speelde haar parten en in 1933 maakte
ook zij een einde aan haar leven. Postuum verscheen later dat jaar Strange Victory.
terug
naar boven |
we'll make hay while the sun shines - 29 januari 2020
1933 de film
'Going Hollywood' met Bing Crosby en Marin Davies, met daarin het
liedje 'We'll make hay while the sun shines'. Lekker ouderwets.
terug
naar boven |
the very thought of you - al bowlly & the ray noble orchestra - 26 januari 2020
Een songtekst van
Ray Noble die ook de muziek schreef. Leuk nummer met veel binnenrijm en
daardoor even lastiger. Ik had eerst iets met hoofd/beroofd/beloofd en
verlangen/brandt/constant/want, maar vond toch nog iets mooiers na een nachtje slapen.
Heel precies kun je 'the very thought of you' trouwens niet vertaald krijgen, zodanig dat het ook ritmisch goed loopt.
terug
naar boven |
into each life some rain must fall - ella fitzgerald & Bill Kenny & The Ink Spots - 25 januari 2020
Net als bij het
vorige nummer (You always hurt the one you love) maar 2 coupletten die
twee maal herhaald worden. Maar wel net even iets anders gezongen.
Gauw klaar zou je denken, máár er zit wel binnenrijm in.
Hier in het tweede couplet: 'lose/blues/you', wat 'lui/wuiven/bui' is
geworden.
Nog steeds uit The Singing Detective.
terug
naar boven |
you always hurt the one you love - 24 januari 2020
Een super zoetsappige uitvoering van Pat Boone van dit nummer valt ook op you tube te vinden, maar die van The Mills Brothers is toch verreweg de leukste.
terug
naar boven |
I get along without you very well - 22 januari 2020
Een songtekst gebaseerd op
het gedicht 'Except sometimes' van Jane Brown Thompson. Hoagy
Carmichael maakt er dit lied van en baseerde de muziek op een melodie
van Chopin (Fantaisie Impromptu in C sharp minor, Op 66).
In "The Singing Detective" hoor je de uitvoering van Lew Stone
& his Band, maar het is door vele anderen gezongen, o.m. Rosemary
Clooney en Frank Sinatra.
Ik ontdekte dat Frans Halsema op die melodie een prachtig nummer heeft
gezongen met een tekst die hij samen met Michel van der Plas heeft
geschreven en waarin naar de originele tekst verwezen wordt. Mooi! 'Verdomde goed' heet het.
Ik heb 'gewoon' een vertaling gemaakt.
terug
naar boven |
cruising down the river - 19 januari 2020
Van de "The Singing Detective". De leukste nummers ben ik aan het vertalen.
Deze is goed te gebruiken om alternatieve teksten op te verzinnen voor
bijzondere gelegenheden. O.m. vanwege de lange intro op you tube,
althans bij de versie van Paul Rich en the Lou Preager Orchestra. Er
zijn ook andere uitvoeringen van te vinden.
Een zoete liedtekst,
waarbij Dickinson weer van pas komt, in die zin dat halfrijm goed
bruikbaar is omdat de klinkerklank voor het gehoor bepalend is.
Al blijft er iets 'raars' staan: 'the winds around all make a
sound like softly falling rain'. Die gedachte is nou nog nooit bij me
opgekomen, maar misschien moet ik die ervaring nog opdoen.
terug
naar boven |
stevie wonder - I'll be loving you always - 17 januari 2020
De jaren 70. 'Songs in the Key of Life', grijs gedraaid die lp.
Nu liep ik 'I'll be loving you always' weer tegen het lijf. Een
prachtig nummer. Van de tekst kon ik mij niet veel herinneren
eigenlijk, slechts flarden. Alles bij elkaar een mooi verhaal.
terug
naar boven |
blues in the night - 14 januari 2020
Ook bekend van "The Singing
Detective". Wat een diep stemgeluid zeg, die Anne Shelton. Het nummer
begint met een gek zinnetje: 'My mama done tol'me' , wat verderop qua
klank bij dat 'hoo-wee' terugkomt, het geluid van de treinfluit. Dat
lukt maar gedeeltelijk om dat in het Nederlands ook zo te krijgen.
Een aardige bijkomstigheid van de song is dat het een mannen - en een
vrouwenuitvoering kent. In het eerste geval krijg je 'when I was in
knee pants' en 'when I was in pigtails' voor de vrouwen. 'Son' wordt 'Hon'. 'A woman'll
sweet talk' en 'A man's gonna sweet talk' etc.
terug
naar boven |
paper doll - 11 januari 2020
Weer zo'n oudje. Mede bekend van "The Singing
Detective". Op you tube o.m. een uitvoering te zien van The Mills
Brothers en Dean Martin, de laatstgenoemde enigszins aangeschoten lijkt het wel én met sigaret. Heerlijk swingend nummer, ook in het Nederlands: speelpop van papier.
terug
naar boven |
it might as well be spring - doris day o.m. - 10 januari 2020
Zoekend naar nummers van Gus Kahn kwam ik terecht
bij 'iets' van Oscar Hammerstein en Richard Rodgers. Bepaald ook niet
de eersten de besten: 'It might as well be spring'. Luister naar de
uitvoering van Doris Day! Wat een prachtige, heldere stem.
De -ing rijmen terugbrengen in het Nederlands is lastig. Bovendien
hebben we zo onze eigen lente-uitdrukkingen. Wel leuk om die te
gebruiken als het kan.
Het zou lente kunnen zijn.
terug
naar boven |
bing crosby & the andrew sisters - don't fence me in - 13 december 2019
Dit nummer werd me in herinning gebracht door de TV serie 'The Singing Detective'; ook al weer jaren geleden. Leuke muziek.
Het blijkt een soort cowbow-nummer te zijn. 'Hobbles' zijn zogenaamde
kluisters waarmee je een paard kunt vastzetten door drie van zijn benen
onderling te verbinden. Handig als je midden op de prairie bent.
Maar dat sfeertje met The Andrew Sisters: fantastisch!
terug
naar boven |
billie holiday - god bless the child + it had to be you - 10 december 2019
Vind ik tussen mijn documenten twee al veel eerder gemaakte songtekstvertalingen. Vergeten op de website te zetten.
'God bless the child' van Billie Holiday & Arthur Herzog Jr., gezongen door Billie Holiday natuurlijk. En, 'It had to be you' met weer een prachtige songtekst van Gus Kahn. Isham Jones schreef de muziek.
Toch ook goed te zingen in het Nederlands.
terug
naar boven |
something - in een nieuw jasje - 26 september 2019
Gisteren waren in "De Wereld Draait Door" The Analogues. Fantastisch natuurlijk. En ook 'Something' werd gespeeld.
Toch maar eens even terugkijken naar mijn vertaling uit 2006. Ik was
toen net begonnen met het vertalen van liedteksten en had als eerste,
nummer 1 hits van The Beatles genomen.
Toen was ik behoorlijk tevreden met het resultaat, maar ik liet de 2e
en 3e regel rijmen (zie hieronder) terwijl George Harrison subtiel
rijmt met de 1e en de 3e regel:
moves|woos me - knows|shows me - en ook in het 3e couplet: knows|shows
me. Dat is dan nu geworden: doet|koestert - gewoon|tonen -
gewoon|tronen.
Ook zingt het allemaal nét even wat lekkerder als je zorgt voor
klankovereenkomst met de originele rijmklanken. Zie hier dan de versie van vandaag.
(oude versie uit 2006):
Kijk hoe mooi zij zich beweegt
Vind je haar niet oogverblindend
Alles aan haar is opwindend
Ik kan niet meer zonder haar
Ik wil niet meer zonder haar
Kijk hoe lief ze naar me lacht
Ik kan geen ander meer beminnen
En dat weet ze diep van binnen
Ik kan niet meer zonder haar
Ik wil niet meer zonder haar
Gaat dat gevoel een leven mee?
Geen idee, geen idee
Kijk over onze schouders mee
Geen idee, geen idee
Kijk hoe zeker zij het weet
In mijn gedachten dringt ze binnen
Wijst me op de mooiste dingen
Ik kan niet meer zonder haar
Ik wil niet meer zonder haar
terug
naar boven |
wisdom (it was ...) - sara teasdale - 24 september 2019
Al vertalend kom je toch weer nieuwe dingen tegen. "A score" blijkt een twintigtal te zijn, nou ja, om precies te zijn: "a group or set of twenty or about twenty".
Dat wordt met 'zo'n tiental jaar' wel aardig geduid; in ieder geval
is dat minder strikt dan 'een tiental jaar' zou ik denken.
Gaat het gedicht over de lente? Dat is de vraag.
terug
naar boven |
my cocoon tightens - colors tease - emily dickinson - 11 september 2019
Emily Dickinson ziet de vlinder voor zich die nog in zijn cocon zit en
zich al voorstelt hoe het zal zijn om rond te vliegen. Zijn vleugels
zijn nog niet goed ontwikkeld dus het moment is nog niet aangebroken om
uit te breken, al voelt hij zich wel bekneld zitten en plagen de
kleuren hem: wordt het geen tijd?
Ze probeert zich ook voor te stellen hoe een vlinder weet wanneer het
moment daar is. Zouden er signalen en tips komen en zou hij die dan wel
herkennen? En precies op dat ogenblik moet hij verrassen met zijn
kleuren. Dat hij dan nog wat zal blunderen in het begin moet je hem
maar niet kwalijk nemen.
Je kunt het ook zien als het proces van de ontluikende dichter. Ook: iemand die wil ontsnappen aan conventies e.d.
terug
naar boven |
the butterfly upon the sky - emily dickinson - 7 september 2019
Halfrijm, Emily Dickinson gebruikte het veel. In dit gedicht name| home. Maar je zou zelfs ook pay als halfrijm bij sky kunnen voegen.
In ieder geval rijmen: sky|I|sigh. Uiteindelijk lukte het om dit via halfrijm terug te laten komen in het Nederlands.
terug
naar boven |
the largest fire ever known - emily dickinson - 5 september 2019
De zonsondergang als een enorme brand die elke dag weer woedt. Niemand maakt er melding van .......
terug
naar boven |
the sky is low - the clouds are mean - emily dickinson - 4 september 2019
De natuur heeft ook wel eens een slechte dag, net als wij. Soms kun je haar daarop betrappen.
Een sacherijnig weertje zogezegd (chagrijnig mag ook).
Een sneeuwvlokje dat aan het dubben is hoe ze haar weg zal
vervolgen. Een klagende wind.
terug
naar boven |
nature rarer uses yellow - emily dickinson - 2 september 2019
De woordkunstenaar aan het werk. Trocheïsch metrum dit keer (regels: 8-5-8-5).
Het gaat over de natuur, maar Emily Dickinson weet qua woordgebruik een
link te leggen met 'uitgeven' en 'zuinig zijn'. Kijk maar: safe, spend, afford, prodigal (spending money or using resources freeley and recklessly), scantly, selectly.
Neem je weer meer afstand dan zie je zo'n zonsondergang voor je. En heel af en toe zie je 'm ook in het echt.
terug
naar boven |
the future never spoke - emily dickinson - 30 augustus 2019
Dit is weer een echt pareltje van Emily Dickinson. De toekomst biedt
jou geen kans om ervoor weg te vluchten of een ander jouw toekomst te
laten meemaken én je kunt je er niet op voorbereiden. Opeens IS
het er gewoon, als het nu.
terug
naar boven |
this is the land the sunset washes - emily dickinson - 28 augustus 2019
Meestal dicht Emily Dickinson in de common meter, hymn meter of ballad meter,
waarbij het metrum jambisch is: ta DUM ta DUM. Slechts af en toe
tref je een gedicht aan in een ander metrum, vaak dan: trochee (DUM ta
DUM ta).
Máár,'This is the land the sunset washes' heeft een
afwisselender ritme: dactylus en trochee gecombineerd: THIS is the LAND
the SUN-set WA-shes / THESE are the BANKS of the YEL-low SEE. Het
overbrengen van zo'n ritme in de Nederlandse vertaling maakt
vertalen extra leuk.
Emily Dickinson geeft een prachtige schets van een zonsondergang; je zíet het voor je.
Aan het ritme kun je zien dat de 1e en 2e regel van de 2e strofe eigenlijk als een geheel moeten worden beschouwd (ritme identiek aan 1e regel van de 1e strofe).
terug
naar boven |
to fight aloud is very brave - emily dickinson - 26 augustus 2019
De cavalerie die maar blijft aanvallen, er komt geen eind aan. En niemand die het ziet. Of toch?
terug
naar boven |
shall I take thee, the poet said - emily dickinson - 22 augustus 2019
Wikken en
wegen met woorden. Daar gaat het bij dichten (en vertalen) om. EN, het
allerbelangrijkste, over vondsten die zomaar uit de lucht lijken te
komen vallen. Toch is dat niet zo. Pas na lang/langer doordenken van de
woorden en hun mogelijke betekenis doet zich dat vaak pas voor. Wordt dat als het ware uitgelokt.
Hier lijken de woorden gasten die op bezoek willen komen. Er zitten er in de hal te wachten. Komen ze nog aan de beurt? Of hebben ze definitief afgedaan.
Toen ik naging of ik 'het overwogen woord' zou kunnen gebruiken, kwam ik terecht bij het archief van De Groene Amsterdammer. Op 19 juli 1924 verscheen in het blad onder de kop 'Krekelzangen' een lied van J.H. Speenhoff, getiteld 'Er tusschen uit' . Ook dát is leuk aan vertalen, al dwalend kom je op de gekste plekken.
Er tusschen uit
Kom, we gaan wat met vacantie,
Zei de Amsterdamsche Raad,
Na het maanden-lange werken
Kan zoo'n slippertje geen kwaad.
Dezen gaan wat naar de heide,
Genen naar het blanke strand ...
Rustig luieren en suffen,
Of wat spelen in het zand.
Zeker hebben ze het noodig
Na dien langen zittingtijd,
Raadslui zijn toch ook maar menschen
Met en zonder vroolijkheid.
Visschers, fietsers, tuffers, loopers,
Pootje-baajers en zoo voort,
Vindt men onder deze vrienden
Van het overwogen woord. -
Niet meer stemmen, debatteeren ...
Geen gemier meer en geblok,
Maar met vrouw en kind naar buiten,
Weg de vulpen ... nu de stok!
Weg de bleeke zitting-wangen
En het loome dito-oog,
Stoere, bruin-gebrande nekken,
Breed gebarend, hoofd omhoog.
Groote grut! Het is zoo fijn
Even Raadslid ... af .... te zijn.
J.H. Speenhoff
terug
naar boven |
a charm invests a face - emily dickinson - 13 augustus 2019
Over dit gedicht is al heel wat af geschreven. In The New York Review of Books door Adrian Piper, door Helen Vendler, op The Prowling Bee, het blog van Susan Kornfeld, Preest. Genoeg te lezen en overwegen dus.
Ik zie Emily Dickinson vooral als een woordkunstenaar. Ze gebruikt in dit gedicht woorden als: charm, (di)spell, want,
wat je de kant opstuurt van betovering (toverspreuk, betovering, en -
met een beetje fantasie - toverstok; het verschil in uitspraak
tussen wand met een d en want met een t is nauwelijks te horen).
Maar het kan ook gewoon charme zijn, bekoorlijkheid. Het gezicht wint aan bekoorlijkheid door de voile. Voor invest vond ik: provide or endow something with a particular quality or attribute. Ik moet dan aan 'verrijken' en '(op)sieren' denken.
Bij: behold, veil, peer, mesh, interview, image gaat het allemaal om kijken/zien.
Behold: see or observe someone/something especially of remarkable or impressive nature.
Een veil/mesh onttrekt niet
alleen een gezicht aan het zicht, het biedt de draagster (meestal een
draagster) ook een zekere beschermlaag bij het kijken naar anderen (peer).
Interview wordt
hier, denk ik, bedoeld als 'het elkaar in de ogen kunnen kijken'; echt
dus als 'inter' en 'view'. Niet als het interview dat de journalist
afneemt. In een Duitse vertaling van Gertrud Liepe wordt het: Anblick, wat het vrij precies weergeeft. Elkaar rechtstreeks aankijken.
Image: het totaalplaatje zou je kunnen zeggen. Mooie definitie: a representation of the external form of a person or thing in art (Oxford Dictionary).
En dan woordengroepen met negatievere lading: dare not/fear/lest (niet durven, bang, angst), dispell, denies, annul (laten verdwijnen, ontkennen, nietig verklaren). Leuk weetje: deny betekende vroeger ook wel 'de toegang ontzeggen' - wel toepasselijk, denkend aan de voile.
En tot slot een positieve set: wishes, want, satisfies.
Imperfectly is
uiteindelijk toch het kernwoord van het gedicht. Enerzijds is het
gezicht door de voile niet goed te zien, anderzijds verwijst het
naar de onvolmaaktheid van het gezicht. Je zou zelfs nog kunnen denken
aan een derde betekenis vanwege beheld dat
de associatie oplevert met 'aanbeden worden'; het gezicht wordt
aanbeden om de verkeerde reden, vanwege de charme die de voile
teweegbrengt (mysterieuze verschijning).
In een eerdere versie had ik eerst: "Gesierd door charme is / Een vaag
te zien gezicht / Haar voile licht de vrouw niet op / Bang voor het
volle licht".
'Het volle licht', omdat dat licht is dat onbelemmerd op iets schijnt en dit in
dit kader, gezien de voile, mooi passend is, zij het dat het woord
'licht' niet in het origineel voorkomt. Het blijft dubben en afwegen.
Nu toch 'invests' een belangrijker plaats toegekend.
terug
naar boven |
aretha franklin - think - 19 juli 2019
Een paar dagen geleden
liep Shirma Rouse de studio waar Leo Blokhuis een uitzending over North
Sea Jazz maakte binnen en zong karaoke het nummer 'Think' van Aretha
Franklin. Wat een heerlijk nummer is dat toch. Dus nu een poging het zo
te vertalen dat het in het Nederlands óók klinkt. Liefst
met klankovereenkomst met de Engelse versie. Dat voelt het beste.
Maar wat verzin je voor freedom? Letterlijk vertalen toch maar niet. Afhankelijk van je mood kwam ik op 'lieverd' of 'ziedend'. Zingt wel lekker.
terug
naar boven |
ZOMERZINNEN literatuur- en muziekfestival - Dwingeloo - 22 juni 2019
Tijdens het Zomerzinnen festival werd het boek Van Nijlande tot Heelal | From Nijlande to the Universe | Von Nijlande bis zum Weltall
gepresenteerd, met gedichten van de Drentse dichter Erik Harteveld
vertaald in het Engels en Duits door Geert Nijland en uitgegeven door
Het Drentse Boek. Baukje Bloemert van Huus van de Taol reikte het 1e exemplaar uit aan Erik Harteveld.
Ik heb met veel plezier aan de totstandkoming van de Engelse vertalingen meegewerkt.
Zie FOTO in TZUM (3e foto: links ik, met pet Erik Harteveld).
Het boek is in de boekhandel verkrijgbaar en via Het Drentse Boek.
Hieronder het verhaal dat ik daar hield:
ZOMERZINNEN – From Nijlande to the Universe – zomer 2019 in Dwingeloo
Ik zal u wat meer vertellen over de totstandkoming van de vertalingen.
En dan met name de Engelse vertalingen want daar was ik bij betrokken.
En aan het eind van mijn verhaal zullen we nog een uitstapje maken naar
de muziek en in Engeland terechtkomen. Help me herinneren.
Poëzie vertalen is iets voor doorzetters. Je moet blijven zoeken
naar andere woordcombinaties en niet opgeven, want altijd weer blijkt
dat er méér mogelijk is dan je in eerste instantie dacht.
Het is dus een geduld-kwestie. Iets voor stugge volhouders. Laat Geert
nu zo’n stugge volhouder zijn. En bovendien ééntje
van de precieze soort die onze vondsten en varianten, die we per e-mail
uitwisselden en becommentarieerden, allemaal bijhield.
Hij is bovendien een allesweter, in de goede zin van het woord.
Begín ergens over en hij blijkt ook dáár wat vanaf
te weten. Een groot genoegen om al zoveel jaren met hem over vertalen
van gedachten te wisselen.
Met name bij het vertalen van poëzie word je - als je
géén native-speaker bent - verleid tot verkeerd gebruik
van een woord of begrip omdat het zo goed past in het ritme van de
regel of mooi uitkomt qua rijm. Om ons voor dergelijke fouten te
behoeden schakelde Geert Maria Kamphuis in en op het laatst via de
uitgever ook Jenny-Anna Linde. Beiden wél native
speaker.
Maar ….poëzie vertalen is echt een vak apart. Het gaat niet alleen om WAT er staat, maar ook om HOE het er staat.
Ik ben bovendien van de school die meent dat je het ORIGINELE METRUM
van een gedicht zoveel als mogelijk moet volgen in je vertaling.
Dat betekent dat je het gedicht METRISCH moet analyseren. Soms is dat duidelijk:
- anapesten
- trocheeën
- soms zuivere jambische versregels.
Maar vaak ook zitten er onverwachte overgangen en tegendraadse
regel-afbrekingen in de gedichten van Erik die een staccato effect
bewerkstelligen.
Ik noem het maar even voor het gemak: het HARTEVELD GAREEL. Om dat in
het Engels dan te volgen, moet je verduveld goed opletten. Wat óók opvalt is dat Erik niet van getierelantijn en
franje houdt. EN, je hoeft je nooit af te vragen: wat STAAT er in
’s hemelsnaam. Hij gebruikt de pure feiten, SECUUR uitgekozen pure feiten, en
beschrijft beelden zó PRECIES dat je als vertaler niks hebt om
je achter te verschuilen. Je kunt niet ergens je eigen interpretatie aan geven. Je moet
“gewoon” zo precies mogelijk vertalen wat er staat.
En dat brengt me tóch weer bij het METRUM, want zelfs als het te
vertalen woord simpel is, dan ben je er nog niet natuurlijk.
papier – paper | onwetend – unaware | pepermunten - peppermints
Klemtoon verschillen, zoals u hoort, waardoor het Engelse woord niet
zomaar vanzelf is in te passen in het ritme van de regel. Het aardige
is nu dat u straks de originele tekst naast de vertalingen kunt houden
en kunt zien hoe we dat soort dingen hebben opgelost. En als u denkt:
nou dat is makkelijk zeg, dán hebben we ons werk goed gedaan.
En dat mooie resultaat is er óók omdat we het geluk
hadden dat DÉZE DICHTER NOG LÉÉFT. Wat meestal
níet het geval is als je poëzie vertaalt.
Hij kon dus een enkele overbodigheid die erin geslopen was
rücksichtslos naar de prullenbak verwijzen en deed dat dan ook.
Kernachtig en compact is het devies. ‘Keep it simple’. U
zult het zien.
TOT SLOT wil ik een uitstapje maken naar de MUZIEK.
We zijn hier tenslotte op een literatuur- en muziek festival.
Maar ook om te laten zien hoe je al vertalend heerlijk kunt verdwalen en allerlei leuke dingen te weten komt.
Muziek dus. En daarvoor gaan we naar Eriks bekende gedicht ‘Hier
en Nu’. Dat is óók een bijzonder gedicht omdat het
uitzonderlijk lange versregels heeft, met wel 8 trocheeën. U weet:
bij een trochee komt de klemtoon op de 1e lettergreep: DUM-ta, DUM-ta.
Acht trocheeën dus, maar bij de 8e trochee vervalt de laatste
lettergreep. Dan krijg je geen 16 lettergrepen (8 x 2), maar 15. Wat
doet het er toe, zult u wellicht denken. Nou, dat zal straks nog
blijken.
‘Hier en Nu’ is namelijk OP MUZIEK gezet: een trage Engelse wals.
Een ¾ maat: 3-je één – twee, 3
je
één – twee.
Trocheeën op een ¾ maat. Hoe zit dat, vroeg ik me af.
Kun je dan álle trocheïsche versregels op zo’n ¾ maat zingen? Maar nee, dát kan niet.
Denk maar eens aan: “Altijd is Kortjakje ….”
Dat zijn ook trocheeën, maar op de melodie van ‘Hier en Nu’ gaat het mis:
al-tijd IS kortjak-
je….” . Klinkt niet.
Er moet dus méér aan de hand zijn met dat metrum van
‘Hier en Nu’. En wat blijkt: je moet die 8 trocheeën
in 2-tallen bekijken:
DIPODISCH noem je dat. De klemtoon van de 2e trochee blijkt sterker te
zijn dan die van de 1e. En die sterkste klemtoon wordt dan de 1e tel
van de ¾ maat. En dat loopt uitstekend:
and the RAIN is beating LITTle roundish DIMP-les in the SAND.
Dat vond ik nou leuk om te ontdekken.
Vervolgens vroeg ik me af: zouden er ook originele Engelstalige
gedichten zijn met zulke uitzonderlijk lange versregels. Als je eenmaal
weet hoe je zo’n metrum noemt – schrik niet hoor - : een
“dipodische trocheïsche hectámeter” die
catalectisch is, vanwege het ontbreken van die laatste lettergreep).
Dán is daar wel áchter te komen.
En inderdaad, in een boekje van Annie Finch over metrum, trof ik er
eentje aan, en niet zomaar eentje: Lord Alfred Tennyson, een
beroemd dichter in het Victoriaanse tijdperk, schreef een
gedicht, “Locksley Hall”, over het kasteel waar hij is
opgegroeid en over – natuurlijk - een verloren liefde. Mind you:
97 twee-regelige coupletten bestaande uit 8 trocheeën
per regel, waarvan de laatste is ingekort. Een “OLD
FIFTEENER” noemen de Engelsen dat. Kijk, daar heb je die 15
lettergrepen weer.
En inderdaad je kunt Locksley Hall zonder problemen zingen op de
melodie van ‘Hier en Nu’. Exact hetzelfde metrum.
Zo zie je maar weer dat de metriek en de muziek ons door de tijden heen en over de landsgrenzen heen verbindt.
En dat lijkt me een mooi gegeven om mijn bijdrage mee af te sluiten.
Dwingeloo, 2019.
terug
naar boven |
Nederland Vertaalt 9: uitslag ENG-NED - 28 mei 2019
‘Nederland Vertaalt’,
opgezet door
Verstegen & Stigter in samenwerking met het Prins Bernhard
Cultuurfonds, wil het belang van goed vertalen onderstrepen, zo lees ik
op hun website. Hoe is het dan mogelijk dat de jury ENG-NED een
liedtekstvertaling (de opdracht was het vertalen van "Lucy in the sky
with diamonds") heeft bekroond waar fouten in staan, vroeg ik me af.
Welk type fouten gemaakt is, wil ik u hieronder duidelijk maken. Als u
kunt zingen, zing dan mee op de melodie van ‘Lucy in the sky with
diamonds’.
Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds
Om het publiek het belang te doen inzien
Van hoe je een song – goed ritmisch vertaalt
Organiseerden Verstegen & Stigter
Een wedstrijd waarvoor werd bepaald
Handhaaf het metrum en wees effectief
Net als het origineel
Let op het rijmschema, zingbaarheid is
Van belang
Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds
Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds
Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds
Ah ….. ah……
Alle vertalingen worden beoordeeld
Door vakjury’s die wij benoemen per taal
Lennon/McCartney, het zijn specialisten
De klemtoon die is cruciaal
Is elke inzending dactylus-‘proof’
Let op het metrum, maar nee
Engels is anders dan Nederlands, da’s
Van belang
Let dus extra op de accenten
Let dus extra op de accenten
Let dus extra op de accenten
Ah ….. ah
‘Tangerine’, ‘cellophane’, ‘marmalade’ zijn van
Zichzelf al een dactylus, lekker brutaal
Maar mandarijn, cellofaan, marmelade
Gaan met het accent aan de haal
Maar gelukkig leer je van fouten
Maar gelukkig leer je van fouten
Maar gelukkig leer je van fouten
Ah …… ah
Wie had dan wel moeten winnen? Pleuni Depmann, zonder enige twijfel.
Een foutloze vertaling, slechts één opmaatje, mooie
vondsten. Dat zij naast tekstdichter ook muzikant is, verbaast me niks.
Dat de jury vergeten is te vermelden dat 'Lucy in the sky with
diamonds' een schitterend voorbeeld is van een lied vol dactylen (die
in de vertaling gehonoreerd moeten worden natuurlijk) vind ik heel
bijzonder.
terug
naar boven |
lucy in the sky with diamonds - 11 april 2019
Reuze nieuwsgierig naar de
genomineerde vertalingen van de vertaalwedstrijd Nederland Vertaalt 9!
Voor Engels - Nederlands stond 'Lucy in the sky with diamonds' op het
programma.
Een prachtige dactylus-opgave, wat mogelijkheden biedt om lange
woorden/woordcombinaties te gebruiken die op zichzelf al een dactylus
vormen. John Lennon en Paul McCartney hebben dat ook gedaan: TANgerine
TREES, MARmalade SKIES, SOMEbody, (ka)LEIdoscope, CELlophane, TOwering,
ROCKing horse, MARSHmellow, Everyone, (in)CREdible, NEWSpaper,
PLASticine, LOOking glass en SUDdenly. Wel 14 keer!! Dat zie je pas
goed als je met het lied aan de slag gaat. Fantastisch gewoonweg.
Bij mij is dat geworden: mandaRIJNbomen, VRUCHtengeLEI, ROEpende,
caleidoSCOpisch fesTIJN, GEELgroene, GLANScelloFAAN, TOrenen,
stroomAFwaarts tot, HOBbelpaardLIEden, IEdereen en KRANtenpaPIER.
Kortom: baas boven baas. Niet te overtreffen die Lennon &
McCartney.
Lastig bij het vertalen is ook nog dat in het Engels bepaalde woorden
een ander accent hebben dan in het Nederlands, zoals 'CELlophane' (het
accent op de eerste lettergreep), maar wij zeggen 'celloFAAN', met het
accent op de laatste lettergreep.
Ongeveer hetzelfde doet zich voor bij 'NEWSpaper', want in het
Nederlands komt het accent dan op de tweede lettergreep: 'paPIER(en)'.
Ik zag een mooie vondst voor de 'newspaper taxi's': taxi's gevouwen van
krantenpapier. Kijk, dát zingt nog eens lekker.
Het lastigste woord is natuurlijk 'caLEIdoscope'. In het Nederlands
komt het accent op de laatste lettergreep: 'caleidoSCOOP'. Maar als je
het woord 'caleidoSCOpisch' al zingend gebruikt komt er vanzelf ook op
de eerste lettergreep een, zij het lichter, accent.
Mooie titelvertaalvondsten: 'Lucy twinkelt blij aan de hemel' en 'Lucy
in de zilveren hemel'. Bij de eerste is er ook nog klankovereenkomst
met 'Lucy in the sky'. Als je meezingt met het origineel vind ik dat
altijd wel aardig. Vandaar 'Lucy kom bij mij vanavond', maar de hemel
is dan ver te zoeken, zo ook de diamanten.
terug
naar boven |
shall I compare thee to a summer's day? - shakespeare - 13 februari 2019
Sonnet 18 is een van de bekendste sonnetten van
Shakespeare. Zal ik je met een zomerdag vergelijken? Eigenlijk,
zo vertaald, een lettergreepje te veel, maar als je het gewoon
uitspreekt, valt die lettergreep in feite weg. Toch eens gekeken of het
ook anders kan, zoals zovelen al voor mij hebben gedaan. Kijk hier maar eens. En natuurlijk allerlei versies op de site van Frans Lekens.
Máár, ongetwijfeld de mooiste vertalingen van
Shakespeare's sonnetten zijn gemaakt door Arie van der Krogt. Die
soepele taal! Prachtig. Hij is niet alleen tekstdichter, maar ook
liedjeszanger en misschien komt het daardoor. Ze zijn uitgegeven door
Ad. Donker en hier verkrijgbaar.
terug
naar boven |
weer eens een dickinson: beauty be not caused it is - 10 februari 2019
Echte schoonheid moet je niet najagen, die is er
gewoon. Innerlijke schoonheid die alles overstijgt. Aan kreukels
gladstrijken hoef je niet te beginnen. Denk maar aan de wind en de weide.
Het metrum: trocheeën. Waarom de vierde regel los staat? Geen idee.
Ik las in het blog "Emily every day" de veronderstelling dat in de
tweede strofe de laatste drie regels rijmen ("Look at that cheeky last
stanza, rhyming the last three lines and leaving the first one out
there, hanging in the empty air with no rhyme of its own. Lonely
line"), maar dat is niet juist. "Thro' it / do it" rijmt. Maar op "see
to it" rijmt bijvoorbeeld "drink some tea with it".
terug
naar boven |
faults - sara teasdale - 22 januari 2019
Liefde tegen alles bestand. Hoeveel kwaad men ook spreekt. Houden van elke fout.
terug
naar boven |
houses of dreams - sara teasdale - 16 januari 2019
Is het een verwijt? Zozeer door iemand
worden ingenomen dat er zelfs geen plaats meer is om te dromen? Je zou
het haast denken. Ware het niet dat verderop beweerd wordt dat alle
dromen zijn uitgekomen. Wat wil je nog meer? Maar toch blijft
het een beetje een gedicht vol tegenstrijdigheden.
In het metrum worden jambes afgewisseld met anapesten. Eerst meende ik
ook trocheeën te ontwaren, maar dat klopt bij nader inzien toch
niet.
terug
naar boven |
sara teasdale: after love | because - 14 januari 2019
"After love" gaat over verdwenen magie.
"Because" geschreven begin 20e eeuw, maar je zou de vrouwen de kost moeten geven voor wie het in dit gedicht beschrevene begin 21e eeuw nog iets ongekends zal zijn....
terug
naar boven |
in the metropolitan museum - sara teasdale - 11 januari 2019
In elkaar opgaand in het museum.
terug
naar boven |
swans - sara teasdale - 9 januari 2019
Je ziet ze zitten bij het meertje. Wat is er gebeurd? IS er wat gebeurd?
Zwanen.
terug
naar boven |
the kiss - sara teasdale - 8 januari 2019
Weer
zo'n gedicht dat op het eerste gezicht pure sentimentaliteit lijkt te
betreffen. Toch is het beeld van de tedere regen en de kussende wind
meer dan dat.
Teasdale vond de vorm waarin ze haar gedichten goot zeker zo belangrijk
als de inhoud. In het gedicht valt op dat de niet rijmende regels 1 en
3 in elke strofe eindigen met een onbeklemtoonde lettergreep; de
rijmende regels 2 en 4 hebben het gebruikelijke mannelijk
eindrijm. De eerste drie regels van elke strofe zijn jambische
pentameters (vijfvoeters), de 4e regel is verkort tot 4 resp. 6
lettergrepen. De laatste regel heeft bovendien een afwijkend metrum
(anapest).
Ook aardig wat alliteratie in het gedicht (come, can, care | sought,
sea, sent | surged, singing, south | swift, sweet, shining | sealed,
sseal, safe).
"De kus"
terug
naar boven |
young love - sara teasdale - 24 december 2018
Bij
het vertalen van dit gedicht van Sara Teasdale moest ik denken aan de
woorden van Carel Peeters toen hij Edna St. Vincent Millay
en Sara Teasdale vergeleek (VN: Edna Millay, de kaars die aan twee kanten brandt
- 2016). "Millay stond dichterbij het 'masculiene stoïcisme'
van Thomas Hardy en E.A. Housman dan bij de sentimentele
hartenbrekers-poëzie van een in die tijd bekende dichteres als
Sara Teasdale."
"Young love" voldoet aardig aan die laatste typering.
Anderzijds, het beeld van de zee die de naam van de geliefde die in het
zand is geschreven wegspoelt, zien we ook bij Edmund Spenser (1552-1599) in
het beroemde sonnet 75 "One day I wrote her name upon the strand". En het beeld van jaloers zijn op de spullen
die wél bij de geliefde in de buurt zijn, gebruikte Emily
Dickinson's ook al in "I envy seas whereon he rides" en komt vast bij meer dichters voor.
"Young love" is in een jambisch
metrum geschreven, vier regels per strofe, maar deel IV en VIII wijken
af: beide delen hebben 9 regels en deel IV kent bovendien een
trocheïsch metrum.
terug
naar boven |
it is not a word - sara teasdale - 10 december 2018
Het
gaat niet om wat er gezegd is. Was het maar zo, zou je haast denken.
Het staat los van wat er nu is. Het zit 'm in de herinneringen. Dat wat
je probeert te vergeten.
terug
naar boven |
only in sleep - sara teasdale - 2 december 2018
Spelende kinderen in je slaap zien. Alleen dan. En geldt dat ook voor hen?
terug
naar boven |
I would live in your love - sara teasdale - 30 november 2018
Een dansende anapest. Vrolijk van de liefde, en zelfs meer dan dat.
terug
naar boven |
lessons - sara teasdale - 15 november 2018
Leren
op jezelf te vertrouwen is de belangrijkste les die er te leren valt.
Zoek geen hulp bij anderen lijkt de boodschap te zijn. Ze worden
vergeleken met wuivend riet (dat ook maar een beetje meedeint met de
wind?) en een eenzame den (die niet veel schaduw biedt).
Je moet zelf zien om te gaan met pijn en verdriet en voluit durven
genieten van plezier. Wél doen allemaal, anders is het voor
niets geweest.
Zijn dat de lessen?
terug
naar boven |
the answer - sara teasdale - 2 november 2018
Dit gedicht is ook te vinden in het bundeltje met door Albert Verwey vertaalde liederen van Sara Teasdale.
Blijdschap is het centrale thema of beter gezegd zag Sara als het centrale thema in haar leven. Ze schreef er ook andere gedichten over, zoals "Joy" en "To joy".
terug
naar boven |
in Flanders fields - john mccrae - 10 oktober 2018
In
een oud nummer van Filter, een tijdschrift over vertalen, kwam ik
de - bijzonder vrjie - vertaling van Hugo Claus tegen van "In Flanders
fields" van John McCrae. Zoekend naar andere vertalingen trof ik op
internet een interessant artikel
van Willy Vandeweghe en Lidia Rura aan waarin diverse vertalingen van
dit gedicht geanalyseerd worden naar getrouwheid qua vorm en inhoud.
Boeiende leesstof.
Dan zelf ook een poging gewaagd om dit beroemde gedicht in het
Nederlands vertaald te krijgen. Het is in een heldere, eigenlijk vrij
eenvoudige taal geschreven. De klaproos staat centraal. Opvallend vind
ik de oproep om het vechten voort te zetten, ondanks al het leed en
alle gesneuvelden. Opdat het niet voor niets zal zijn geweest?
Ontroerend dat zelfs op het slagveld je de vogels hoort, de warmte voelt, het zonlicht ziet en de liefde ervaart. In 't Vlaamse land.
terug
naar boven |
come on to me - paul mccartney - 17 juli 2018
Achterop
de NRC van donderdag 12 juli jl. stond een oproep aan de lezers om het
refrein van de nieuwe single van Paul McCartney "Come on to me" in het
Nederlands te vertalen. Het refrein van dit nummer is, net als het hele
nummer trouwens, subtiel opgebouwd. Je moet er dus wel de volledige
tekst van het nummer bijhalen om het eer aan te doen. En dan zie je dat
het een schitterend verhaal is met geraffineerde nuances. Daarnaast is
de muziek fantastisch. Waarom het hier nog geen hit is geworden, is me
een raadsel. Dat komt nog wel.
Maar nu in het Nederlands en zo dat het zingbaar is en dat je een zaal
vol dansende mensen voor je ziet die het refrein meezingen. "Did
you come on to me, will I come on to you / If you come on to me, will I
come on to you". Daar begint het mee. En dan: "If you come on to
me, will I come on to you? If you come on to me, will I come on to
you?", om te besluiten met: "If you come on to me, then I'll come on to
you / If you come on to me, then I'll come on to you". "Zo'n zin in mij" heb ik van "Come on to me" gemaakt.
terug
naar boven |
no rack can torture me - emily dickinson - 14 juni 2018 / 22 januari 2019
Wat een gedicht!
Naar aanleiding van een bespreking van dit gedicht door Susan Kornfeld
op haar "The Prowling Bee"- blog heb ik het zelf ook nog weer eens
opnieuw bestudeerd. Lichaam en ziel is het onderwerp, zoveel is
duidelijk, maar dan...
Mede door discussies met Geert Nijland hierover, kwam ik tot het volgende.
Wat bedoelt Dickinson met "Behind this mortal bone / There knits a
bolder one" in de 1e strofe? Een nieuw been? Dat zou gek zijn. Hoewel
het verderop wel over 'two bodies' gaat. Zie verderop.
Kijken naar de woorden die Dickinson gebruikt, levert soms nieuwe
inzichten op, zo ook nu. 'To knit' betekent o.m. unite or cause to
unite (verenigen, zich verbinden). 'To bind' = o.m. cause people to
feel united (alweer 'unite'). Met het 'bind one' in de 2e strofe zou
zelfs bedoeld kunnen zijn: gebonden worden/je gebonden weten aan
de conventies in de gemeenschap waar je leeft. En 'body' staat ook
voor: the main or central part of something.
Én ik bedacht dat je de eerste twee strofes misschien als een
geheel moet lezen. Dus dóórlezen na de 4e regel. Dan
komen die zaag en dat kromzwaard minder 'uit de lucht vallen'.
"....... a bolder one [that] you cannot prick with saw, nor
pierce with scimitar".
Met dit in het achterhoofd kun je wellicht zeggen dat Dickinson een
ontwikkeling beschrijft: achter het (sterfelijke) been ontstaat iets
(wordt ontdekt) dat er één mee is, maar dat niet
beschadigd kan worden door zagen en wat dies meer zij. Je bewust worden
van de vrijheid van de ziel/geest.
"Two bodies - therefore be": als je 'body' als entiteit ziet, als iets
dat centraal staat, dan constateert Dickinson in die 2e strofe
misschien gewoon dat er twee entiteiten zijn, twee (onder-)delen.
Eén deel is/zit vast, kan niet weg en het andere deel wel,
dat is vrij, kan wegvluchten, wegvliegen, zich losmaken.
In de 3e strofe zegt Dickinson dat dat wegvliegen echt niet makkelijk
is. Ook al denken we dat een adelaar dat wel eventjes doet. Nee, voor
hem is het zeker niet makkelijk, maar hij doet het toch. Bemoedigende
woorden eigenlijk. (Overigens het tegenovergestelde van wat Susan
Kornfeld zegt: "it can simply fly away" - nee, zo simpel is het niet).
En voor de mens geldt dan nog (die heeft een voordeel: het bewustzijn)
dat hij zelf alleen zijn eigen vijand is. Is hij zich eenmaal bewust
van de kracht van zijn ziel/geest, dan kan hij zelfs in gevangenschap
vrij zijn, maar zich ook vrij maken van de ketens van conventies, de
ketens waarin anderen hem (zijn lichaam) gevangen proberen te houden.
Hij kan zelfs kiezen voor gevangenschap (Dickinson's zelfverkozen
kloosterleven) en toch vrij zijn. Zich vrij voelen.
Blijf ik toch nog zitten met dat kromzwaard en die zaag en de woorden
'prick' en 'pierce'. Waarom gebruikt Dickinson niet gewoon 'cut with
saw' en 'stab with scimitar'? Verder zoekend naar 'pricks' kom ik
erachter dat 'pricks of conscience'(lang leve Kramers' Engels
woordenboek)
gewetensknagingen of gewetenswroeging betekent. Misschien te ver
gezocht, maar toch een aardig detail. Wie weet wilde ze wel iets met
'pricks of conscience' doen in dit gedicht - zou prima passen - maar
bleef alleen 'pricks' over en combineerde ze dat met 'pierce'
vanwege de alliteratie?
Volstrekt onbewezen stelling natuurlijk, maar wel leuk.
Tot slot: het metrum: een simpele jambische trimeter (drievoeter); met in regel 11, 12, 14 en 16 slechts twee versvoeten.
terug
naar boven |
a december day - sara teasdale - 31 mei 2018
In mei iets over december.
Wat de vorm van het gedicht betreft: Teasdale speelt met de jambe en
brengt accenten aan in het gedicht, onder meer door de eerste
onbeklemtoonde lettergreep te laten vervallen (regel 1 en 3) en
anapesten erin te weven (regel 3).
Met op het eind twee maal een mooie dactylus. Lastig dat 'filigree' als
woord zelf een dactylus is, maar ons 'filigraan' nou net weer niet.
Blijkt 'filigraanachtig' ook een keurig woord te zijn met de klemtoon
precies in het midden. Het past, maar toch jammer dat die g geen f
is.
terug
naar boven |
I shall not care - sara teasdale - 30 mei 2018
Vergelijk dit gedicht van Teasdale eens met het beroemde 'When I am dead my dearest' van Christina Rossetti en Edna St. Vincent Millay's
'If I should learn in some quite casual way'.
Zo relativerend als Rossetti is met haar "And if thou wilt, remember /
And if thou wilt, forget", zo vol verwijt is Teasdale. En in Millay's
sonnet wordt ze overrompeld in de trein.
Nog los van de inhoud is 'I shall not care' een bijzonder gedicht qua
vorm. Twee vierregelige strofes die beide opgebouwd zijn met het
volgende aantal lettergrepen: 11|6|11|4. Ze gebruikt vier begrippen
twee maal: 'rain', 'lean/bend', 'peace' en '-hearted'. Opzettelijk?
terug
naar boven |
my heart is heavy - sara teasdale - 23 mei 2018
"My
songs do not belong to me" aldus Sara
Teasdale in dit gedicht. Zoals ze in het vorige gedicht 'What do I
care' zei "It is my heart that makes my songs, not I". Wat zou ze
precies bedoelen?
Als ik geneigd ben die vraag te beantwoorden moet ik sinds kort denken
aan deze fantastische regel die ik onlangs aantrof op een weblog
getiteld 'The Playful Art of Poetry': "explaining a poem is like
explaining a joke : it is allowed, provided one doesn’t".
Of deze uitspraak van Klaas Alberts - het is zijn weblog -
zelf is? Of vrij naar E.B. White die al eens iets soortgelijks zei over
waarom je een grap niet moet uitleggen. Geen idee, maar leuk is de
uitspraak wel.
Mooi, klein vers weer.
Ook aangetroffen in het bundeltje met Teasdale-vertalingen van Albert
Verwey.
terug
naar boven |
what do I care - sara teasdale - 19 mei 2018
Sara
Teasdale maakt in "What do I care" op een levendige manier gebruik van
anapesten, afgewisseld met jambes. Als je het effect vergelijkt met
Lord Byron's "The destruction of Sennacherib" dan hoor je goed het
verschil. Minder monotoon.
"For they are a fragrance and I am a flint and a fire". (– / |
– – / | – – / | – – / | –
– / (–) . De laatste onbeklemtoonde lettergreep krijg
je alleen maar als je "fire" als tweelettergrepig uitspreekt.
"What do I care" vond ik ook in het bundeltje met Teasdale-vertalingen van Albert
Verwey.
terug
naar boven |
let it be forgotten - sara teasdale - 18 mei 2018
Albert
Verwey, zo ontdekte ik, heeft liederen van Sara Teasdale vertaald. Daar
was ik erg nieuwsgierig naar. Benieuwd welke gedichten het zouden
zijn en hoe ze vertaald zijn. Het zijn er zeven in dat kleine bundeltje
dat in 1992 ter gelegenheid van de 91e verjaardag van Gerlof Verwey is
uitgegeven en het
worden hertalingen genoemd, 'naar Sara Teasdale'.
Het eerste lied/gedicht is "Let it be forgotten". Dat is in mijn vertaling "Dat het wordt vergeten" geworden. De vertaling is iets zangeriger dan die van Verwey.
terug
naar boven |
barter - sara teasdale - 16 mei 2018
Het
metrum van Sara Teasdale's gedicht "Barter" is intrigerend. De eerste
twee strofen zien er trocheïsch uit. In de vijfde en elfde
regel wordt aan het begin van de regel weliswaar een onbeklemtoonde
lettergreep toegevoegd: "and", maar de trochee overheerst. Een
trocheïsche tetrameter zou je kunnen concluderen (vier
beklemtoonde lettergrepen/accenten). Zij het een catalectische: de
laatste onbeklemtoonde lettergreep ontbreekt.
Schematisch: / – / – / – /
In de derde regel krijgen er zelfs drie lettergrepen een accent: "Blue
waves whitened". En datzelfde verschijnsel doet zich in de vijftiende
regel voor: "one white singing".
Maar, de derde strofe bestaat voornamelijk uit jambische versregels. Met in
regel 14 (tweede regel van strofe 3) een antimetrie: buy it and never
(/ – – / –). Over de intonatie van de laatste regel kun je nog
discussiëren overigens.
Dat zou tot de conclusie kunnen leiden dat het toch een jambische
tetrameter betreft waarbij in sommige regels (heel wat in de eerste
twee strofen) de eerste onbeklemtoonde lettergreep ontbreekt. De
Engelsen noemen dat een "headless iambic tetrameter" en die ziet er
schematisch zo uit: / – / – / – / ; inderdaad net als de catalectische
trocheïsche tetrameter.
Nog eens bij SHMOOP gekeken en daar luidt de conclusie: een jambische
tetrameter waarbij in enkele regels de onbeklemtoonde 1e lettergreep
ontbreekt.
Bij W.H. Auden's gedicht 'Lullaby", waarvan hieronder alleen de eerste
strofe, doet zich iets dergelijks voor, maar hier is sprake van
een écht trocheïsch metrum. In de zevende regel wordt
het woordje "but" vooraan ingevoegd ter afwisseling. Maar dit is een
duidelijker geval van een trocheïsche
tetrameter (catalectisch = de laatste onbeklemtoonde lettergreep
ontbreekt).
Lay your sleeping head, my love,
Human on my faithless arm;
Time and fevers burn away
Individual beauty from
Thoughtful children, and the grave
Proves the child ephemeral:
But in my arms till break of day
Let the living creature lie,
Mortal, guilty, but to me
The entirely beautiful.
Zo ook bij het gedicht 'Sorrow"
van Edna St. Vincent Millay. Daar wordt de
trocheïsche tetrameter afgewisseld met een trocheïsche
trimeter; beide catalectisch.
In wezen doet het er niet toe welke naam je eraan geeft. Het gaat erom
dat Sara Teasdale erin slaagt een mooi ritmisch vers te creëren,
juist door die afwisselingen.
terug
naar boven |
the destruction of Sennacherib -
lord byron - 19 april 2018
Een
mooi voorbeeld van een gedicht dat de anapest als metrum heeft is "The
destruction of Sennacherib" van Lord Byron. Her en der afgewisseld met
een sporadische jambe aan het begin van een regel. Een strijdlustig gedicht dat door de tamelijk strikt gevolgde anapest nogal een dreun wordt.
terug
naar boven |
blazing in
gold and quenching in purple -
emily dickinson - 30 januari 2018
Een deinend gedicht wat
goed past bij het beeld van de zon als jongleur die van alles met de
dag doet. De boel in beweging zet.
Het metrum: dactylen gecombineerd met trocheeën.
In de regels "Touching the roof and tinting the barn / Kissing its
bonnet to the meadow" wordt met 'kissing' niet 'kussen' bedoeld volgens
mij, maar het rakelings
ergens langs scheren. De zon doet de schuur van
kleur veranderen en scheert langs haar dak. (Op daken van schuren staat
soms een "cupola" voor de ventilatie; die vorm lijkt erg op een
"bonnet").
terug
naar boven |
the red blaze is the morning - emily dickinson
- 30
januari 2018
"The Red, the Violet en
the Yellow" die voor de vroege morgen, de middag en de zonsondergang
staan.
Alhoewel het gedicht uit twee strofen bestaat, lijkt - op het eerste
gezicht - de 4e regel van de
1e strofe door te lopen in de 1e regel van de 2e strofe: "And after
that is none / But Miles of Sparks - at evening -" . 'None but'
betekent 'only' oftewel 'niets dan'. Vertaald: 'En daarna
is er niets / Dan mijlenverre vonken'. Het punt is echter dat je in
dat geval 'revealing' zou verwachten en dat staat er niet. Toch
maar 'maar' aanhouden dus.
De sterren in de nacht als vonken afkomstig van het vuur dat
overdag brandde.
Meer toelichting volgt. Op 1-2-2018 tóch weer andere versie
opgenomen.
terug
naar boven |
somewhat, to hope for -
emily dickinson - 18 november 2017
Zolang je nog maar iets
te hopen hebt en zolang je maar weet dat de pijn eindig is valt het
allemaal nog wel mee.
Twee maal drie regeltjes die qua vorm op elkaar lijken. Zelfs 'capital'
en 'terminable' lijken op elkaar afgestemd te zijn. En zeker het -or,
-ar, -air van de eerste strofe (en het - ur in de tweede strofe
wellicht ook). Om daar in het Nederlands een beetje bij in de buurt te komen is
nog niet zo simpel.
Het 'capital' in de eerste strofe is gebruikt in de betekenis van
'highly important/principal'.
terug
naar boven |
I reason, earth is short - emily dickinson - 6
oktober 2017
Een bijzonder gedicht
van Dickinson, vooral vanwege de laatste regel van elke strofe: "But
what of that?" Niks voor haar zoveel onverschilligheid. IS het
onverschilligheid? Als je naar de eerste regels van de strofen kijkt,
dan staat er steeds: "I reason". Ze heeft iets beredeneerd en is tot
weloverwogen conclusies gekomen. Maar wat is ze ermee opgeschoten?
Heeft het zin gehad dat doordenken van het leven en de dood?
Dóet het er iets toe? Wat kúnnen we ermee met dergelijke
constateringen?
Mijn eerste ingeving was 'maar zeg nou zelf'. Om vervolgens toch
allerlei andere mogelijkheden te gaan proberen. Wat komt het dichtste
bij? "Maar wat dan nog" zoals Lucienne Stassaert en
Louise van Santen schrijven, komt mij als te onverschillig voor. Paul
Celan, een Duitse vertaler, maakt het nog bonter met "Ja
und". Peter
Verstegen komt veel meer in de richting met "Maar, maakt het uit? "
Daarin zit ook het aspect besloten: dat wetende wat ik nu doordacht
hebt, wat voegt dat toe? Ik wilde in de vertaling meer de kant op van
'wat moet je d'r mee?', 'wat kan mijn reactie zijn?', 'maakt
dat alles
anders?' Dus meer
machteloosheid tot uitdrukking proberen te brengen dan
onverschilligheid.
Nog weer verder denkend begon ik me af te vragen of in het verschil
tussen de eerste twee strofen en de laatste de oplossing niet
verscholen kon liggen. Het in de hemel gebodene zou het kwaad dat
ons op aarde is geschied, moeten goedmaken (zie ook: Romeinen 8:18 -
bij Dickinson ongetwijfeld bekend). Daarom wijkt in mijn vertaling de
laatste regel van de derde strofe af van die van de eerste twee
strofen.
"I reason" is al net zo lastig. Het is méér dan denken.
Beargumenteerd tot een conclusie komen, maar zie dat maar eens in zo'n
kort regeltje te vervatten. Van: ' 't Staat vast' naar ' 't Is waar',
naar
' 'k Begrijp' tot uiteindelijk: 'Dus ja', wat je in
gesprek met jezelf
en eventuele anderen concluderend zou kunnen zeggen.
terug
naar boven |
that love is all there is -
emily dickinson - 28 september 2017
Het bewijs is weer eens
geleverd: hoe korter het gedicht, des te lastiger is het er een goede
vertaling van te maken. Een versie of 11, 12 passeerden de revue en
steeds was het net niet naar mijn zin. 'Wie weet van liefde heeft /
Weet, 't komt op liefde aan' heeft als aardigheidje dat er net
als in het origineel twee maal hetzelfde woord in de eerste twee regels
voorkomt, maar het klinkt niet zo soepel.
De kernzin: 'Het komt op liefde aan' komt zo ook niet goed uit de verf,
terwijl dat juist belangrijk is: we weten dat het uiteindelijk om de
liefde gaat. Ik merkte achteraf dat Leo Vroman in het gedicht 'God en
godin' ook de woorden 'het komt op liefde aan' gebruikt heeft. Wat
ook zou kunnen voor 'That love is all there is' is: 'Dat alles erom
draait' (Van liefde weten wij / Dat alles erom draait). Dat zoeken naar
een alternatief voor 'Dat liefde alles is' , waar Willem Wilmink en Jan
Eijkelboom voor kozen, komt voort uit het gevoel dat dat niet precies
genoeg is, al past het ritmisch uitstekend. Ivo van Strijtems 'Dat
er slechts liefde is' komt er dichterbij, maar heeft als nadeel dat het
wat negatief klinkt.
Kortom: dubben, dubben, dubben.
'Het is genoeg, liefst is de last / Te dragen als het kan'. Simpel en
eenvoudig, maar er zit nét onvoldoende in verwerkt dat de last
het liefst moet zijn afgepast op de drager. Wat voor de een te doen is,
is voor de ander niet te verdragen. Ik denk althans dat Emily Dickinson
het zo bedoeld heeft.
Over het woord 'groove' en wat dat zou betekenen is heel wat
afgeschreven. Ik las het volgende hier: “In
1853 the first tram with grooved rails commenced operation in the
Broadway Avenue of New York".
Het was een uitvinding
van ene Alphonse Loubat. Zou het niet heel goed mogelijk zijn
dat Dickinson hierover had gelezen in de krant en zo het woord
“groove” gebruikte, als rails waarop vracht vervoerd kan
worden?
En in Marriam-Webster vind ik: "a situation suited to one's abilities
or interests". Dat lijkt ook goed aan te sluiten.
Uiteindelijk moet het 'proportioned' uit de verf komen in de vertaling.
terug
naar boven |
forever is composed of nows -
emily dickinson - 26 september 2017
Dit gedicht van
Dickinson laat je als vertaler aan de slag gaan met begrippen als
'forever',
'everlasting', 'eternal', 'infiniteness' e.d. Ik ben geneigd 'forever'
te koppelen aan een mensenleven en uit te gaan van definities als 'an
extremely long time', 'continually', 'for all future time'. Bij dat
laatste kom je al dicht bij oneindigheid uit, maar 'forever' komt mij
niet voor als 'endless'.
Ik heb het idee dat Dickinson 'infiniteness' juist wil afzetten tegen
het uit 'nu's' opgebouwde 'voor altijd.' Vandaar dat zij zegt dat het
'not a different time' is. Máár bij 'infiniteness'
(oneindigheid) hebben we het wel degelijk over iets anders. Dat is niet
alleen een ruimer tijdsbegrip, maar ook oneindig qua ruimte, omvang
etc. Daarmee vergelijkt ze haar vrijheid van gedachte die zij
thuis kan ervaren en uiten in haar gedichten. Zonder restricties.
Een andere kijk: je zou ook het woordje 'its' erbij kunnen denken, dan
wordt het:
'except for its infiniteness' en slaat het dus terug op 'forever'.
'Oneindigheid' zou dan besloten liggen in 'voor altijd'. 'Voor altijd'
is dan een optelsom van 'nu's' en in die zin geen andere tijd, maar wel
voor wat betreft de (tijds-)oneindigheid van 'voor altijd'.
'Latitude' is 'scope for freedom of action or thought', in feite dus de
'vrijheid van gedachte' uit de latere Universele verklaring van de
rechten van de mens. Ook kom ik 'freedom from narrow restrictions'
tegen, maar Dickinson bedoelt het ongetwijfeld breder. Ook die
gedachtenvrijheid is oneindig.
In de tweede strofe staat, denk ik, dat we ons eens zouden moeten
voorstellen hoe het zou zijn als we, dat wat we hier en nu ervaren,
zouden bezien in het licht der oneindigheid. 'The dates' - onze
geboortedatum en sterfdatum - lossen als het ware op in de
eindeloze maanden en jaren die elkaar maar blijven opvolgen; het stelt
niets meer voor.
Anderzijds blijkt in de derde strofe dat zonder de dagen waarop we
flinke discussies voeren, of waarop het juist rustig is of
bruisend omdat er iets (persoonlijks) te vieren valt onze jaren maar
saai zouden zijn en niet zouden verschillen van de oningevulde, kale
jaren. Bedoelde ze de door God gegeven jaren of wellicht jaren waarin
alleen de christelijke feestdagen het ritme bepalen? Anno domini's.
terug
naar boven |
to hear an oriole sing -
emily dickinson - 17 september 2017
Al geruimere tijd
geleden vertaald, maar nog niet opgenomen op de website. Bij dezen.
terug
naar boven |
just one of those things - nummer van cole porter
- 9 september 2017
Een tamelijk lastig te
zingen song van Cole Porter: "Just one of those things". De
verschillende uitvoeringen van bijvoorbeeld Peggy Lee, Ella Fitzgerald,
Frank Sinatra, Nat King Cole, Billie Holiday en Doris Day laten mooi
zien wat je met zo´n nummer allemaal
kunt doen.
"Just one of those things" ... zo gaan die dingen nu eenmaal? Zo iets
moet het zijn, maar Cole Porter bouwt zijn regels fantastisch op en dat
doe je niet zo makkelijk in het Nederlands na helaas.
It was just one of those
Just one of those
One of those
In het tweede couplet komt dat niet terug in de 3e regel, maar toch.
En niet te vergeten al die binnenrijmen. Zo goed kunnen liedteksten in
elkaar zitten.
terug
naar boven |
the ladies
who lunch -
stephen sondheim - 3 april 2017
Uit de musical
"Company": het lied "The ladies who lunch". Er staan schitterende
uitvoeringen op youtube. De één nog rauwer dan de ander.
In de vertaling heb ik van "the ladies who lunch" vrouwen gemaakt
die de vrouw zijn van.
Ook de andere 13 nummers heb ik vertaald, maar je moet ze eigenlijk
in hun totaal bekijken. Dus de hele musical bij elkaar. Aparte
teksten, veel binnenrijm en grappen erin.
terug
naar boven |
elegy | klaaglied -
edna
st. vincent millay - 2 april 2017
"Elegy" is een klaaglied dat Millay
schreef nadat Dorothy Coleman, een vriendin, op jeugdige leeftijd
overleed. Ook hier lijkt het of de strenge vorm haar moet helpen om de
emotie in bedwang te houden. Het is geschreven in de minder
gebruikelijke trocheïsche tetrameter: DUM ta DUM ta DUM ta DUM
(ta); de laatste trochee is vaak onvolledig (catalectisch).
Ga er maar aan staan. In het Nederlands is het lastig om de vierde
trochee onvolledig te laten en dus mannelijk rijm te gebruiken, zeker
als je het rijmschema van Millay wilt volgen.
Bovendien heeft Millay in haar rijmschema nog een paar bijzonderheden
toegepast.
In de 1e strofe is het rijmschema van de eerste zes regels:
A-B-C|C-B-A en vervolgens: C-E-E-E-C (in de vertaling is dat
D-E-E-E-D geworden).
In de 2e strofe is het rijmschema van de eerste zes regels: A-B-C-D-E-F
en vervolgens laat Millay deze rijmklanken allemaal terugkomen
en één rijmklank (E) twee keer: A-F-E-C-B-E-D. Ik weet haast
wel zeker dat ze eerst geprobeerd heeft bij de tweede zes regels dit
rijmschema toe te passen: F-E-D-C-B-A (dus aflopend) en toen dat niet
lukte de volgorde aanpaste en er in totaal dertien regels van maakte in
plaats van twaalf. Maar....bewijzen kan ik het
niet.
In de 3e strofe is het rijmschema minder gestructureerd: A-B-C-D-E-D-B-D-A-E | C-F-F-C
Door in de vertaling veelal vier volledige trocheeën te gebruiken
wordt het gedicht minder staccato. Dat is jammer. Veroorzaker van dit
alles is de eerste regel en wel "de grote ogen" die daar de hoofdrol
spelen. Maar zelfs als je daar al uit zou komen (Laat jouw grote ogen
dan | Laat jouw ogen, oh zo groot) maakt het lastige rijmschema
het onmogelijk om precies daar mannelijk rijm toe te passen waar Millay
het ook deed.
Misschien probeer ik het later nog een keer, maar voorlopig ben ik met deze versie tevreden.
terug
naar boven |
childhood is the kingdom where nobody dies - edna
st. vincent millay - 23
februari 2017
'Childhood', een lastig
te vertalen woord. 'The state or period of being a child'. Millay gaat
het om de 'state'. En die 'state' wordt bepaald door de dood. Maar niet
zomaar de dood, zoals uit het gedicht
blijkt.
Terug naar 'childhood'. De kindertijd of je kindertijd verwijst te veel
naar de periode, vind ik. Het gaat om 'het zijn van kind'. De Duitsers
hebben het mooie 'Kindheit' (naast 'Kinderzeit'), de Fransen:
'L'enfance'. Wij hebben wel 'kinds', maar ja. Eerst dacht
ik aan: 'Kind ben je niet tot aan een bepaalde leeftijd', gecombineerd
met 'kind ben je in het rijk waar niemand doodgaat'. Toen meende
ik dat het iets met 'kind-zijn' moest worden, waarbij de toevoeging
'je' des
te duidelijker maakt dat het om een persoonlijke staat gaat waar,
afhankelijk van je levensloop, op enig moment een eind aan komt. Maar
een groot bezwaar daarvan is dat het te zeer aan 'het kind in jezelf'
doet denken en dat is nou ook weer niet de bedoeling. Toch weer terug
naar 'kind ben je niet' en 'kind ben je'.
terug
naar boven |
drowning is not so pitiful - emily dickinson - 22
februari 2017
Op de verjaardag van
Edna St. Vincent Millay - zij werd 125 jaar geleden geboren in
Rockland/Maine - een
gedicht van Dickinson over verdrinken. Niet echt
een gezellig verjaardagsonderwerp. Maar het zij zo.
terug
naar boven |
softened by time's consummate plush - emily
dickinson - 20
februari 2017
Met het woordje
‘consummate’, wat als werkwoord voltrekken/voltooien
betekent, maar ook
staat voor volmaakt/volleerd, weet Dickinson, gecombineerd met
dat ‘softened’ en ‘sleek’ mooi beelden op te
roepen van de tijd die verstrijkt en door zacht pluche wordt bedekt en
wel
op volmaakte wijze.
Voor ‘sleek’ staat in de dictionary.com: smooth as hair.
Prachtig toch!
Ik had eerst: ‘Pluche van de lang verstreken tijd / Verzacht het
kinderleed’, waarbij verstreken, ook associaties oproept met het
glad strijken van het pluche. Maar daar miste ‘appears’ nog.
Vervolgens borrelde ‘glansrijk’ boven (het glanzen van het
pluche, maar ook: uitstekend) en toen werd het: ‘Glansrijk
verzacht het pluche der tijd / Naar ’t schijnt het
kinderleed’.
Tot ik erachter kwam dat bij 'consummate' toch meestal de klemtoon op
de 1e lettergreep komt te liggen (de 2e mág ook). Wil je het
ritme goed volgen dan wordt de regel anders: Glansrijk verzacht - 't
pluche van de tijd. Een kleine pauze na 'verzacht' is nodig omdat
daarna weer een 't' komt.
'Pluche' is officieel een woord met twee lettergrepen. Ik zelf en, zo
weet ik inmiddels, vele anderen spreken het uit als
éénlettergrepig. Dat is hier ook de bedoeling.
Wat ‘bisected’ in tweeën deelt, is de vraag. Eerst
dacht ik dat de dichter in tweeën werd gedeeld, maar nu denk ik
dat ze het leven bedoelt. Eerst is er de wanhoop van de kindertijd die
haar sporen nalaat en waar je in de loop der jaren mee om leert te
gaan. Pas als je te maken krijgt met een diepere pijn die
onoverkoombaar is, ga je anders tegen die tijd aankijken en word
je zelfs jaloers op de wanhoop uit je kindertijd.
En dit dan in 8
regeltjes.
terug
naar boven |
portrait by a neighbor - millay - 4
februari 2017
Eén van de
gedichten die Edna St. Vincent Millay in 1941 voordroeg en die later is
opgenomen op een LP met een selectie van haar werk. Geschetst door een
buurvrouw.
terug
naar boven |
the return from town - millay - 13
januari 2017
Een beetje een
niemendalletje, dit korte
gedichtje van Millay. Maar voor die tijd toch ongebruikelijk, denk
ik zo, dat een vrouw op die manier over mannen, jongens schreef.
terug
naar boven |
safe upon the solid rock the ugly houses stand -
second fig - 5
januari 2017
Dan toch ook maar een
poging om "vijg
2" (Second Fig) uit
"A few figs from thistles" te vertalen. Beide "vijgen" laten immers
goed zien hoe Millay zichzelf zag.
terug
naar boven |
my candle burns at both ends - millay - 9
december 2016
Vijg 1 (First fig) uit
"A few figs from thistles" is zo ongeveer het bekendste gedicht van
Edna St. Vincent Millay. In 1920 al verschenen. Zo kort en krachtig en
rijmend dat het lastig te vertalen is. Na diverse vergeefse pogingen te
hebben ondernomen; nu toch een bevredigend resultaat.
"Fig" staat voor vijg; maar "in full fig" betekent: in vol ornaat. Dus
alleen al met dát woordje kun je alle kanten op.
terug
naar boven |
because I could not stop for death: de ontbrekende
4e strofe in de eerste uitgave van Dickinsons gedichten - 8 december
2016
In de uitgave van Mabel
Loomis Todd en Thomas Higginson van 1890 is de 4e strofe van "Because I
could not stop for death" niet opgenomen. In latere uitgaven wel.
Hieronder de vertaling waarin ook deze 4e strofe is opgenomen.
Because
I could not stop for Death -
He kindly stopped for me -
The Carriage held but just Ourselves -
And Immortality.
We slowly drove - He knew no haste
And I had put away
My labor and my leisure too,
For his Civility -
We passed the School, where Children strove
At Recess – in the Ring -
We passed the Fields of Gazing Grain -
We passed the Setting Sun -
Or rather – He passed Us –
The Dews drew quivering and Chill –
For only Gossamer, my Gown –
My Tippet – only Tulle -
We paused before a House that seemed
A Swelling of the Ground -
The Roof was scarcely visible -
The Cornice in the Ground –
Since then - ’t is Centuries and yet
Feels shorter than the Day
I first surmised the Horses’ Heads
Were toward Eternity -
|
Ik had voor Dood geen tijd gehad
Maar hij kwam wel op
tijd
We zaten samen in de
koets
Met naast ons
eeuwigheid
Een slakkengang
– hij had geen haast
Mijn werk was
opgeschort
Van vrije tijd sprak
ik niet meer
Uit een soort
piëteit
We zagen kinderen op
het plein
Ze speelden in een
kring
We zagen velden vol
met graan
De zon die onderging
Hij schoof aan ons
voorbij
(4e strofe)
De kilte van de dauw
trok op
Want ragfijn was
mijn tule jurk
Mijn shawl van tere
stof
We stopten bij een
huis dat leek
Verscholen in het
land
Het dak was
nauwelijks te zien
Je zag nog net de
rand
’t Is eeuwen
al geleden weer
Soms lijkt het nog
maar kort
De paarden roken
vast het eerst
De geur van
eindigheid
|
terug
naar boven |
yeats - down by the salley gardens - 11
september 2016
Een gedicht naar een
liedje en dát kun je horen. Een oud Iers volksliedje dat nogal
langzaam gezongen wordt. Er zijn verschillende versies op You Tube te
vinden. Leuk!
Zaak dus om het metrum van het origineel nauwlettend te volgen in de vertaling.
Naschrift: in 2018 werd het lied gezongen in de film "The Children Act".
terug
naar boven |
dickinson & millay - 20 augustus 2016
Vaak valt het vertalen
stil tijdens de zomermaanden. Ook dit jaar. Maar stilgezeten wordt er
zeker niet.
De voorbereidingen voor de bundel "Dwars
Vers", waarin Emily Dickinson en Edna St. Vincent Millay in
vertaling bijeengebracht worden, zijn in volle gang. Twee maal vijftig
vertaalde gedichten & sonnetten samen in een tweeluik, in eigen
beheer uitgegeven en prachtig vormgegeven. Verwacht: oktober 2016.
terug
naar boven |
I thought of you - sara teasdale - 22 april 2016
Eigenlijk zocht ik naar
de sonnetten van Sara Teasdale, maar deze kleine gedichten zijn ook
prachtig. Echoënde duinen een een zilverende zee. Mooi beeld.
terug
naar boven |
longing - sara teasdale - 20 april 2016
Nog zo'n mooi, klein
gedicht van Sara Teasdale met haar lichaam en ziel als onderwerp. Na haar dood, maar ook
weer niet. "My body that must go without the joy it longed to know".
terug
naar boven |
sara teasdale - I am not yours - 9 april 2016
Sara Teasdale
(1884-1933) idem tegengekomen in mijn zoektocht naar sonnetteers. "I am not yours" is echter geen
sonnet, maar een prachtig, kort gedicht. Ze schreef nog meer pareltjes,
zag ik al.
terug
naar boven |
I have been very lonely all today - owen barfield -
30
maart 2016
Owen Barfield leefde
van 1898 tot 1997: 99 jaar oud geworden! Ik vond zijn sonnet "I have
been very lonely all today" op het weblog Taaldacht
waar wel vaker over deze filosoof, schrijver en dichter
geschreven wordt. Ik moet meer over en van hem gaan lezen. Dit is in
ieder geval een mooi romantisch sonnet.
terug
naar boven |
the ruined maid - thomas hardy - 27
maart 2016
Het is al weer even
geleden dat ik "The ruined maid" van Thomas Hardy
vertaalde. Het gedicht is een vrolijk commentaar op hoe men in de
Victoriaanse tijd over vrouwen dacht. De gevallen vrouw, die in zonde
leefde, wordt afgezet tegen het eenvoudige boerenmeisje. Wie was beter
af, is de vraag. En als je je bedenkt hoe welgestelde vrouwen geacht
werden te leven, dan vraag je je dat helemáál af.
Hoe vertaal je "ruined"? Geruïneerd, wat geassocieerd wordt met
geld, dekt de gevoelsmatige lading niet. Verdorven? Teveel van het
goede. Een gevallen vrouw, dat kán. "Ik heb afgedaan" is ook een
mooie term. Maar het meest kun je uit de voeten met "in zonde leven". Dat past ook
in die tijd met een streng conservatieve moraal.
Vergeet ik nog te vermelden dat het metrum een anapestische trimeter
is, gecombineerd met een jambische versvoet waarmee de regel meestal
begint. Dat is leuk aan Hardy's gedichten: hij probeert verschillende
metra uit.
terug
naar boven |
de
genomineerden voor de vertaalwedstrijd "Love is not all" - 24
maart 2016
Ik zag dat de
genomineerden
inmiddels bekend zijn gemaakt van Nederland
vertaalt 2016
Drie van de vijf houden zich aan het metrum: Erik Honders, Arjan Keene
en Joop Maes. Alle drie geven ze een mooie vertaling. Joop Maes zet er
een erg leuke regel tussen: "qua drijfvermogen scoort ze ronduit
zwak". Zijn vertaling loopt soepel en is wat vrijer dan die van
de andere twee.
Mooie vondsten voor "Yet many a man is making friends with death
/ Even as I speak, for lack of love alone":
Erik Honders: "Toch sluiten velen vriendschap met de dood / als men het
zonder liefde stellen moet"
Arjan Keene: "Toch is er menig man die nu verzucht / dat hij de dood
verkiest als zij verzaakt"
Joop Maes: "Toch zoeken talloos velen in de dood / Verlossing uit een
liefdeloos bestaan".
Eén van deze drie moet het worden, zou ik zeggen.
Mijn eigen vertaling staat hier.
En ook de winnaar is bekend, zie ik nu: Erik Honders. Terecht, een
mooie soepel lopende vertaling; zie ook het juryrapport.
Naar aanleiding van het rapport heb ik "noch" vervangen door
"geen". Dat kan eigenlijk zonder problemen. inderdaad.
terug
naar boven |
elizabeth
bishop - one art - 22 maart 2016
Op zoek naar namen van
vrouwelijke sonnetteers kwam ik toevallig dit beroemde gedicht van
Elizabeth Bishop tegen. En later ook vertalingen ervan, onder meer die
van J. Bernlef,
die ook bleek te zijn begonnen met "De kunst van het verliezen valt te
leren". Uiteindelijk kwam ik echter op iets anders al
associërend met de woorden "art" en "losing": In omgaan met verlies raak je bedreven.
De titel van de vertaling is: Bedreven.
Het gedicht is een zogenaamd Villanelle en bestaat uit 19 regels (5 x 3
en 1 x 4 regels). Er zijn twee rijmklanken én twee zich
herhalende regels, waarmee iets gevarieerd wordt. Elizabeth Bishop
permitteert zich kleine
afwijkingen, ook in het jambische metrum. Dit alles in de vertaling
laten terugkomen is nog een hele kunst.
Bernlef kiest ervoor zich in zijn vertaling niet aan de regels van de
villanelle
te houden. Er zit ook wat rijmdwang in en de sfeer van het gedicht gaat
naar mijn mening een beetje verloren (de beste breister ...).
"One art": "een hele kunst" of "een kunst" of "geen kunst aan" of "da's
geen kunst"...... "Bedreven" staat voor: geoefend in een handwerk, een
vaardigheid, een kunst, met als synoniem "ervaren", in iets bedreven
zijn. En dat is waar het hier over gaat. Ook al hebben we er veel
ervaring mee, in dingen verliezen, echt bedreven raken we er niet in.
Je wílt er ook niet bedreven in raken, want liefst zou je niets
kwijtraken of verliezen. Kunst is in die zin eigenlijk te veel
eer.
"To master" zou je ook kunnen vertalen met "onder de knie krijgen".
Voor de grap heb ik een variant gemaakt met die uitdrukking als
uitgangspunt. Nu is het mannelijk rijm dominant in plaats van het
vrouwelijk.
ONDER DE KNIE
Verliezen krijg je best onder de knie
Soms lijken dingen voor verlies geboren
Het maakt niet uit wat of het is, van wie
Voor één soort zaken is er een circuit
Waar sleutels en je pasjes toe behoren
Dat krijg je haast vanzelf onder de knie
De eerste tekenen van dementie
Een naam, een plaats in ouderdom verloren
Het maakt niet uit wat of het is of wie
Mijn moeders ring verloor ik en in drie
Door ons bewoonde huizen onze sporen
Verliezen krijg je best onder de knie
Twee steden, en het licht daar, de magie
Rivieren, land, een continent bevroren
Dan maakt het uit waar of het is, van wie
Zelfs zonder jou (je stem, je ironie)
Ik jok niet, nee ik wist het van te voren
Verliezen krijg je ooit onder de knie
Al maakt het uit wat of het is en wie
terug
naar boven |
w.h. auden - funeral blues revisited - 15
februari 2016
In "De Nieuwe Liefde"
werd
gisteren een programma gewijd aan de poëzie van W.H. Auden. Kort
samengevat droeg Joost Prinsen gedichten van hem voor en Martin Fondse
vertaalde de poëzie in pianomuziek. Joost Prinsen is van
mening dat iemand standrechtelijke geëxecuteerd moet worden als
hij het metrum van de dichter niet aanhoudt in de vertaling (daar ben
ik het in principe overigens mee eens). Maar hij moest toegeven dat
zelfs Willem Wilmink daar niet geheel in geslaagd was in het geval
van "Funeral Blues".
Nu is "Funeral Blues" ook nogal onregelmatig qua metrum. Dat was
voor mij, jaren geleden al (in 2009) aanleiding om eens te kijken
of de vertaling in een regelmatig trocheïsche versvoet
geschreven zou kunnen worden. In die vertaling heb ik nu, naar
aanleiding van gisteren, nog wat verbeteringen
aangebracht. En ik heb een versie gemaakt waarbij
wél het metrum/ritme van Auden gevolgd wordt. (Zie
hieronder).
Kanttekeningen:
Met "the muffled drum" wordt bedoeld een met zwart doek omklede trom
die gebruikt werd om het geluid te dempen, als teken van rouw. Zo kon
ik de trom weer laten terugkomen in de nieuwe vertaling, zij het impliciet.
"The scribbling aeroplanes" hadden in 2009 al heel wat kopzorgen
opgeleverd, maar nu heb ik dan toch de meeste informatie kunnen
overbrengen, op het cirkelen na.
De "witte duiven met een bloedend hart" hebben nu rouwkragen om, wat
toch ook een beetje jammer is omdat nu het wit, en het rood verdwenen
zijn en alleen nog het zwart, groen en blauw resten.
Het letterlijk vertalen van "He was my North, my South, my East and
West" leidt eigenlijk altijd tot geforceerde regels. Wij zéggen
dat zo niet in het Nederlands. Iemand kan je alles zijn, hij was alles
voor mij, hij was al wat ik had... woorden van die strekking, maar alle
windstreken opsommen is er toch niet bij. En met "Oost, West thuis
best" heeft het nu eenmaal niets van doen. Op zoek naar een alternatief
dus. Zo kwam ik ooit op kompas, zodat er nog vaag een verwijzing naar
windstreken is. En voortbordurend op schepen, een anker, stevig voor de
kust.
Droeve
Blues (Auden's metrum volgend)
Geen klok die klinkt, de telefoon blijft stil
En geef de hond een bot voor als hij blaffen wil
Demp pianoklanken, span het zwarte doek
Kom met de doodskist, start de stille stoet
Laat vliegtuigen klagend vlak boven ons hoofd
Over komen vliegen, krabbelend: hij is dood
Laat duiven met een rouwkraag zwermen door de stad
En steek alle agenten vandaag in het zwart
Hij was mijn alles, enkel hij alleen
Mijn zondagsrust en mijn werk ineen
Mijn nacht, mijn middag, mijn spraak, mijn lied
En liefde die voor eeuwig zijn zou, was dat niet
Dus doof alle sterren nu, geen lichten meer aan
Berg op die zon, en ontmantel de maan
Leeg de oceanen en kap al het bos
Want nooit en nergens loopt er iets nog wel weer los
Droeve
Blues (oude versie uit 2009)
Laat geen klok meer klinken, smoor de telefoon
Spreek de hond die blafte toe op strenge toon
Demp pianoklanken, stop met wat je doet
Laat de kist maar komen en de stille stoet
Volg de strakke strepen van een verre vlucht
Hij is echt vertrokken, komt niet meer terug
Vang de witte duiven, met een bloedend hart
Steek de oom agenten stemmig in het zwart
Mij kompas, mijn anker, stevig voor de kust
Alledaagse dingen en mijn zondagsrust
Middernacht en morgen, stilte en gesprek
Liefde leek voor eeuwig , dacht niet aan vertrek
Doof nu alle sterren, laat geen licht meer aan
Stop de zonnestralen en verberg de maan
Kap de groene bossen, leeg de blauwe zee
Niets meer te beleven, niets valt ooit meer mee
|
Funeral
Blues
Stop all the clocks,
cut off the telephone
Prevent the dog from
barking with a juicy bone
Silence the piano's
and with muffled drum
Bring out the
coffin, let the mourners come
Let aeroplanes
circle moaning overhead
Scribbling in the
sky the message: he is dead
Put crêpe bows
round the white necks of the public doves
Let the traffic
policemen wear black cotton gloves
He was my North, my
South, my East and West
My working week and
my sunday rest
My noon, my
midnight, my talk, my song
I thought that love
would last for ever, I was wrong
The stars are not
wanted now; put out every one
Pack up the moon and
dismantle the sun
Pour away the ocean
and sweep up the wood
For nothing now can
ever come to any good
|
terug
naar boven |
the man he killed - 8
februari 2016
Een anti-oorlogsgedicht van Thomas
Hardy. In tijden van drones lijkt het minder toepasbaar, maar denkend
aan straatgevechten kan je het je beter voorstellen. Niets aan toe te
voegen.
terug
naar boven |
birds at winter nightfall - thomas hardy - 31
december
2015
Dit keer speelt Hardy
met
dubbelrijm: fly faster / cotoneaster / crumb-outcaster. Het laatste
woord is wonderlijk én duidelijk. Het klinkt niet best:
"crumb-outcaster", en al helemaal niet als je niet aan de verwachtingen
van de vogels voldoet die in de winterschemering het over je hebben en
over de bessen die het ook al af laten weten.
terug
naar boven |
the reminder - thomas hardy - 30
december
2015
Thomas Hardy hield van
afwisseling aanbrengen in de ritmes en rijmschema's die hij in
zijn gedichten gebruikte. Eerst al een dactylus met gekruist rijm ("The
voice") bij de hand gehad, toen een gedicht met anapesten (en jambes)
en omarmend rijm: "Neutral tones", en nu trocheeën en gepaard
rijm in "The reminder".
Een lijster die ervoor zorgt dat je hem ziet ("Do you make me notice you").
terug
naar boven |
the darkling thrush - thomas hardy - 27
december
2015
Wie een uitgebreide
bespreking van dit gedicht wil lezen, kan hier
goed terecht. Op een grappige, onderhoudende manier wordt aan allerlei
aspecten aandacht besteed.
Ik beperk mij tot de dingen waar ik tegenaan liep, zoals "darkling".
Een niet bestaand woord. De -ling klank maakt het een net iets
luchtiger woord dan "darkness". Donkerig, schemerig, schemerend?
Uiteindelijk voor "schemerende" gekozen. Een ongebruikelijk woord in
deze combinatie en je kunt er twee kanten mee op: naar het licht en
naar het donker. En of er reden is voor een sprankje hoop dat is hier
de vraag.
Ook lastig: "coppice gate", een hek bij een veld met hakhout. Je hebt
hakhoutstoelen, hakhoutbrigades, maar een hakhouthek toch niet, al
zou je 't willen. Dat het gaat om hakhout is hier van belang omdat het
gecultiveerd bos betreft: de mens heeft ingegrepen.
"Fervourless" nog zo eentje. Niet in beweging te krijgen. Liefst iets
met twee lettergrepen. En zo blijft het puzzelen, wijzigen, weer
wijzigen en zo voort.
Door Emily Dickinson, de heldin van het halfrijm, leerde ik die
rijmvorm waarderen. Als je een gedicht hardop voorleest en het halfrijm
stoort niet, is het goed te gebruiken, zeker als het je dichterbij de
originele tekst brengt. Het kwam in deze vertaling diverse keren
van pas.
terug
naar boven |
a broken appointment - thomas hardy - 21
december
2015
Vergeefs wachten, tegen
beter weten in. Wat er dan door je hoofd gaat
spoken. Dringt het tot je door?
Je wílt het niet tot je door laten dringen. Alles beter dan dat
ze
helemaal niet op komt dagen.
Een hard gelag, hoe dan ook.
Mooi kleinood van Thomas
Hardy met een apart rijmschema:
AABCBCAA|DDEFEFDD
terug
naar boven |
neutral tones - thomas hardy - 12 december
2015
Verre van neutraal zijn
veel van de woorden die in dit gedicht
voorkomen. "chidden of God, starving sod, ash (om ons aan "ashes" te
herinneren), tedious, deadest thing, to die, a grin of bitterness,
ominous, deceiving love, wrong, the God curst sun". Ga er maar aan
staan. Het lijkt of de dichter zichzelf in de titel toespreekt dat hij
zich toch vooral moet inhouden en zich in neutrale bewoordingen moet
uitlaten over wat er gebeurd is.
De poging slaagt maar half. Hij begint neutraal de situatie te
schetsen: we staan aan de rand van een vijver. Er liggen bladeren op
het kaal geworden gras. Het blad is grijs en grauw en de zon is wit.
Daar zou hij het bij hebben kunnen laten, maar hij laat God de zon
afstraffen als verklaring voor de bleke kleur.
In de volgende drie strofen komen achtereenvolgens de ogen. de mond en
het gezicht van de geliefde aan bod en wordt heel impliciet verteld wat
zich heeft afgespeeld.
Nu voel je de afstandelijkheid erin sluipen. Van beide kanten. Het
boeit haar niet meer, hij ziet en beschrijft het en als hij aan haar
gezicht denkt ziet hij al die dingen er weer in terug.
Een ABBA CDDC EFFE GHHG rijmchema, omarmend rijm.
Een metrum waarbij jambes worden afgewisseld met anapesten , wat nog knap lastig
is om
in de vertaling te laten
terugkomen, maar dat is toch aardig
gelukt.
terug
naar boven |
the voice - thomas hardy
- 2 december
2015
Ik kwam het gedicht
"The Voice" in vertaling tegen in een essay van
Peter
Verstegen getiteld "Een staat van genade" uit 2009. Het is een van zijn
favoriete
vertalingen. Het is ook een mooi voorbeeld van een vertaling die
je dwingt om keuzes te maken.
Het metrum is bijzonder, een dactylus. Daar kun je dus niet
omheen. Een prachtig melodisch metrum.
In de 1e strofe valt "call to me, call to me"
op, waar "all to me" in de 3e regel op rijmt. Het mooiste is
natuurlijk als het lukt om iets pakkends te vinden voor beide regels,
maar
dat is nog niet zo makkelijk omdat het drie lettergrepen betreft.
Verstegen neemt de 1e regel als uitgangspunt en komt van: "roept naar
me, roept naar me" op "maar de" in de 3e regel, gevolgd door "zelfde"
aan het begin van de 4e regel.
Het
gaat in die 1e strofe om een soort gedaanteverwisseling die de geliefde
heeft ondergaan (het gaat hier om Emma, zijn overleden vrouw). Eerst
was ze zijn alles en dat beeld van vroeger, daar verlangt hij naar. Als
ze hem roept, hoopt hij
haar in die gedaante weer te zien en niet zoals ze later geworden
is. "Not as you were, but as at first".
"The one who was all to me" vind ik dan ook essentieel in deze strofe:
"toen jij nog
mijn alles was". Die keuze dwingt me om van daaruit iets rijmends te
vinden voor "call to me": haar bevallige gestalte ("bevallig was"). Het
herhalende
element wordt verwoord door: telkens. Ook al staat er in het Engels
roepen en zeggen, toch gaat het in die 1e strofe vooral om de
verschillende beelden van de vrouw. Het beeld won het daarom van de
stem bij mij.
Dat kan ook goed, omdat in de 2e strofe de stem nadrukkelijk aan bod
komt. Hij
denkt haar stem te horen en kan haar in gedachten al voor
zich zien,
zoals ze tóen was. Liefst in de blauwe jurk die ze vroeger
droeg. Ook hier weer drie rijmende lettergrepen: "view you then / knew
you then: kijken dan / lijken dan".
In de 3e strofe word je
voor eenzelfde probleem gesteld met
"listnessness / wistlessness". Verstegen kiest hier voor "lusteloos /
bewusteloos".
Ik denk dat het er hier om gaat dat hij vreest dat
ze is opgelost/opgegaan in een wereld waar hij niets over te zeggen
heeft.
Die van de onopzettelijkheid en onwillekeurigheid. Opeens kan haar
beeld oprijzen in zijn verbeelding, opeens kan hij haar stem horen,
maar
misschien ook zal hij het zich nooit meer voor de geest kunnen halen of
wordt het meegevoerd door de wind.
*
* * * *
* 8 februari 2016 *
Werkend aan "The man he killed" kwam ik "The Voice" weer tegen en
wilde nog eens een poging wagen in de 3e strofe het "listlessness /
whistlessness" meer eer aan te doen. Dat betekent het woord
"onwillekeurigheid" - wat zelf zo'n mooie dubbele dactylus is - laten
varen en open staan voor andere opties. Via "Ben je voor altijd nu op
in het niets gegaan" en "Ben je nu op in het achteloos niets
gegaan" geef ik de voorkeur aan "Eeuwig en achteloos op in het niets
gegaan".
Zo wordt toch nog gerefereerd aan het achteloze, gedachteloze,
onwillekeurige, onbewuste van "wistlessness" .
*
* * * *
Bij de laatste regel van de 3e strofe (Heard no more again far or near)
zou je ervoor kunnen kiezen toch de dactylus te gebruiken: "Weg en
verdwenen dichtbij of veraf". Maar je kunt het ook zien als een
opmaat voor de laatste strofe waar opzettelijk voor een ander ritme is
gekozen. Dus toch maar: "Weg en stil ben je, hier of veraf". (op
8 februari aangepast : Nooit te horen meer, hier of veraf)
De laatste strofe moet
hortend en stotend zijn, als het origineel.
Wankelend gaat hij verder, tussen de vallende bladeren door. Verstegen
wil hier "blaren" op "naar me" laten rijmen, maar die vlieger gaat niet
op. De klemtoon valt in "En de vrouw riep naar me" niet op "naar"
natuurlijk.
De wind combineert Hardy in deze strofe met "oozing" dat 'sijpelen"
betekent, wat je met water associeert. Maar, het betekent ook "zich
stil verwijderen of afscheiden" en in déze betekenis is "oozing"
hier bedoeld.
Gezien het afwijkende metrum in die laatste strofe (de dactylus wordt
losgelaten) kun je in de 2e en 4e regel voor mannelijk in plaats van
vrouwelijk rijm kiezen: "Vallend blad rondom / En ze roept me: kom" om
zo tot een mooie afronding te komen.
terug
naar boven |
not in this chamber only at my birth - millay
- 11 november
2015
Een meester in
ingewikkeld geconstrueerde zinnen is Edna St. Vincent
Millay. Dat moet ook haast wel, wil je geen houterig, regel-voor-regel
sonnet schrijven, maar eentje waarbij soms de ene regel overloopt in de
andere, maar soms ook een gedachte pas twee regels later wordt
voortgezet of afgerond.
Aan dit sonnet was ik al eens eerder begonnen, maar ik kwam er toen
niet uit. Nu denk ik de kwintessens (ja, dat schrijf je tegenwoordig
met kw in plaats van quintessens) toch te pakken te hebben gekregen. Je
wereldburger voelen en wat dat betekent.
Het
blijft overigens een wat raadselachtig gedicht.
Het - wat ik het Franse tekstverklaringsgevoel noem - blijft opspelen:
als je op het verkeerde been bent gezet door een onbegrepen woord of
gedachte komt het hele bouwsel op losse schroeven te staan.
terug
naar boven |
we talk of taxes and I call you friend - edna st.
vincent millay
- 9 november
2015
Ook al doen we net of
we alleen maar vrienden zijn, en dat zijn we ook,
weten we eigenlijk wel wat er zal gaan gebeuren. En dat is al zo vaak
gebeurd in de geschiedenis. Denk aan Isolde, Guinevere en Francesca.
Echte hartstocht is immers niet tegen te houden.
(Omwille van het volgen van het rijmschema heb ik de 12e regel
wat aangepast).
Mooi
sonnet.
Millay's verwijzing naar het boek vol kleuren, wat ik eerst niet thuis
kon brengen, is een boek dat Francesca op haar schoot heeft liggen op
het schilderij
dat Dante Gabriel Rossetti maakte over het verhaal van Paolo en
Francesca da Rimini in Dante's La Divina Commedia. Althans, dat
denk ik.
terug
naar boven |
to the not impossible him - edna st. vincent millay
- 28 oktober
2015
Na "To Kathleen", ook
een kort gedicht, nu "To the not impossible him".
Een typisch Millay gedicht,
waarin de mogelijkheid van andere geliefden nadrukkeljk wordt open
gehouden en trouw wordt gerelativeerd. Allerlei binnenrijm voor de
liefhebber.
terug
naar boven |
city trees - edna st. vincent millay - 22 oktober
2015
Dappere bomen zou je ze
kunnen noemen. In de stad overstemd wordend
door al het verkeer. Maar ken je eenmaal hun geluid, dan kun je ze
altijd horen. Zelfs al komen ze niet boven de herrie uit. Mooi gedichtje.
terug
naar boven |
elegy before death - edna st. vincent millay - 10
september
2015
Zomer en ziekte
weerhielden me van het vertalen. Nu dan toch weer een
mooi gedicht van Millay. Op You Tube wordt het prachtig gedeclameerd door
Tom O'Bedlam. Ik denk overigens dat Edna St. Vincent Millay
het zelf zangeriger zal hebben voorgedragen. De cesuur die je hoort,
middenin de regels, geeft het gedicht een bepaalde cadans. Ik heb
geprobeerd die ook in de vertaling terug te laten komen.
Millay probeert zich in deze treurzang voor te stellen of de wereld wel
kan bestaan zonder haar geliefde. Nog los van de vraag of zij dan nog
wel
kan voortbestaan. Allerlei mooie dingen in de natuur worden aan hem
gekoppeld. Misschien omdat hij er altijd zo van genoot
of omdat ze er samen plezier aan beleefden.
En, al zou je dat wel denken, de tijd blijkt helemaal niet stil te
gaan staan als hij er niet meer is. De herfst komt gewoon, als altijd,
en de lente aarzelt
niet.
Opvallend is dat Millay een onderscheid maakt tussen dingen in de
natuur die wél en géén weet (zullen) hebben van de
dood van haar geliefde. De dingen die er wel weet van hebben, zijn de
dingen waar hij speciaal aandacht voor had, terwijl die door
anderen niet werden opgemerkt, zoals een braakliggend stukje land,
onkruid en een oude wagen. Dat is de reden waarom zij hem
wél zullen missen.
Maar al die dingen (de mooie die het niet weten en de minder mooie die
het wel weten) zullen niet verdwijnen als de geliefde er niet meer
is. Wat wel verdwijnt, is het zien van schoonheid in eenvoudige dingen,
zoals gewoon water en simpele steentjes. De geliefde is degene die
haar op die mooie eigenschappen opmerkzaam maakte en dat zal niet
meer gebeuren.
Mooiste regel: "Niets weet dat
jij er niet meer bent"
terug
naar boven |
one day I wrote her name upon the strand - 29 april
2015
"Love letters in
the sand" zong Pat Boone, Edmund Spenser na, een paar honderd jaar
later, maar Spenser gaf in vroeger tijden nog een mooi slot aan zijn
vers mee, terwijl van Boone alleen de melodie wel aardig vrolijk is.
Sonnet 75 van de Amoretti sonnettenreeks is één van de beroemdste
sonnetten van Edmund Spenser. Door velen vertaald. De laatste twee
regels zijn nog het lastigst.
Stond er eerst:
"En daar, nadat de dood heeft overwonnen / Herleeft die liefde, ooit
door ons begonnen"
In tweede instantie werd het:
"Daar waar, wanneer de dood getriomfeerd heeft / Nieuw leven is en onze
liefde voortleeft".
Maar,
aangezien dat niet goed rijmt, een derde variant, waarin meer impliciet
tot uitdrukking komt dat de dood getriomfeerd heeft:
"Waar, als op aard de dood het hoogste woord heeft / Nieuw leven is en
onze liefde voortleeft".
terug
naar boven |
ode on solitude - alexander pope - 26 april
2015
Van 1688 tot 1744
leefde hij, Alexander Pope. Beroemde werken: "An
essay on man", "The rape of the lock". Het gedicht "Ode on solitude", waarin hij de
geneugten van een teruggetrokken bestaan beschrijft, zou hij op zijn
twaalde jaar geschreven hebben. Vroeg wijs, zouden we nu zeggen.
terug
naar boven |
if
- rudyard kipling - 2 april
2015
In een map vond ik dit beroemde gedicht
van Kipling en besloot nog eens een poging te wagen het te vertalen. Op
internet tref je nu al wel vertalingen aan van Johannes Marinus de
Vries de Waal en van Karel Jonckheere. Hun taalgebruik is wat
gedragener, maar zeker ook de moeite waard om te lezen.
terug
naar boven |
god only knows - the beach boys - 26 maart
2015
Gisteravond kwam in "De
wereld draait door" het nummer van Brian Wilson
"God only knows" ter sprake en dat was voor mij aanleiding om toch
nóg eens een keer te kijken of dat eerste couplet nog dichter
bij de originele tekst vertaald kon worden. Twee eerdere pogingen deed
ik al in 2009 en
2010.
Met het onderstaande resultaat.
De eerste regel heeft één lettergreep meer dan de
originele tekst, maar dat valt prima te zingen. En "Al hou ik niet
altijd van je" is toch beter dan "Niet altijd hou ik van je". Het
grappige verschijnsel doet zich ook nu weer voor dat ik niet snap dat
ik hier niet eerder op gekomen ben. Tja. Hier de complete vertaling.
I
may not always love you
But long as there are stars above you
You never need to doubt it
I'll make you so sure about it
God only knows what I'd be without you |
Al
hou ik niet altijd van je
Zolang je de sterren ziet, kan je
Dat moet je nooit vergeten
Van mij op aan, zeker weten
Zonder jou zou ik niet kunnen leven
|
terug
naar boven |
w.h. auden - who's who - 25 maart
2015
Een sonnet van W.H.
Auden! Nee maar. Met een mysterieuze titel,
mogelijk bedoeld voor de "incrowd"?
Twee personen worden beschreven in het
sonnet die erg van elkaar verschillen, maar toch verbonden zijn.
Het is zelfs niet duidelijk of de tweede persoon een man of een vrouw
is. Denkelijk een man, maar het hoeft niet.
Relativeert Auden roem? Roemt hij de eenvoud? Of laat hij zien hoe
schrijnend onbeantwoorde liefde kan zijn?
terug
naar boven |
what fifty said - robert frost -
19 maart
2015
"To age" en "to youth",
de belangrijkste elementen in dit gedicht van
Robert Frost, die zelf ook les gaf op school. Toen hij jong was en naar
school ging werd hij er volwassen door te leren wat zich in het
verleden had afgespeeld. Nu hij zelf oud is, verjongt hij in zijn
ontmoeting met de jeugd die hem over de toekomst leert.
Hij vergelijkt zijn eigen leerschool met het in een gietvorm gieten van
metaal. Daar leed hij onder (zie ook zijn biografie).
Dat het ook anders kan, ervaart hij nu hij zelf lesgeeft.
Hij heeft nu echter zelf de neiging "to start a suture". Wat "uit de
vorm gesprongen is" te hechten. Of liever, gezien het eerdere metaal:
aaneen te smeden. Wat me toch iets anders lijkt, dan bij voorbaat in
een mal gieten. Maar
stáát dat er ook?
terug
naar boven |
voor de 3e keer "I dwell in possibility" -
12 maart
2015
Via, via kwam ik weer
eens uit bij dit gedicht
van Emily
Dickinson, waarvan vooral de laatste strofe intrigerend is.
De bezoekers uit de 3e strofe eigenen zich "possibility": het huis
van de poëzie/de verbeelding toe en laten, hetgeen de dichter hen
aanbiedt (wat de dichter eerder met open armen heeft ontvangen -
inspiratie -), tot hun eigen verbeelding spreken. Het paradijs wordt
aldus bereikbaar.
Zo ben ik van: “Het paradijs vergaren zij / uit wat mijn hand
verstrooit” VIA “Waar ik, hoe klein ook, ’t paradijs
/ Met open armen oogst” uitgekomen bij: “Waar ik voor hen
het paradijs / Met open armen oogst”.
Het laatste woord was er inderdaad nog niet over gezegd (zie
commentaar 2e versie)
terug
naar boven |
christina rossetti dit keer - monna innominata -
sonnet 11 - many in aftertimes will say of you - 11 maart
2015
Sonnet 2 uit deze
sonnetttenreeks: I wish I could remember that first
day, vertaalde ik al eens eerder. Nu dan ook nummer 11 en
wellicht
volgen er nog andere sonnetten uit deze reeks.
Opvallend aan dit sonnet: de herhaling van woorden ('parting' en
'hopeless') en het bijzondere rijmschema: ABBA ACCA
ACA DCD. Het is me niet gelukt dit rijmschema precies
te volgen helaas.
Er zit ook een wonderlijke constructie in het tweede deel. Hoewel dit
niet door de interpunctie wordt ondersteund, denk ik toch dat je het
als volgt moet lezen: "But by my heart of love laid bare to you (....)
I charge you at the Judgement make it plain, my love of you was life
and not a breath. De tussenliggende regels weiden uit over de aard van
die liefde waar het hart vol van is.
Ook leuk om 'prate' gebruikt te zien worden
('praten').
terug
naar boven |
and you as well must die, beloved dust -
opnieuw bekeken - 9 februari
2015
Geert Nijland wees mij
erop dat "beloved
dust" in
het sonnet "And you as well must die, beloved dust" (vertaald op 8 maart
2013) niet vertaald kan worden met "beminde stof". Het gaat hier
immers niet om "de stof", maar "het stof". En net als bij "het kind"
zou het worden "ook jij, bemind kind,.... ook jij, bemind stof, ". Maar
passend in het metrum stelde hij voor: "geliefkoosd stof" en deze
vondst neem ik met dank graag van hem over.
terug
naar boven |
women have loved before as I love now - 30 januari
2015
In sonnet 26 uit de
reeks Fatal Interview wordt de gepassioneerde
liefde uit vroeger tijden gepropageerd. Kom er nog maar eens om.
Ontvoeringen, oorlogen, invasies. Da's nog eens wat anders dan swipen
op Tinder. Maar dat is Edna St. Vincent Millay net zo min bekend als
het mij is.
Aan de
liefde lijden en er van alles voor over hebben. Ook in de jaren 20
een zeldzaamheid, vooral onder vrouwen. Die moesten keurig binnen de
lijntjes kleuren.
terug
naar boven |
I know the face of falsehood and her tongue - edna
st. vincent millay - 27 januari
2015
Sonnet 23 uit de reeks
Fatal Interview gaat over een leugenachtige
dame, wier lieve glimlach wonderen doet. Mensen/mannen worden
erdoor betoverd en hebben geen oog meer voor haar geslepen
karakter. Het bedrog, waarvan ze op zich wel afweten, wordt
liefst vindingrijk
verborgen onder verzinsels, zodat het makkelijk is te doen of er niets
aan de hand is.
Dat laat onverlet dat wat voor de buitenwacht gladjes verloopt
uiteindeilijk wel zijn gevolgen kan hebben voor de relatie.
Wat de hoofdpersoon betreft is het verbergen overigens helemaal niet
nodig (weg
met de façade) zolang zij maar verschoond blijft van het domme
lachje en die vreselijke lucht van verschaalde patchouli als ze
thuiskomt.
Zo heb ik uiteindelijk dit sonnet begrepen,
maar er blijft een, wat ik noem, "Franse proefvertalingsluchtje" omheen
hangen. Eén verkeerde interpretatie kan je op een volledig
verkeerd spoor zetten..... Lastig.
terug
naar boven |
bang, bang (my baby shot me down) - 6 januari 2015
Iets moois om het jaar
mee te openen. Ik zag de show van Tony Bennett
(88) en Lady Gaga (28) op TV: fantastisch! Wat een schitterende
uitvoeringen van aloude nummers, ongelofelijk. Ook een prachtige
uitvoering door Lady Gaga van "Bang, bang". Om kippevel van te
krijgen.
We kennen het natuurlijk van Cher en Nancy Sinatra, maar Lady Gaga
geeft er een extra dimensie aan.
Een
vertaling dus. Eén die je goed kunt timen. Nu nog iemand die
het net zo mooi en indrukwekkend kan zingen als Lady Gaga....
terug
naar boven |
renascence - edna st. vincent millay - 14
december
2014
Dit lange gedicht
schreef Edna St. Vincent Millay toen zij 20 was, in
1912. Het was het eerste gedicht waarmee zij in de openbaarheid kwam.
Haar moeder stuurde het in voor een poëzieprijs. Ze won de prijs
niet, maar werd wel bekend bij een groter publiek.
Zo'n gedicht kun je dan niet links laten liggen als je Millay aan het
vertalen bent, dacht ik. Met gezonde tegenzin zette ik mij dus aan het
vertalen. Tweehonderveertien regels, nondeju. En de sfeer en de tekst,
bepaald wonderbaarlijk.
Jennifer R. Forsthoefel heeft er in 2009 zelfs een "thesis" over
geschreven: "Naming experience and revealing sentiment: the
archetypical journey in Edna St. Vincent Millay's Renascence. Ze
onderscheidt zes archetypes: the innocent, the orphan, the martyr, the
wanderer, the warrior en the magician. Deze fasen zou het personage in
het gedicht doorlopen. Boeiende materie. Ik lees het er allemaal niet
in, maar dat zal ongetwijfeld aan mij liggen. Ook lijkt het me stug dat
een twintigjarige een gedicht op een dergelijke wijze construeert. Maar
dat zal onbewust gebeurd zijn.
Desalniettemin, toch de moeite waard om dit gedicht naast de, wat mij
betreft, veel mooiere sonnetten te plaatsen. Het is een intrigerend
verhaal en het doet qua sfeer ook weer wat aan Emily Dickinson denken.
terug
naar boven |
the ballad of the harp-weaver - 29
november
2014
"The ballad of the
harp-weaver" was een van de gedichten uit de bundel
waarmee Edna St. Vincent Millay de Pulitzer Prize voor poëzie
won in 1923. Ik had er al vaker naar gekeken, maar toch steeds
afgezien van vertalen. Vooral vanwege het nogal onregelmatige ritme
dat, zou je het precies volgen in het Nederlands, een akelig resultaat
oplevert.
Alleen door daar wat los van te komen en de vertaling steeds weer
hardop voor te lezen komt er iets uit wat het origineel recht doet.
Op You Tube staat trouwens een prachtige uitvoering
van "The ballad ot the harp-weaver" door Johnny Cash.
terug
naar boven |
recuerdo | weet jij nog - 17
november
2014
Eén van de
eerste gedichten die ik van Edna St. Vincent Millay
las, was "Recuerdo". De eerste twee regels "We were very tired, we were
very merry / We had gone back and forth all night on the ferry", waren
al zo lastig dat ik het gedicht al gauw naast me neer moest leggen.
Komt nog wel eens.
Nu kwam ik het weer tegen en heb net zo lang zitten puzzelen tot ik een
acceptable oplossing vond voor de eerste twee regels. Ik koppelde ze in
gedachten op een zeker moment aan "herinnering" waardoor ik op het idee
kwam met "Weet jij nog" te beginnen. Dus "Weet jij nog hoe moe en
gelukkig we waren". Omdat die regels steeds herhaald worden, moeten ze
natuurlijk wel goed lopen.
Het is een tamelijk onregelmatig metrum dat ik ook niet helemaal zuiver
heb overgenomen, wat ik bij haar sonnetten wel altijd doe. In het Nederlands klinkt het nu
regelmatiger dan het in het Engels klinkt.
terug
naar boven |
here is a wound that never will heal, I know - 13
november
2014
Een verloren gegane
liefde in een sonnet beschreven. Of eigenlijk is de
liefde nog niet verloren gegaan, maar het is onontkoombaar dat dat gaat
gebeuren.
Dat is tot de dichter doorgedrongen. Teleurstelling, het is
onverdraaglijk. En het laat een diepe wond
achter die niet meer helen zal.
Edna St. Vincent Millay hanteert een rijmschema wat er qua uiterljk
uitziet als: ABBA ABBA,
maar 'bequeath' en 'underneath' spreek je natuurlijk anders uit dan
'death' en 'breath'. Dus in feite is het: ABBA ACCA DE DE DE
In de vertaling wordt in plaats van de D in het sextet de B
herhaald uit het octaaf.
terug
naar boven |
oh, my beloved, have you thought of this - 30
oktober
2014
Langgerekte regels, een
specialiteit van Edna St. Vincent Millay.
Soms maar twee, drie regels per sonnet. Je moet vaak goed kijken wat er
bij elkaar hoort. Zo ook in dit sonnet.
Toen ik tijdens het vertalen op zoek was naar een manier om uit te
drukken dat de tijd nog wreder dan de dood kan zijn omdat
leeftijdverschil er mettertijd mee uitvergroot wordt, kwam ik uit op
het woord "noodlottartend". En dan is het moeiljk om van zo'n woord
weer afscheid te nemen. Dus het staat er nu pontificaal, ook al dekt
het de lading niet helemaal.
Na "How you and I" loopt de zin pas weer door bij "as sure as the world
turns....".
En in "granite night" wordt met 'granite' : "immovable", onvermurwbaar,
onverzettelijk bedoeld. Dat bedacht hebbend is het nog een hele
tour om dit soort bijvoeglijke naamwoorden in de vertaling terug te
laten komen. Idem dito voor "gracious flame". Zeker als je ook nog wilt
bereiken dat de zin goed doorloopt. Nou ja, concessies dus.
Een intrigerend einde wordt gevormd door "our anguish for each other's
sake".
terug
naar boven |
the dream - edna st. vincent millay - 24
oktober
2014
Op het eerste gezicht
een
nietszeggend gedichtje, dat toch, nadat je het een paar keer gelezen
hebt, heldere beelden op je netvlies zet. Een sfeertekening.
Door de herhalingen lastig om precies te pakken te krijgen in de
vertaling, omdat je niet kunt variëren. Duidelijk zou moeten
worden dat ze nog wel wat voelt, maar dat het de koude (het koude
maanlicht) is. c.q. dat het besef doordringt dat het slechts koude is
of dat de warmte er niet meer is, koud is geworden.
(Niet: I feel you're there, maar I feel
you there).
Het heeft ook een mooi ritme: elke regel wordt eigenlijk in tweeën
geknipt (4 - 5 afgewisseld met 4 - 4, met uitzondering van de 8e
regel).
terug
naar boven |
and do you think that love itself - millay - 22
oktober
2014
Edna St. Vincent Millay
hechtte grote waarde aan de vorm waarin ze haar poëzie goot en
vond ook dat vertalers de dure plicht hadden zich aan die vorm te
houden. Daar ben ik het graag mee eens. Een lastig probleem doet zich
echter voor bij het gebruik van hoofdletters midden in een regel, zoals
in dit gedicht het geval is. Als je niet haast exact dezelfde woorden
op dezelfde plek in de vertaling terug laat komen, moet je als vertaler
zelf keuzes gaan maken waar de hoofdletters dán zouden moeten
komen te staan en dan kun je de dichter ook tekort doen.
Waar Millay "I KNOW" zet, bijvoorbeeld, zou ik dan geneigd zijn -
aangezien "ik weet" niet in de vertaling terugkomt - JIJ met
hoofdletters te schrijven in dit geval.
Indachtig echter de behandeling van het hoofdletter- en
leestekengebruik bij de vertalingen van Emily Dickinson negeer ik ook
bij Millay deze extra aanduidingen. De originele tekst kan direct naast
de vertaling gelezen worden en dat volstaat hopelijk om de juiste
betekenis, het juiste accent over te brengen.
Het rijmschema, als je al van een schema spreken kunt, is nogal
afwijkend.
A B C D B
E F E F G
G G en A B
A - B C -
D D C - E
F F
De meeste regels hebben acht lettergrepen. De eerste strofe heeft
12 regels. De tweede strofe lijkt opgesplitst te zijn. Het zijn 11
regels bij elkaar.
terug
naar boven |
the unexplorer & the philospher - edna
st. vincent millay - 28 september
2014
Al zo'n drie maanden
niets
meer vertaald vanwege de voorbereiding van twee bundels met vertalingen
(I: vertalingen van gedichten van Emily Dickinson en II: vertalingen van
Edna St. Vincent Millay) en de zomervakantie.
Nu dan toch twee kleinere gedichten: The Unexplorer, en The
Philosopher.
"The unexplorer" vertaald als "De
onontdekker". Gek woord, iets kan onontdekt, onontgonnen zijn. Stel
u voor: Internet Unexplorer, wat zou ons dáár te wachten
staan? In het gedicht zelf verwijzingen naar de aloude melkboer.
Denkelijk die uit de mopjes en sterke verhalen.
"The philosopher" is een wat langer en ook wat mooier gedicht, vind ik.
De filosoof in de titel komt in het gedicht voor als wijs man. Op
"dbnl" vond ik in jaargang 22 van Tirade een vertaling van Herman
de Coninck, aardig om eens te vergelijken.
Het gaat er hier vooral om, een goede vorm te vinden voor "And what are
you that ...... you" in de eerste drie strofes en de een
na laatste regel "And what am I, that I ...... etc." . Eenvoudig maar
helder geformuleerd gedicht met een dwingende cadans.
Mijn oorspronkelijke 'alle dagen' in de 2e regel van de 2e strofe heb
ik, na me te hebben laten overtuigen door Geert Nijland dat 'crawl'
toch echt 'voorbijkruipen' kan betekenen, veranderd in 'lange dagen'.
terug
naar boven |
since I cannot persuade you from this mood - 15
juni
2014
Gepreoccupeerd zijn
met de
doden, begraven meisjes met minzaam serum. Wat moet je doen om
daar tegenop te boksen? Een onmogelijke opgave.
'Egregious boy', zo wordt de geliefde aangeduid. Letterlijk: flagrant.
Zou Edna St. Vincent Millay hier verwijzen naar "in flagrante delicto"
(op heterdaad betrapt worden)? Overspel met de doden, door aan de doden
te denken.... het zou kunnen.
Tegenover hun minzaam serum stelt zij haar zee van
hartstocht.
terug
naar boven |
that love at length should find me out and bring
- 9 juni
2014
Wat zou ze toch
bedoelen met
dat stof, dat opduikt in de 2e regel, met een aanzetje in de 1e
regel. Edna St. Vincent
Millay spreekt soms in raadselen. Lastig daarbij is dat het ook aan
mijn kennis van het Engels kan liggen, dat ik niet precies te pakken
kan krijgen wat ze bedoelt te zeggen. Voorzichtigheid is geboden dus.
'Find me out': ontmaskeren of door de mand vallen past daar het mooiste
bij, maar dat rijmschema ABBA ABBA zit in de weg. De
boel omdraaien wil nog wel eens helpen. Dus meer iets in de trant van
dat de liefde zich niet meer voor de gek liet houden..... En op enig
moment leek "Dat liefde zich niet meer liet ringeloren"
oké, maar dat was toch te veel ingegeven door het rijm.
Wat jammer is, want 'ringeloren' is natuurlijk wel een heerlijk woord.
Bovenstaand probleem gecombineerd met de "stof-kwestie": bring unto the
dust. Dubben, dubben, denken, denken. Tot ik eindelijk op het idee kwam
dat er misschien naar een uitdrukking verwezen werd. "Leave somebody in
the dust" kan zijn: vervangen, achterlaten. Gaat het over aan de kant
geschoven zijn? Ik geloof het wel. En ook nog in het zicht van
iedereen. En ze heeft zich laten kennen. Haar ware aard werd ontmaskerd
en het verhaal deed de ronde. En plein public.
Maar vervolgens stelt ze dat het haar allemaal niets doet. Dat iedereen
plezier aan het geroddel beleeft, dat men weet dat haar liefde niet
beantwoord wordt en dat ze slaafs achter haar geliefde aan
loopt. Ook dat ze daarover bespot wordt, doet haar niets. "But if I
suffer, it is my own affair"
En eens te meer bewijst Edna St. Vincent Millay dat ze een straffe
madam is.
terug
naar boven |
once more into my arid days like dew - 2 juni
2014
Mooi weet Edna St.
Vincent
Millay met haar woorden het beeld van een woestijn op te roepen. Een
frisse wind, het geluid van water is verraderlijk want misschien beeld
je het je allemaal maar in. Zo is ook denken aan haar geliefde iets
slopends. Het lijkt zo mooi maar al eerder bleek er geen water te zijn,
was de bodem niet vruchtbaar, maar was er niets dan zand en droogte.
De beeltenis van de geliefde... het zijn slechts luchtspiegelingen.
terug
naar boven |
still will I harvest beauty where it grows - 26
mei
2014
Een franjerandje aan
een
ragfijne sjaal. Daar eindigt dit sonnet van Edna St. Vincent Millay
mee. Over verborgen schoonheid gaat het. Schoonheid op plekken waar je
haar niet verwacht te vinden.
Ook in dit sonnet weer de beperking van twee rijmklanken in de eerste twee kwatrijnen.
terug
naar boven |
when you, that at this moment are to me - 4 mei
2014
Een behoorlijk
gecompliceerd
sonnet van Edna St. Vincent Millay en dan ook nog zo'n lastig
rijmschema: ABBA ABBA CDCD EE
Al dagen over lopen
dubben,
nog maar weer eens aan sleutelen etc. etc. Regels als: 'fearful of
death yet amorous of sleep'. Prachtig, maar hoe verbind je dat met een
bloem. Ik stelde me er een uitgebloeide bloem bij voor die haar kopje
hangen laat en die haar blaadjes meegevoerd ziet worden door de wind. Op de wind staat er
eigenlijk.
terug
naar boven |
pity me not because the light of day - 19 april
2014
Maakt
liefde dan toch blind?
Nee, het laat ons alleen wel te laat doorzien wat we eigenlijk al wel
wisten. Dat is zo'n beetje de moraal van dit lied. In dit sonnet komt
ook Edna St. Vincent Millay's geliefde zee en strand weer aan bod. De
liefde wordt vergeleken met natuurverschijnselen. Die hebben nu eenmaal
een bepaald verloop. Daar valt niets aan te doen. Het is volstrekt
voorspelbaar. Daar hoef je niet om te treuren.
Wat pas erg is, is dat je er altijd weer instinkt. Geneigd bent te
vergeten dat dat nu eenmaal zo is. En wat dat met je
doet...
Het
sonnet is een Shakespeare-sonnet (3 kwatrijnen en een distichon)
met als rijmschema: ABAB CDCD EFEF GG
NB. Op zoek naar ondersteuning voor het woord "vervaalt", kwam
ik terecht bij de dichter J.C. Bloem, die in zijn gedicht
"Circusmuziek" spreekt van: "Voor 't raam, terwijl het scheemrend land
vervaalt / Staar ik naar de avondzon, die dooft en daalt". Mij lijkt
dat in de herfst als de struiken kaal worden en hun kleur verliezen je
ook van vervalen kan spreken.
terug
naar boven |
I only know that every hour with you - 11 april 2014
Edna
St. Vincent Millay heeft het in dit gedicht over "two poignant
lovelinesses". Uitbundigheid enerzijds en scherpzinnigheid anderzijds?
Ze zet er mist, schaduw en stilte tegenover die ook zo hun charme
hebben volgens haar.
De liefde waar ze over spreekt is té alomvattend en intens, zo
lijkt het. "The
peaks of love".
Ook dit sonnet is een klassiek Italiaans (Petrarca-)sonnet met als
rijmschema: ABBA ABBA CDE CDE
terug
naar boven |
I shall go back again to the bleak shore -
21 maart 2014
Een
mooi beeld schetst Edna St. Vincent Millay in dit sonnet: strand,
rotsen, een houten hut vlak aan de rand van de zee. Zeewier dat
achtergelaten wordt in lange slierten. Toch is de sfeer nauwelijks
uitnodigend te noemen, het verdriet klinkt nog door. Maar ze
móet er naartoe, want ze hoort daar thuis en het is vele malen
beter dan te blijven hangen bij de onbeantwoorde of
verlorengegane liefde.
Dit sonnet is een klassiek Italiaans (Petrarca-)sonnet met als
rijmschema: ABBA ABBA CDC DCD
terug
naar boven |
song of a second april - 17 maart 2014
Weer
een wat serieuzer gedicht van Edna St. Vincent Millay over het (haar)
aprilverlangen. April lijkt precies op hoe het vorig jaar was:
leverbloempjes, sneeuw die alsmaar groezeliger wordt, vlinders,
roffelende spechten, ijverige klussende mannen, spelende kinderen, de
fiere koningskaars, schapen..... maar in iets lijkt april niet op
dat van vorig jaar
Rijmschema: ABABBA
terug
naar boven |
een grappig gedichtje van millay (the return
from town) - 14 maart 2014
Voor
tussendoor, even een grappig gedichtje van Edna St. Vincent Millay: The
return from town.
Ook in dit gedicht dicht ze over mannen, zoals mannen wel over vrouwen
dichten. Om bij haar eigen man te eindigen.
"Saddle Stream" en "Woody Knob" zijn in de vertaling geanonimiseerd.
terug
naar boven |
not even my pride shall suffer much - geen sonnet
dit keer, van millay - 13 maart 2014
In
het sonnet dat ik op 5 maart op deze website plaatste ("Sometimes when I am
wearied suddenly")
kwam dit gedicht van Edna St. Vincent Millay voor. Ik denk althans dat
zij met de regel "Than I consider, 'Pride thus painted he'" naar "Not
even my pride shall suffer much" verwijst.
In ieder geval was het voor mij aanleiding om te
proberen dit
gedicht te
vertalen. Het heeft een nogal afwijkend rijmschema, vooral de 2e strofe.
strofe 1 - 9 regels: A B A
B C D E
E D
strofe 2 - 11 regels: A B C
C D A E F
F E D
2 slotregels: A A
Heen en weer geslingerd worden en toch proberen je trots te bewaren,
tegen de klippen op.
terug
naar boven |
sometimes when I am wearied suddenly -
millay - 5 maart 2014
Leuke
datum vandaag: 0, 1, 2, 3, 4 en 5 erin (05-03-2014), maar dit terzijde.
Edna St. Vincent Millay gesproken: Kijk hem daar nou zitten, met die
handen op zijn knieën. En het ene verhaal nog mooier dan het
andere. Wat doet die hand daar eigenlijk? Waarom geef ik toch nog
zoveel om hem? Ik heb zoveel aan hem te danken. Inspiratiebron voor
allerlei gedichten die ik schreef. En denk eens terug aan de tijd dat
hij mij net als schrijver leerde kennen en ging bewonderen, soms van een regeltje
al in katzwijm lag. Nee, zolang het gezang nog klinkt (de Sirenen,
denkelijk) zijn wij aan elkaar verbonden, net zoals kunst en de muzen
onafscheidelijk zijn.
Wat die gedichten betreft: er wordt verwezen naar
het gedicht "Sorrow" en, denk ik, naar
"Not even my pride
shall suffer much" (nog niet vertaald).
"The Nine" dat zijn de negen muzen :
Erato (de muze van de hymne, het lied en de lyriek)
Euterpe (de muze van het fluitspel)
Kalliope (de muze van het heroïsch epos, de filosofie en de
retorica)
Clio (de muze van de geschiedschrijving)
Melpomene (de muze van de tragedie)
Polyhymnia (de muze van de retoriek en de gewijde liederen)
Terpsuchore (de muze van de dans en de lyrische poëzie)
Thaleia (de muze van de komedie)
Urania (de muze van de sterrenkunde)
Het rijmschema van dit sonnet is lastig: ABBA ABBA CD CD CD.
Er moest aan het eind wat gesmokkeld worden.
NB. ("The Nine" niet te verwarren met "On cloud
nine" wat "in de
wolken" (very happy) betekent, en "dressed up to the nines" =
prachtig uitgedost). Mooie uitdrukkingen.
Toevoeging 13 januari 2020:
Op Twitter had iemand het over 'somtijds' en of dat niet erg ouderwets
was, dat woord. Vast. 'Somwijlen' wordt ook nog genoemd in de Van Dale.
Toen ik in 2014 dit gedicht van Millay vertaalde, begon ik met
'somtijds' maar heb het later als wat verouderd weer afgeschreven en er
'soms dan' voor in de plaats gezet. Nú ontdek ik dat je ook
'heel soms' kunt zeggen. Ik meende (tóch altijd alles even
opzoeken, blijkt maar weer) dat dat niet kon. Wel: 'heel af en toe'.
Maar het kan dus wel en ik vind het mooier dan 'soms dan'. Jammer dat
het in Dwars Vers niet meer verbeterd kan worden, maar wél op
deze website.
terug
naar boven |
I said, seeing how the winter gale increased - 27
februari 2014
Winterse
stormen, nachten die langer hadden kunnen zijn. Dagen die langer duren
dan voor mogelijk wordt gehouden. Verlangen, vertrek, verdriet. For better or
for worse?
terug
naar boven |
how healthily their feet upon the floor - 20
februari 2014
Het
begint nog met vrolijke kinderstemmen, maar de feeststemming wordt
bedorven door gedachten aan de dood. En dat is niet de eerste keer.
De dichter gelooft in de dood, maar dat wordt haar niet in dank
afgenomen.
Het rijmschema van dit sonnet: ABBA ABBA CDE CDE
terug
naar boven |
of all that ever in extreme disease - 17
februari 2014
Dit
keer gebruikt Edna St. Vincent Millay het
beeld van een gevangenschap. Opgesloten in het lijden aan de liefde. En
toch niet willen dat er een einde aan die liefde komt. Proberen het
beter te verdragen dan de anderen. Geholpen door de cipier die
dagelijks stukjes door de tralies gooit.
Extreme
disease.....
terug
naar boven |
no lack of counsel from the shrewd and wise - 15
februari 2014
Het
beeld van het kompas dat steevast naar het Noorden wijst en wat niet te
verhullen is. Liefde die openljk beleden wordt. Maar ook je niet mooier
of anders voordoen dan je bent om maar de liefde van de ander te
behouden. Heb mij maar liever lief om wie ik ben. Ook al zou dat
betekenen dat ik je daardoor verlies.
Een
prachtig sonnet, maar wel een zware bevalling om het goed vertaald
te krijgen.
LIEVER EN LIEFER
In dit sonnet komt het Engelse woord 'liefer' voor. Eerst dacht ik te
maken te hebben met het 'liever' uit een ander gedicht van Edna St.
Vincent Millay genaamd "Moriturus". Het betreffende stukje
daaruit:
This being so,
And I being such,
I would liever go
On a crippel's crutch,
Lopped and felled;
Liever dependent
On a chair propelled
By a surly attendant
Carel
Peeters
heeft hier in de rubriek De Republiek der Letteren & Schone Kunsten
in de Vrij Nederland van 5 september 2011al eens aandacht aan besteed.
Hij meende dat dit er Nederlands uitziende 'liever' te verklaren was
uit het feit dat Millay met een Nederlander getrouwd was, Eugen
Boissevain. Hij veronderstelde ook dat er voor Amerikanen of Engelsen
iets onbegrijpelijks moest staan, maar dit laatste kon nog wel eens
meevallen!
In The Free
Dictionary kom ik namelijk toch ook 'liefer' tegen, tot mijn
verbazing! Als een Oud Engels woord.
Lief - liefer - liefest ..... I would as lief go now as later
Precies het 'liever' zoals wij dat kennen. Dus kennelijk bestaat het
ook in het Engels, zij het met een 'f' en de kans lijkt me inderdaad
groot dat Millay van beide varianten op de hoogte was.
terug
naar boven |
what lips my lips have kissed, and where,
and why - verbeterde versie van dit in 2012 vertaalde sonnet - 11
februari 2014
Het
eerste sonnet dat ik ooit van Edna St. Vincent Millay vertaalde, op 30 oktober 2012 om precies te zijn, was "What lips my
lips have kissed, and where, and why".
Maar de laatste tijd begon ik me steeds meer te ergeren aan die oude
vertaling. Dat moest toch beter kunnen, dacht ik zo. Ook al heeft dit
sonnet bepaald een lastiger rijmschema dan de meeste andere sonnetten
van Millay: ABBA ABBA CDE DCE
Nu is het wel aardig om de versie uit 2012 met de nieuwe van 2014 te
vergelijken misschien. Ik zet ze daartoe hieronder even naast elkaar.
N I E U W E V E R S
I E
Wie ik gekust heb, waar, waarom, wanneer
Wie ik gekust heb, waar, waarom, wanneer
En op wiens arm mijn hoofd lag, ’t is vergeten
Zij laten in de regen van zich weten
Al tikkend, zuchtend zijn ze in de weer
Doet ’s nachts dat spoken nog het meeste zeer
Hun onbegrip om wat hun werd verweten
Of dat ik niet meer weet hoe of ze heten
En zij ’s nachts nu bedanken voor de eer
Eenzaam staat de boom er ’s winters bij
Hij weet niet welke vogels zijn verdwenen
Al doen zijn takken zich wel stiller voor
Want liefdes namen een voor een de benen
En dat de zomer even zong in mij
Maar nu niet meer, dringt langzaam tot me door
|
O
U D E V E R S I E
Waarom mijn lippen lippen kusten kan
Waarom mijn lippen lippen kusten kan
Ik wel vergeten en de armen waar
Mijn hoofd op lag tot ’s morgens, ik ontwaar
Nu geesten ’s nachts, gezucht en tikken van
Iets op het glas dat om een antwoord kwam
En in mijn hart een stille pijn ervaar
Om lang vergeten jongens die me daar
Om middernacht bezochten nu en dan
Eenzaam staat de boom er ’s winters bij
En welke vogels weg zijn weet hij niet
Zijn takken zijn wel stiller dan weleer
Noch welke liefdes ik passeren liet
Wel weet ik dat de zomer zong in mij
Een poosje, iets dat zingt is er niet meer
|
terug
naar boven |
tussendoortje - emily dickinson - it troubled
me as once I was - 10 februari 2014
Op 5
februari jl. plaatste Susan Kornfeld het gedicht "It troubled me as
once I was" met commentaar op haar blog "the
prowling Bee" . Zo werd ik verleid om dit gedicht te gaan
vertalen.
Het begint al direct in de openingsregels met een aardige uitdaging:
'It troubled me as once I was | For I was once a child'.....valt
dat in het Nederlands te evenaren, is de vraag. Het is me niet gelukt.
'Het stoorde me die keer dat ik ...... Die keer was ik nog kind'
OF 'Het stoorde me toen in te zien
Een kind was ik toen nog'... het háált het niet
bij het Engelse origineel en er gaat te veel van de betekenis verloren,
vind ik.
Die ontdekking uit haar kinderjaren dat alles naar beneden komt
vallen, maar de hemel niet - 1e strofe - wordt gekoppeld aan het moment
waarop ze zelf in de hemel zal zijn - laatste strofe - en eindelijk
erachter kan komen hoe de vork in de steel zit.
Er zijn nog wel ingewikkelder problemen die ze nu niet weet op te
lossen en straks in de hemel misschien wel. Maar in ieder geval denkt
ze daar te weten te komen waarom de hemel niet bovenop haar hoofd
gevallen is toen ze nog 'beneden' was.
De reuzen die volgens Susan Kornfeld naar de volwassenen verwijzen zou
je ook gewoon als reuzen kunnen zien. In de ogen van een kind zouden er
reuzen kunnen bestaan die zo groot zijn dat ze kunnen zien hoe de hemel
vergrendeld is. Hij moet wel ergens vastgemaakt zijn, hoe kan ie anders
niet naar beneden komen zou de kinderlijke gedachte kunnen zijn.
terug
naar boven |
if in the years to come you should recall -
9 februari 2014
Wie
'faint-hearted' is, zou je een angsthaas kunnen noemen. Beetje een
timide type. Maar wat moet je met 'fallen on hungry days'? 'Hungry' is
sowieso een lastig woord.Ik herinner me Emily Dickinson's "I had been hungry, all the years"
waar ik het toen vertaald heb met 'verlangen' en in dat gedicht kon het
ook verlangen naar eten zijn. Maar is het honger? Begeerte?
Omdat het allebei ook nog eens in één regel voorkomt,
moeten er toch al keuzes gemaakt worden. Uiteindelijk kom ik op
'onvoldaan' wat ook nog enigszins kan verwijzen naar een hongergevoel.
Zo stelt Edna St. Vincent Millay, van wie dit sonnet is,
je voor allerlei van dit soort problemen.
'The run of men' is er ook zo eentje. Ik moest direct aan de vaart der
volkeren denken, maar dat is hier niet bedoeld. In 'prestige' zit ook
wel het element van anderen verwerkt.
Het gekste is altijd nog dat je begint aan iets en dan denkt dat hier
toch echt niets van te maken valt. Gaandeweg begint het dan ergens op
te lijken. En het mooiste is het als het er uiteindelijk zó
uitziet dat het lijkt alsof dat natuurlijk de enig mogelijke vertaling
was. In jouw ogen dan.
terug
naar boven |
not
in a silver casket cool with pearls - zoektocht en vergelijking
met herman de coninck's vertaling - 27 januari 2014
De Zoektocht
Van
het een kom je op het ander. Vertalen is soms een lange zoektocht. Je
komt van alles tegen.
Dat begint al bij het opzoeken van onbekende woorden, zoals in dit
geval "corundum", dat in de 2e regel van dit sonnet van Edna St.
Vincent Millay voorkomt. Er blijkt zoiets te zijn als "korund" in het
Nederlands en saffier en robijn zijn beide een vorm van korund. Weer
wat geleerd.
Als niet gymaniast moet ik vervolgens het 'semper
fidelis' uit de
7e regel ook even navragen voor de zekerheid. Niet 'eeuwig trouw', maar
'altijd trouw' dus. En ik neem me voor het prachtige woord 'fideel'
weer eens vaker te gaan gebruiken.
Al eerder levert de 'lover's knot' via google een enorme hoeveelheid
plaatjes op van allerlei (ware) liefdesknopen.
'Where a secret spring kennels a drop of mischief for the brain'. Ga er
maar aan staan. Dat zinnetje dat volgt op 'semper fidelis' heeft me
heel wat hoofdbrekens gekost en uren van gepuzzel opgeleverd.
Uiteindelijk gekozen voor een impliciete oplossing die volgens mij de betekenis
behoorlijk getrouw volgt.
Zijn we er dan? Nee, in regel 10 lopen we 'ungemmed'
tegen het lijf.
Staat niet in mijn woordenboek, is ook niet online in een woordenboek
te vinden, maar wel 'gem' wat 'juweel' of 'edelsteen' betekent. Dan
móet 'ungemmed' wel 'onbesmukt' betekenen.
Blij met 'onbesmukt'. Dat kan de appels die ik in peren had veranderd
om op bezeren te kunnen rijmen weer laten terugkomen, en vers geplukt
zelfs.
herman de coninck
In de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) was ik
al eens eerder, in de 22e jaargang van TIRADE uit 1978, een stuk
tegengekomen van Herman de Coninck over Edna St. Vincent
Millay,
getiteld "Ter
ere van de goedertieren maan". Deze titel heeft hij ook aan zijn bundel
meegegeven waarin hij vrije tot zeer vrije vertalingen van sonnetten en
gedichten van Millay heeft opgenomen. Hij heeft er zelfs een prijs mee
gewonnen (1981 - Koopalprijs).
In die Tirade uit 1978 staat op p. 564 een vertaling van
Herman de Coninck van "Not in a silver casket cool with pearls".
Ik zal die vertaling hieronder naast de mijne opnemen, dat maakt het
vergelijken makkelijker.
Niet in een zilveren kistje vol
juwelen
en blauwe
of rode edelstenen, goed op slot gedaan
(waarvan
ik dan de sleutel niet met je wil delen)
bied ik
mijn liefde aan.
Niet in
een fraaibewerkte ring voor jou
met daarin
zo duidelijk gegraveerd
en zo
zelfzeker de inskriptie 'eeuwig trouw'
dat je nog
nauwelijks gelooft in wat zo'n ring beweert.
Maar uit
teveel, niet uit tekort
bied ik
mijn liefde aan
als een
meisje van tien - ik zie me daar nog staan,
zoals ik
een boordevolle schort
vol appels
omhooghou:
'kijk, wat
ik heb en allemaal voor jou! '
Herman de
Coninck
|
Niet
in een kistje, rijk belegd met parels
Noch
één met rood robijn of blauw saffier
Bewaak het
slot, loop niet te hard van stapel
Aloud gebod,
niet hoe ik liefde vier
Niet in een
knoop verwerkt of in een ring
Verwijzend
naar verhalen en legenden
Als
“Altijd trouw” klinkt zonder aarzeling
Hoe zou dan
iemand dat vertrouwen schenden
Goedgeefse
liefde, ik bezing haar roem
Zij wil geen
pijn doen en is onbesmukt
Brengt jou een
hoed gevuld met sleutelbloem
Een volle rok
met appels, vers geplukt
En als een
kind roep ik: “Oh kom ‘ns gauw!”
“Kijk wat
ik heb, ’t is allemaal voor jou!”
Ans Bouter
|
Ook
al vermeldt Herman de Coninck expliciet dat het vrije tot zeer vrije
vertalingen zijn, dan nog vallen er ongerijmdheden op.
Neem bijvoorbeeld de 4 - 4 - 3 - 3 notering van het sonnet, dus
in twee kwatrijnen en twee terzinen. Dat zou in orde zijn als het een
Italiaans sonnet zou betreffen, maar dit is duidelijk een Engels
of Shakespearesonnet waarbij sprake is van drie kwatrijnen en een distichon (4 - 4 - 4 - 2).
En zou De Coninck een ander rijmschema dan Millay gebruikt hebben, dan
zou je het nog kunnen snappen, maar dat is niet het geval. ('Schort'
hoort bij 'tekort'). Wel koppelt hij de laatste drie regels inhoudelijk
aan elkaar, maar door het gehanteerde rijmschema is dat niet
overtuigend.
Ook de jambische pentameter houdt hij niet aan, zelfs niet een klein
beetje. Waarom, vraag je je af. Het wordt er niet mooier op.
Op zich is er niets op tegen om vrije vertalingen te maken, ware het
niet dat de dichter die hier vertaald wordt er een expliciete opvatting
op na hield van hoe dichters vertaald moesten worden .
"To
translate poetry into prose,
no matter how faithfully and
even subtly the words are reproduced, is to betray the poem. To
translate
formal stanzas into free verse, free verse into rhymed couplets, is to
fail the
foreign poet in an important way. With most poets, the shape of the
poem is not
an extraneous attribute of it: the poem could not conceivably have been
written
in any other form. When the image of the poem first rises before the
suddenly
quieted and intensely agitated person who is to write it, its shadowy
bulk is
already dimly outlined; it is rhymed or unrhymed; it is trimeter,
tetrameter,
or pentameter; it is free verse, a sonnet, an epic, an ode, a five-act
play. To
many poets the physical character of their poem, its rhythm, its rhyme,
its
music, the way it looks on the page, is quite as important as the thing
they
wish to say; to some it is vastly more important". EDNA ST. VINCENT MILLAY
Ik zelf
houd
me liever zoveel mogelijk aan de eisen die Millay aan vertalingen
stelde. Hoe moeilijk dat soms ook is.
terug
naar boven |
strange thing that I, by nature nothing prone
- 21 januari 2014
Kampioen
van de lange zinnen is Edna St. Vincent Millay weer eens in dit sonnet.
Wat in regel 1 begint loopt door tot in regel 5 en 8. Zie er maar eens
een touw aan vast te knopen.
Na veel vijven en zessen ben ik tot de slotsom
gekomen dat Millay het
in de 2e regel heeft over snoeien in zomerbloesemtijd. En dat ze daar
niet toe geneigd is. Net zomin als ze de broedende vogel wil
storen.
Het gaat dan om "to fret the summer blossom on its stem" en met name om
"to fret". Millay was een tuinliefhebber, naar het schijnt. En
misschien kende ze ook de regel "Love thou the rose, yet leave it on
its stem" van Edward Robert Bulwer Lytton (1831-1891), uit het gedicht
"A night in Italy"? Wie zal het zeggen. Mogelijk is "to fret" een
andersoortige actie die iemand met groene vingers kan ondernemen als de
bloesem bloeit.
De Concise Oxford Dictionary zegt bij "fret": gnaw, wear, or consume or
torment by gnawing" (met dank aan Geert Nijland) en dat lijkt weer qua
betekenis enigszins op "to disturb the surface of water/a stream" wat
elders als één van de mogelijke betekenissen van 'fret'
wordt gegeven. Twijfel, maar toch een knoop doorgehakt.
Ze blijft ook verderop in het gedicht verwijzen naar de bloesem en de
vogel. Met de mond belijdt ze dat ze vrij zijn, maar uiteindelijk wordt
die vrijheid de geliefde niet gegund.
terug
naar boven |
sweet love, sweet thorn - 15 januari 2014
Een
tikje theatraal mogen we dit gedicht van Edna St. Vincent Millay toch
wel noemen. In het natte gras liggen huillen. Liefdesverdriet. Of
iets wat voor liefde door moest gaan, maar het niet was. En het
verdriet houdt maar niet op.
Achteraf heeft ze spijt dat zij zich zo snel liet overhalen. Ze had
niet voorzien dat ze het zo te pakken zou krijgen en dat terwijl de
geliefde niet eens van haar hield, misschien zelfs nooit van haar
gehouden heeft.
Mijn lief,
mijn lieve doorn
terug
naar boven |
if to be left were to be left alone - millay
- 12 januari 2014
Door
je geliefde verlaten worden is nog tot daaraan toe, maar als je
vervolgens niet eens in je eentje kunt bijkomen, dat is toch wel
erg vervelend. Terwijl het hoog tijd werd om de eigen "Penaten" (ook wel
"penates") af te stoffen. "Penaten" blijken huisgoden te zijn, die in
dit geval te lang waren verwaarloosd. (Zijn penaten opzoeken = naar
huis gaan).
Nu heb je in principe weer tijd voor van alles en
nog wat, muziek,
literatuur, schaken, maar een luidruchtige omgeving weerhoudt je
hiervan. En
dat terwijl de verschrompelde geest best wel weer een oppepper kan
gebruiken.
Van
gewoon tot rust komen komt zelfs niets terecht, ook al heb je daar
nog zo'n behoefte aan.
Daar zit ze nu dan dus: zonder geliefde en
zonder tot zichzelf te kunnen komen.
terug
naar boven |
whereas at morning in a jeweled crown - 10
januari 2014
In
dit gedicht positioneert Edna St. Vincent Millay zich als een
kasteelvouwe met ridders om haar heen. Dat maak ik er althans na veel
lezen en herlezen uit op. Ze heeft de boel eens even flink opgeschud
(shake another's tree: to arouse action or reaction) want zo kan het
niet langer. Haar acties hebben in ieder geval effect gehad: er wordt
heen en weer gerend op de gangen. Er is sprake van zwaarden en paarden
en een ophaalbrug.
Het is in gang gezet. De boel is geforceerd (open the door to someone:
invite something to happen) en nu is het afwachten wat het uiteindelijke
resultaat zal zijn. Dat lijkt haar niet uit te maken. Als het maar
duidelijk is.
Het rijmschema: ABAB CDCD EFEF GG
terug
naar boven |
hearing your words and not a word among them -
millay, ook in het nieuwe jaar weer - 6 januari 2014
Met
het beeld van een razende storm voor de kust van Maine, waar het
rotsachtige eiland Matinicus ligt, schetst Edna St. Vincent Millay een
dreigende situatie, in en relatie wellicht of anderszins.
Her en der moest er halfrijm aan te pas komen om dichter bij de
originele betekenis te blijven. Wat immers te doen met zee-engte?
Daar zou je nog 'het nauw' van kunnen maken, maar dat klinkt toch
stukken minder mooi.
De 'slapping skirts' deden de vraag rijzen wat er nou precies aan het
klapperen was? Jaspanden of rokken? Het woordje 'and', dat in regel 10
net zo goed weggelaten had kunnen worden als er wat bij de vrouwen
klapperde, deed me besluiten het op jaspanden
te houden.
Het rijmschema: ABAB CDCD EFEF GG
terug
naar boven |
hearing your words and not a word among them -
millay, ook in het nieuwe jaar weer - 6 januari 2014
Met
het beeld van een razende storm voor de kust van Maine, waar het
rotsachtige eiland Matinicus ligt, schetst Edna St. Vincent Millay een
dreigende situatie, in en relatie wellicht of anderszins.
Her en der moest er halfrijm aan te pas komen om dichter bij de
originele betekenis te blijven. Wat immers te doen met zee-engte?
Daar zou je nog 'het nauw' van kunnen maken, maar dat klinkt toch
stukken minder mooi.
De 'slapping skirts' deden de vraag rijzen wat er nou precies aan het
klapperen was? Jaspanden of rokken? Het woordje 'and', dat in regel 10
net zo goed weggelaten had kunnen worden als er wat bij de vrouwen
klapperde, deed me besluiten het op jaspanden
te houden.
Het rijmschema: ABAB CDCD EFEF GG
terug
naar boven |
|
www.dwarsvers.nl
Gedichten en sonnetten van Emily Dickinson en Edna St. Vincent Millay in de bundel Dwars Vers
ISBN 9789082597400
Het overwogen woord:
vertalingen van lyrische poëzie van
Spenser, Wordsworth, Dickinson,
Rossetti, Hardy, Frost, Teasdale,
Millay, Auden en anderen
ISBN 9789492519573
|