|
clearly my ruined garden as it stood - 18
december 2013
Probeer
het je nog maar eens voor te stellen hoe de tuin eruit zag voordat de
vorst zijn intrede deed. Tot groot verdriet van de tuinier. En waar
staat de tuin voor? De liefdesrelatie, de
dichter zelf?
Over de goudsbloemen (marigolds) valt nog op te merken dat
toen Adonis, de geliefde van
Aphrodite, stierf uit de tranen van Aphrodite goudsbloemen
tevoorschijn kwamen. Wie
weet worden ze hier dus niet voor niets
genoemd.
Het sonnet kent een paar lastig te vertalen stukjes, zoals "taking your
love and all your loveliness | into a listening body hushed of sighs ".
Zie al die elementen maar eens te doen terugkomen. En, het metrum is
ook niet simpel. Dus af en toe vrouwelijk rijm, waar mannelijk gewenst
was.
Zoals wel vaker is het rijmschema van dit sonnet: ABAB CDCD EF EF GG
terug
naar boven |
most wicked words! forbear to speak them
out - 12 december 2013
'Wicked':
evil by nature. Juist ja, en nou nog in het Nederlands. Geaardheid komt
dan nog aardig in de buurt. Kwaadaardigheden, woorden die kwaadaardig
zijn, venijnig etc.
Een gedicht vol dreigende taal en een gevaarlijke vijand. Er staat hem iets akeligs
te wachten.
Lastigste regel: 'not in their councils does he sit the least'. Voor
mijn gevoel wordt bedoeld dat je ervan opaan kunt dat hij in de
(krijgs)raad zit. Dan zou het een dichterlijke inperking zijn van 'not
the least of which is' .... maar ik ben er niet zeker van. Op een
andere manier kan ik die regel echter niet thuisbrengen. Niet mijn
moerstaal , Engels. Daar blijf je toch tegenaan lopen. Hoezeer je je
best ook doet.
terug
naar boven |
sorrowful dreams remembered after waking -
treurnis troef - 9 december 2013
Treurnis
troef in dit sonnet van Edna St. Vincent Millay.
Eén en al somberheid en zo verwoord dat je er zelf haast droevig
van zou worden.
"Weeping I wake; waking, I weep, I weep"
In het Nederlands geprobeerd er iets
soortgelijks van te maken......
terug
naar boven |
I dwell in possibility: 2e versie -
3 december 2013
In mijn oorspronkelijke
vertaling van "I dwell in possibility" (8 september
2011)
stond de poëzie en de verbeelding centraal, afgezet tegen proza.
Ik zag het beeld voor me van de dichter die
haar verbeelding liet spreken in haar gedichten en het resulaat
verspreidt onder de lezers. Die lezers kunnen er
als het ware nog een schepje bovenop doen door het gedicht weer
tot hún verbeelding te laten spreken. Zelfs het paradijs is dan
bereikbaar.
Strofe drie luidde toen als volgt:
Of visitors - the fairest-
For Occupation - This -
The spreading wide my narrow Hands
To gather Paradise - |
Nog
mooier haar bezoekers
Bezetters van het oord
Het paradijs vergaren zij
Uit wat mijn hand verstrooit |
Over
wat 'occupation' hier betekent zijn de meningen verdeeld. Ik zie
een soort opbouw in het gedicht waarin het huis van de poëzie of
de verbeelding omschreven wordt, van 'fairer' (a fairer house than
prose) naar 'fairest' (the visitors):
of windows --- more numerous
for doors --- superior
of chambers --- as ceders impregnable
for everlasting roof --- the gambrels
of visitors --- the fairest
for occupation --- this
Zo wordt 'occupation' aan de
'visitors' gekoppeld. De bezoekers
(lezers) die zich de poëzie toe-eigenen, er hun verbeelding op los
kunnen laten waardoor de mogelijkheden niet alleen tot in de hemel
reiken, maar zelfs het paradijs bereikbaar wordt.
Ook Peter Verstegen ziet in 2005 dat het huis wordt ingenomen en
vertaalt:
"Hier komt het mooist - Bezoek -
Wonen - bestaat Daaruit -
Dat ik Eden vergaar als 'k wijd
Mijn smalle Handen spreid - "
maar hij beschouwt niet zozeer de lezer als wel de dichter als degene
die het huis bezet/bezoekt/erin woont.
In een tweede versie van 2011 is hij op andere gedachten gekomen en
vertaalt als volgt:
"Ik krijg het mooist - Bezoek hier -
Mijn Werkterrein - is dat
Ik Paradijs vergaar als 'k wijd
Mijn smalle Handen spreid - "
Deze vertaling van "occupation" treffen we ook aan bij verschillende
andere vertalers:
Of visitors - the fairest-
For Occupation - This -
The spreading wide my narrow Hands
To gather Paradise - |
Als
Gasten - slechts de knapste -
Steeds Dit - als Bezigheid -
Ik spreid mijn kleine Handen wijs
En oogst er Paradijs -
Ivo van Strijtem
Bezoekers - de eerlijkste -
Beroep - slechts dit Bedrijf -
Mijn smalle Handen uitgespreid
Die oogsten 't Paradijs -
Geert Nijland
Als Bezoekers - de knapste -
Als Bezigheid - Deze -
Mijn smalle Handen uitspreiden
Voor de oogst van 't Paradijs
Lucienne Stassaert
De gasten zijn de edelsten.
En wat ik doe is - dit:
ik spreid mijn beide armen wijd
en vat het Paradijs
Louise van Santen
|
Ik houd het echter op 'occupate'
in de zin van toe-eigenen.
Wel twijfel ik nog steeds over
de betekenis van de laatste twee regels,
maar heb nu toch besloten deze anders te vertalen:
Of visitors - the fairest-
For Occupation - This -
The spreading wide my narrow Hands
To gather Paradise - |
Het
mooiste, haar bezoekers
Bezetters van dit groots
Waar ik, hoe klein ook, 't paradijs
Met open armen oogst |
Maar
het laatste woord is er vast nog niet over gesproken.
terug
naar boven |
time, that is pleased to lengthen out the day
- edna st. vincent millay - 2 december 2013
Opnieuw een sonnet. Dit
keer over moeder en vadertje tijd.
De herinnering aan moeder en welk spel de tijd met ons speelt in
verschillende omstandigheden. En natuurlijk komt de liefde zijdelings aan
bod.
Ook wordt
er een vader ten tonele gevoerd, maar dit keer laat hij het afweten.
Het "bowed" moeten we zo verstaan, denk ik. Ook Millay's vader zelf
liet het afweten, begrijp ik uit diverse artikelen.
De herinnering aan moeder blijft echter levend hoezeer de tijd ook
poogt zijn invloed te doen gelden
terug
naar boven |
the martyr poets did not tell - emily dickinson
- 27 november 2013
De kunstenaar die in
zijn werk nog hoopt voort te leven. Die iets na
wil laten en hoopt dat anderen er nog wat aan hebben. Dat is het thema
van dit gedicht van Emily Dickinson.
Acht korte regels die voor voldoende vertaal-voer zorgen. Hoe korter,
des te lastiger te vertalen, denk ik wel eens. En natuurlijk is de
kunstenaar in Dickinson's ogen iemand die lijdt, een gekweld wezen.
En mooie woorden, zoals: wrought, bequeathing...
Met dank aan Geert Nijland - ook Dickinson vertaler - die mij op dit gedicht
opmerkzaam maakte. Binnenkort verschijnt er een bundel
waarin zijn vertaling te vinden zal zijn.
terug
naar boven |
when we that wore the myrtle wear the dust -
edna st. vincent millay - 20 november 2013
Als ik het
goed heb, komt in dit gedicht op allerlei
manieren "stilte" en "praten/je uiten", gerelateerd aan leven en
dood, aan bod. Maar misschien vergis ik me deerlijk.
Keep one's counsel is kunnen zwijgen of zijn mond weten te houden.
Put in one's oar: een duitje in het zakje doen, je ergens mee bemoeien
Speechless, slander, pause, say, silence, mute
Nog even heb ik overwogen in de laatste twee regels er afstand in te
scheppen door er: "Wees stil te hunner nagedachtenis | Zij wisten nog
wat ware liefde is", maar uiteindelijk vind ik "onzer" en "wij" toch er
meer een
geheel van maken.
Het rijmschema is opnieuw: ABAB CDCD EF EF GG
terug
naar boven |
heart, have no pity on this house of bone -
14 november 2013
Een apart gedicht van
Edna St. Vincent Millay. Ze heeft het over een
"house of bone". Beenderhuis? Nee, daar zijn geen levende lichamen
meer, terwijl het daar wel om gaat. Het hart dat het
lijf toespreekt te
genieten voordat het oud en bang en versleten zal zijn.
Zoiets...., maar niet in één keer te vatten.
Ook dit keer weer het rijmschema: ABAB CDCD EF EF GG
terug
naar boven |
when we are old and those rejoicing veins - edna
st. vincent millay - 7 november 2013
"Solace" komt in dit
gedicht voor, ons soelaas, wat ik geneigd ben als
soulaas te schrijven, maar het moet met o e. Ooit is het ook wel
met o u geschreven.
En grappig genoeg blijkt het heel vroeger "minnevreugd" betekend te
hebben. Dat sluit dan wel weer mooi aan.
"Geloken", ook al zo'n ouderwets woord, maar onmisbaar voor
"heavy-lidded eyes".
Maar ondanks al die ouderwetse woorden toch een behoorlijk actueel gedicht,
nu er in de media gesproken wordt over een lustopwekkende pil voor
vrouwen. Wat je daar overigens ook van vinden mag.
terug
naar boven |
night is my sister: het 150e gedicht vertaald - 31
oktober 2013
De zee en de wind
gekoppeld aan de liefde: een regelmatig
terugkerend thema bij Millay. Wanhoop, maar ook troost in woelige
tijden. Haar liefdesleven schijnt onstuimig te zijn geweest en ze weet
daar beeldend over te
schrijven.
Ik zag trouwens dat ik inmiddels 150 gedichten vertaald heb. Ooit
begonnen met W.H. Auden, toen via Christopher Marlowe, naar William
Wordsworth, Lord Byron, Longfellow, William Blake, met een uitstapje
naar Roald Dahl. Vervolgens gegrepen door Emily Dickinson, afgewisseld
met Christina Rossetti,om via Housman en Frost bij Edna St. Vincent
Millay uit te komen.
Laatstelijk werd Sir Walter Raleigh's antwoord aan Marlowe nog
opgenomen, omdat dat erbij ingeschoten was.
Een ratjetoe, in de zin van een allegaartje? Vast. Van het een op het
ander bijeen gegaard. Zeker. De gemeenschappelijke noemer? Of het mij
intrigeerde, hetzij vanwege de faam van het gedicht, hetzij vanwege een
vertaling elders die misschien beter kon (zo is het ooit begonnen),
hetzij vanwege de schoonheid
van het gedicht zelf of de achtergrondverhalen over de dichter.
En of het echt tot een vertaling komt, wordt bepaald door de vraag
of ik het gedicht echt te pakken denk te kunnen krijgen en of ik met
het uiteindelijke resultaat tevreden ben. Dan is het eigenlijk nog
verbazingwekkend dat er inmiddels 150 vertaald zijn!
terug
naar boven |
my baby just cares for me - 29 oktober 2013
Die paar woorden en je
hoort de muziek al.
Wereldberoemd geworden door Nina Simone, maar wat ook een aanrader is,
is de versie die bij Jools Holland Hootenanny (31-12-2009)gezongen is door Florence Welch. Prachtig!
En probeer 'm dan mee te zingen in het Nederlands,
goed timen etc.
terug
naar boven |
sir walter raleigh - the nymph's reply - 13
oktober 2013
Ruim twee jaar geleden,
om precies te zijn op 14
maart 2011
vertaalde ik Christopher Marlowe's gedicht "The passionate shepherd to
his love". Het antwoord dat Sir Walter Raleigh op dit gedicht dichtte
heb ik nu ook vertaald: "The nymph's reply to
the shepherd". Vertaler Cornelis W. Schoneveld maakt me erop attent, met dank.
Het tafereel zie je zo voor je. De herder die de nimf tracht te
verleiden, maar ze ziet de bui al hangen, zogezegd.
terug
naar boven |
frost revisited - 23 september 2013
Dat Wouter Bos in
"Zomergasten" over het gedicht "The road not taken"
sprak bezorgde mij vele bezoekers op deze website. Mensen die op zoek
gingen naar het gedicht of de vertaling ervan.
Eén van die nieuwe bezoekers, Cornelis W. Schoneveld, die ook
literair vertaler is, wees mij er onlangs terecht op dat ik in mijn
oorspronkelijke vertaling, geheel tegen mijn eigen vertaalopvatting in,
regelmatige jamben heb gebruikt. Dit, terwijl Robert Frost in bijna
elke regel tussen de jambische versvoeten een anapest opneemt.
Dat kon ik er niet bij laten zitten natuurlijk. Het is niet gelukt om
in de nieuwe versie exact het metrum van Frost te volgen, maar wel
komt nu in de regels waar dat aan de orde was een anapest voor. Het
komt de vertaling ten goede.
Mijn oorspronkelijke vertaling neem ik nu hieronder op. De verbeterde
versie staat hier.
Oorspronkelijke vertaling, van 7 juni 2012:
Een splitsing in een goudgeel woud
Helaas kon ik één weg slechts gaan
Alleen op pad zijnd en benauwd
Keek ik zelfs tot in 't kreupelhout
Om maar de juiste in te slaan
Nam toch die andere, net zo mooi
En nu ik hem op waarde schat
Deed hij door 't gras een goede gooi
Zo zocht ik naar een warm pleidooi
Voor wat ik net gekozen had
’t Gebladerte op beide lag
Er nog niet platgetreden bij
Die andere inslaan op een dag
Als ik daar nu eens kans toe zag
Maar kiezen maakt ons minder vrij
En later zal ik zeggen dat
Nadat ik zuchten heb geslaakt
Ik toen die ene weg betrad
Het nog niet platgetreden pad
En dat dat veel heeft uitgemaakt
(commentaar
van 7 juni 2012)
terug
naar boven |
christina rossetti -
that first day - 10 september 2013
Een bekend
sonnet van Christina Rossetti: "I wish I could remember that
first day". Soms kort aangeduid met: "That first day", soms ook wel met
"The first day".
Het rijmschema: ABBA ABBA CDD CCD
dus een lastige opgave.
If
only..... Weer even.
terug
naar boven |
frost na de zomerstop - 7 augustus
2013
Of het nou gelijk moet
gaan vriezen , zo vlak na de zomer....?
In mijn map met interessante gedichten om nog eens te vertalen kwam ik
Robert Frost's gedicht 'Stopping by woods on
a snowy evening'
tegen. Beroemd geworden vooral, denk ik, vanwege het bijzondere
rijmschema. Maar het kan zijn dat ik daardoor diepzinnigheid over het
hoofd zie.
Het rijmschema (AABA BBCB CCDC DDDD) én de jambische
tetrameter maken het vertalen behoorlijk moeilijk. Als je, zoals ik, er
aardigheid in schept om die beide als uitgangspunt te kiezen, ontkom je
er niet aan wat in te leveren op de inhoud.
In de 1e strofe vertelt de dichter dat hij denkt te weten van wie het
bos is waar hij doorheen komt en dat die man in het dorp woont en
vanuit zijn huis geen zicht heeft op zijn eigen bos. Noch op wie daar
stopt en kijkt naar hoe de sneeuw het bos bedekt.
Veel informatie om in vier korte dichtregels te stoppen. En waar leg je
het accent op? Als je kiest voor 'Wie ook al weer dit bos bezit'
i.p.v. 'Wie in het dorp dit bos bezit', dan heb je toch niet helemaal
te pakken dat de dichter meent de eigenaar te kennen. Dan is de
nabijheid van het dorp een belangrijker element. Vooral omdat de
passant kan genieten van het bos terwijl de eigenaar, hoe dichtbij ook,
er niets van kan zien.
En zo blijf je aan het dubben en afwegen.
Zo gingen ook de belletjes van het tuig in de 3e strofe verloren, ook
al bestaat het woord 'beltuig', in de zin van arrentuig wel, en zou het
gepast hebben, maar we gebruiken het toch eigenlijk niet.
Of de dichter uiteindelijk besluit zijn beloftes te houden? Wie zal het
zeggen? Misschien gaat hij wel op zoek naar de man van wie hij denkt
dat het bos is om eerst eens heerlijk te gaan slapen vooraleer hij
verder trekt.
terug
naar boven
|
I pray you if you love me, bear my joy - 3 juni
2013
In dit sonnet
van Edna St. Vincent Millay komen zijdelings de schikgodinnen aan bod
die het levenslot bepalen door draad te spinnen, te meten en af te
knippen. Het lot van de één lijkt soms minder florissant
dan dat van de ander, maar dat kan altijd opeens omslaan.
Verdriet samen delen is een teken van liefde, maar evengoed is het
mee-genieten van de voorspoed van de ander iets liefderijks. En
moeilijker te doen soms.
Samen de
lente tegemoet gaan
is een mooie manier om liefde te beleven.
Niet
helemaal duidelijk is wat Millay bedoeld heeft met "The dull sheares
meeting not neatly". Het lijken de stompe bladen van een
schaar te zijn, die niet goed op elkaar aansluiten? De draad kan
daarmee niet in een keer goed worden doorgeknipt.
"Chewing at the thread" kan letterlijk worden opgevat: dat er op de
draad gekauwd is, maar ook figuurlijk: het lot overpeinzen.
De gouden toekomst die de ander in het vooruitzicht lijkt te hebben, is
niet gegarandeerd, al kan degene die verdriet heeft zich dat soms niet
goed voorstellen.
Het rijmschema: ABAB CDCD EF EF GG
terug
naar boven
|
beauty naar de smaak van millay - 26 mei 2013
Hoe met -
een - schoonheid om te gaan, is de vraag. Denk niet dat je er
zomaar recht op hebt. Ook niet als je in haar onderhoud voorziet door
hard te werken.
En al roept ze nog zo aanlokkelijk je naam, ze blijft onveranderd wild
van natuur en niet te temmen. Zelfs als je haar een kap (huif) opzet en
haar naar je terug wilt laten vliegen, als een valk, zal dat niet
lukken.
En proberen haar jaloers te maken, heeft ook weinig kans van slagen. En
wat je al helemaal niet moet doen is proberen haar op de een of andere
manier voor jezelf te houden, haar willen bezitten.
Mocht je denken na het minnekozen (billed) en kussen dat zij getortel
op prijs zou stellen dan heb je het mis. Daar is zij niet van gediend.
Het is haar niet om liefde te doen.
Ik zei het al eerder: een straffe madam die Millay.
Leuk om te zien dat Millay in dit gedicht allerlei
termen gebruikt die zowel met vogels als met liefde te maken hebben.
Allereerst de overbekende nachtegaal natuurlijk. Dan zijn
zijn vleugels vastgelijmd. "Vogellijm" is een kleverige stof, maar
ook een mistletoe/maretak. Als er iemand onder een maretak staat, mag
die straffeloos gekust worden.
'Hood her to your wrist': een verwijzing naar de valk die met de huif
op zijn kop terug komt vliegen op de pols van de valkenier.
'Billed': een 'bill' is een bek of snavel, maar ook: minnekozen, elkaar
aanhalen.
De 'turtle' is in dit geval de 'turtle-dove' van de beroemde
tortelduifjes.
En 'She loves you not' als je haar 'tread like a dove', want 'beauty is
not your turtle'. Het zou ook nog kunnen dat Millay hier bewust het
dubbelzinnige 'tread' gebruikt in plaats van 'treat'. 'Tread' staat ook
voor het paren van vogels.
Bevestiging van deze gedachtegang heb ik (nog) niet kunnen vinden
overigens.
Het rijmschema is dit keer eenvoudig:
ABAB CDCD EF EF GG
terug
naar boven
|
oh, oh, you will be sorry - typisch
millay - 13 mei 2013
Dit sonnet zou niet
misstaan in deze tijd, maar het is geschreven in de eerste helft van de
20e eeuw. Andere tijden. Zeker voor vrouwen. Die werden geacht in het
gareel te lopen. "A wife to pattern by", mooi dubbelzinnig.
Des te opvallender is dit sonnet waarin de dichter plannen maakt om
stilletjes wraak te nemen.
Rijmschema: ABAB BCBC DE DE FF
terug
naar boven
|
love is not blind - millay - 8 mei 2013
Alweer zo'n intrigerend
gedicht
van Edna St. Vincent Millay.
Online zijn er uitgebreide analyses over te vinden, o.m. van Jeff
Sychterz.
Shakespeare's Sonnet 130 wordt erbij gehaald, de vermeende
biseksualiteit van
Millay, patriarchale hetero normatieve taaluitingen en meer van dat
soort zaken. Of dat nodig is om het gedicht te kunnen begrijpen is voor
mij de
vraag.
In het begin is het gedicht nog vrij duidelijk. Hoe komen we erbij dat
liefde blind zou zijn? De dichter heeft het klip en klaar over
'ugliness'
'I see with single eye your ugliness' . Eerst meende ik met onze
uitdrukking: 'iets met een half oog zien' te maken te hebben, maar
'single' gecombineerd met 'of the eye' betekent: het juist, scherp,
correct
zien.
Het gezicht van de geliefde voldoet niet aan de schoonheidsregels,
waarmee de dichter van jongst af aan is groot gebracht. Die kunnen niet
zomaar opzijgezet worden. Dat schoonheidsideaal is zo ingeprent dat je
niet net kunt doen alsof er sprake is van
volmaaktheid, foutloosheid.
Zo lees ik althans de regels 5 t/m 8, eerste deel.
En dan volgt, vrij abrupt, :'I must love until I die' ....... Wat
of wie moet er liefgehad worden tot de dood? Het wordt in het midden
gelaten. Mogelijk wordt bedoeld dat die aangeleerde
lieflijkheid zo ingesleten is dat je er tot aan je dood mee van
doen hebt. Je vindt mooi wat je geleerd hebt mooi te vinden. Maar het
staat er allemaal zo niet.
De laatste paar regels heb ik vaak moeten herlezen en nóg
ben ik niet zeker van de juistheid van mijn interpretatie.
Wordt hier met 'fair' het 'fair' bedoeld uit 'the fair sex': het
schone geslacht? Dan zou de geliefde inderdaad een vrouw zijn, waar ook
anderen op wezen.
Hoe dan ook wordt er 'niet mooi' bedoeld, volgens mij, in de zin
dat de dichter kennelijk ooit is verweten van iemand gezegd te
hebben dat zij 'niet mooi' zou zijn (volgens de schoonheidsregels),
terwijl daarmee niet gezegd is dat de dichter niet van deze
persoon in al haar onvolmaaktheid en met al haar andere kwaliteiten zou
kunnen houden.
Vervolgens vraagt de dichter (Millay zelf denkelijk) zich af wat
precies de reden zou zijn voor mannen om zozeer de schoonheid (van
vrouwen)
te prijzen. Zou het hen niet juist en misschien wel alleen om de
uiterlijke schoonheid
gaan.
Tot slot nog het rijmschema van het sonnet: ABBA ABBA CDD ECE
Het sextet is bijzonder: de een na laatste regel (babbling of /
blieven) rijmt pas op de eerste regel van het sextet (love / liefde).
terug
naar boven
|
exiled: idem millay en de zee - 29 april 2013
Net als "Inland" gaat het gedicht "Exiled"
van Edna St. Vincent Millay over het hunkeren naar de zee.
Het heeft bovendien een bijzonder metrum waar ik de naam nog niet van
heb kunnen achterhalen. Wie het weet, mag het zeggen. Ik ben benieuwd!
(Inmiddels 10 jaar later, meer informatie HIER te vinden).
Mooiste regels:
'I am too long away from water / I have a need of water near".
Dat speciale metrum, maar ook de beelden die erin beschreven
worden bemoeilijken het vertalen behoorlijk. De beelden zijn wat
minder specifiek geworden, maar de emotie is desondanks nog goed
voelbaar, hoop ik.
terug
naar boven
|
inland: millay en de zee - 11 april 2013
Wel doen? Niet doen?
Het blijft een lastige keuze als je een kernregel
van een gedicht niet helemaal precies te pakken krijgt in het
Nederlands en binnen het metrum/ritme.
In dit geval: "What do they long for, as I long for / one salt smell of
the sea once more" en dan met name natuurlijk het eerste deel, dat
later in de 3e strofe terugkomt.
Het hunkeren van degenen die landinwaarts wonen wordt subtiel verbonden
met het hunkeren van de dichter naar de zee, waar niets tegenop kan,
vergelijkbaar mee is. Het wordt onmogelijk geacht dat er iets zou zijn
dat een soortgeljke aantrekkingskracht op "inlanders" zou uitoefenen om
terug landinwaarts te gaan.
Desnoods zou de dichter erin willen verdrinken als dat de enige
mogelijkheid zou zijn om nog een keer de zoute zee te proeven.
"What do they long for, as I
long for"
terug
naar boven
|
half maart de 300e vertaling gepubliceerd - 7
april 2013
Bijna onopgemerkt zag
half maart de 300e vertaling het licht.
Voor de songteksten stond de teller op 163 en voor de gedichten op 137.
Medio 2006 begon ik voorzichtigjes aan met het vertalen van
liedteksten. Dat brengt het gemiddelde op zo'n 3 to 4 vertalingen per
maand en dat kan aardig kloppen.
terug
naar boven
|
I do but ask that you be always fair - millay
- 4 april 2013
Mooi, niet
eerlijk, al zou je dat misschien verwachten. Ze wil dat hij
voor altijd mooi blijft.
Prachtige tegenstrijdigheid in dit sonnet. Een worsteling.
Wat zal ik er meer over zeggen. Lees het aandachtig, en nog een keer en
nog een
keer.
Rijmschema simpel: ABAB CDCD EF EF GG
terug
naar boven
|
the penitent van millay - 31 maart 2013
Een bijzonder acht
regelig gedicht van Millay dit keer, met als
rijmschema: ABCBDDDB
In de 1e en 2e strofe ook nog binnenrijm in de 3e regel.
Licht spottend van toon, dit gedicht. Ze doet haar best om berouwvol te
zijn en is zich bewust van de begane 'zonde', maar komt uiteindelijk
tot de conclusie dat niemand er wat mee opschiet als ze zich huilend
opsluit in een somber, donker kamertje met haar zogenaamde verdriet.
Een prachtig ouderwets woord vond ik, op zoek naar iets dat rijmt op
somberheid: gekonterfeit. Nagebootstste somberheid: gekonterfeite
somberheid. Als dát geen leuk binnenrijm is! Konterfeiten komt
van het Franse 'contrefaire' en is hier zeer toepasselijk.
En een ontwapenende slotregel: 'I
might as well be glad'
terug
naar boven
|
bluebeard bij millay - 24 maart 2013
Over vrouwelijke
nieuwsgierigheid en mannelijke hebzucht? Over privacy
in een relatie? Dat er toch nog iets moet overblijven voor jezelf. Hoe
een man zich bedrogen kan voelen door niets, in feite?
Deze thema's komen in het gedicht 'Bluebeard'
oftewel "This
door you might not open, and you did" aan bod.
En al is dit keer het rijmschema iets eenvoudiger te behappen: ABAB CDCD EF EF GG
de link met het verhaal van Blauwbaard en de zinnen die doorlopen maken
dit gedicht lastig te vertalen.
In het Blauwbaard verhaal vindt de vrouw in de verboden kamer de lijken
van haar voorgangsters, vermoord door haar (voormalige) geliefde
Blauwbaard.
Hier denkt de man bedrogen te worden door de ruimte die de vrouw voor
zichzelf opeist, maar juist door ook díe ruimte op te eisen
wordt hij door haar verlaten.
terug
naar boven
|
weer eens emily dickinson - 22 maart 2013
"Ample make this bed",
een gedicht dat grotere bekendheid kreeg door de
film Sophie's Choice". Dat was mij niet bekend, omdat ik bij die
film al vrij in het begin ben weggelopen (als de vrouw moet kiezen welk
kind ze bij zich wil houden).
In de vertalingen van Peter Verstegen en Ivo van Strijtem wordt voor
'make one's bed' niet gekozen voor 'opmaken'. Ik denk echter dat dat
wel degelijk passend is en aansluit bij het 'bed' waar Emily Dickinson
het over heeft. Nog afgezien of het een sterfbed is of een graf.
'Ground' doet het laatste vermoeden. Maar de andere bewoordingen
in het gedicht juist weer niet.
Meestal past Emily Dickinson een jambische versvoet toe. Dit keer
echter een trochee, waardoor het
gedicht een gebiedende toon krijgt.
terug
naar boven
|
mindful of you the sodden earth in spring - 17
maart 2013
In dit sonnet van Edna
St. Vincent Millay is alles in de natuur
verweven met de geliefde. Van al die dingen hebben ze samen genoten. En
op een bepaalde manier gaat dat genieten door, want er is altijd wel
weer iets dat
aan de geliefde doet denken.
Het rijmschema is: ABBA ABBA CD CD CD
terug
naar boven |
thou art not lovelier than lilacs, -- no - 13 maart
2013
Soms kun je sonnetten
van Edna St. Vincent Millay aan een stuk
door lezen, alsof het een paar lange zinnen betreft. De rijmklanken van
het sonnet geven er dan een bijzondere lading aan.
Dat is ook het geval met "Thou art not
lovelier than lilacs, -- no".
Ik heb geprobeerd dat effect ook in het Nederlands te bereiken. Dat is
nog niet zo simpel overigens. Des te meer bewondering is op zijn plaats
voor Millay.
Het rijmschema is: ABBA ABBA CDE CDE
Het sonnet beschrijft de ongelofelijke, haast verslavende schoonheid
van de geliefde. Bezwerende woorden zijn nodig - de vergelijkingen met
de verschillende prachtige bloemen aan wier schoonheid de geliefde niet
kan tippen - om die schoonheid draaglijk te maken. Er totaal door in
beslag genomen worden, zoals ook met mist en maanlicht het geval was.
De enige remedie is er met kleine teugjes van te genieten. Dan is het
vol te houden en drijft de passie je niet tot de ondergang.
Mooi!
terug
naar boven
|
sorrow - millay - 10 maart 2013
Een kort gedicht van
Edna St. Vincent Millay dit keer, twee 6 regelige
strofes, met een bijzonder rijmschema: ABAAAB CDCCCD
In trocheïsche versvoeten (trocheïsche tetrameter met in de
2e en 6e regel een trocheïsche trimeter).
Het zou het huisgedicht van Amnesty International kunnen zijn. Althans
daar doet het mij aan denken, aan vervolgingsslachtoffers. Als je daar
maar éven bij stilstaat, kan het je lam leggen en je kunt er
gedeprimeerd van raken. Maar omgekeerd kan ook.
Daar zit je dan sjacherijnig te wezen, nergens zin in, landerig... Maar
hoe verhoudt zich dat tot de ellende elders in de wereld, mensen die
gemarteld worden vanwege hun overtuiging en liever dood willen, maar
toch de ochtend weer halen.Komt daar ooit een einde aan?
"Sorrow" indeed.
Maar misschien moet je dit gedicht niet zo breed trekken en het
dichterbij zoeken?
terug
naar boven
|
beloved dust - 8 maart 2013
De volledige titel van
dit sonnet van Edna St. Vincent Millay luidt: "And you as well must
die, beloved dust".
"Beloved dust": bijzonder! Ze stelt zich voor dat hij tot stof zal
vergaan. Ook hij.
Zijn schoonheid zal hem daarvoor niet kunnen behoeden. Hij zal er niet
minder dood door zijn, net zomin als het blad dat gevallen is. Ook hij
zal veranderen en er anders uit gaan zien (zijn schoonheid verliezen).
Ook haar liefde zal hem niet baten als zijn laatste uur geslagen is.
Noch dat hij zo mooi was en dat er nog nooit zoveel gehouden is van
iets wat doodgaat.
"Stand you in no stead" vergelijk dat eens met "te stade komen": van
pas komen. Zo dicht liggen die talen bij elkaar.
Nog iets aardigs in het Handwoordenboek van Nederlandse Synoniemen,
namelijk wat men onder nut verstaat:
"Onder nut verstaat men datgene wat ons genot vermeerdert, wat ons
gedienstig is en waaruit wij voordeel kunnen trekkken.
Het zal mijn Calvinistische achtergrond wel zijn, maar 'nut" had ik nog
nooit met "genot" verbonden. Eigenaardig eigenlijk, als je er even over
nadenkt.
Tot slot:
Het rijmschema van dit sonnet is wat minder gebruikelijk: ABBA CBBC DEF DFE
De "flower" wordt door "air" en "were" omgeven. En tussen "dies" en
"arise" zitten wel drie regels.
terug
naar boven
|
forgetting and millay - 4 maart 2013
In "I shall
forget you presently, my dear"
komen we "presently" in de andere betekenis tegen, dan die het
woord in de 2e sonnet uit de serie van 4 sonnetten heeft (I think I
should have loved you presently).
Hier betekent het "binnenkort" en niet "nu".
Verder vond ik een bijzondere betekenis van het woord "poos": tijd dat
een kerkklok onafgebroken wordt geluid voor een overledene. Nooit van
gehoord. In dit gedicht betekent het natuurlijk gewoon: een hele tijd.
Ze spreekt zichzelf toe in dit gedicht, door de geliefde in gedachten
toe te spreken. Weet wel dat ik je binnenkort vergeten zal zijn. Nog
een klein maandje, misschien wat langer, maar dan zal ik je toch echt
vergeten zijn. Hoe dan ook.
Dan is er een einde gekomen aan onze relatie en zal ik je langzamerhand
vergeten.
Alsmaar komt het woord "vergeten" terug. Als een soort bezwering: het
gaat lukken. Maar nu nog niet. Nu wil ik je lieve leugens nog graag
geloven en laat ik je tegen beter weten in beloven wat ik het liefste
hoor (dat je van me houdt).
En ondanks dat ze weet dat de liefde voorbij is en dat hij haar niet
kan geven waar ze naar op zoek is, hoeft dat biologisch gezien niet uit
te maken.
Desondanks kunnen ze de liefde bedrijven. Maar lang zal het niet meer
duren. Hun samenzijn.
Het rijmschema is, net als in de eerste 3 sonnetten, in deze serie van
4: ABAB CDCD EF EF GG
Dit sonnet is het vierde in een serie van 4 sonnetten uit: A Few Figs from
Thistles - 1922.
terug
naar boven
|
faith and millay - 27 februari 2013
"Oh think not I am
faithful to a vow".... dat je 't weet!
Een prachtig sonnet over liefde en trouw. Of in dit geval het trouw
zijn aan de liefde.
Trouw aan een belofte zegt haar niets. En denk nou ook maar niet dat ze
bij je zou blijven als je niet zo mooi zou zijn. Of haar honger en
dorst van welke aard dan ook zou stillen/lessen. Zonder pardon zou je
worden ingeruild voor een ander. Ze zou eropuit gaan om een nieuwe
prooi te vangen.
En het komt eigenlijk goed uit dat je zo veranderlijk bent als het weer
en het met trouw niet zo nauw neemt, want dat geeft haar hét
excuus in handen om zelf ook ontrouw te zijn en daarmee trouw te
blijven aan zichzelf én aan jou (en je trouweloosheid).
Het rijmschema is net als het 1e en 2e sonnet in deze serie van 4
sonnetten: ABAB CDCD EF EF GG
Dit sonnet is het derde in een serie van 4 sonnetten uit: A Few Figs from
Thistles - 1922.
terug
naar boven
|
bijna had ik van je gehouden - millay - 18 februari
2013
"I think I should have
loved you presently"
Een intrigerende woordkeuze van Edna St. Vincent Millay: 'should have'
. Het was beter geweest als ik nu van je gehouden had. 'Presently'
wordt afgezet tegen 'in a day or two' in de laatste dichtregel.
'Presently' kan niet alleen 'binnenkort' betekenen, maar ook - en dat
is hier het geval - 'at this time', kortom: nu.
Maar juist nu heeft ze besloten hem te dumpen (oneerbiedig gezegd). Net
op tijd, zo blijkt later, want was hij langer gebleven of beter gezegd
had ze hem langer laten blijven, dan was ze mogelijk zelfs van hem gaan
houden.
Twee maal gebruikt ze het werkwoord 'fling' in dit gedicht. Wat staat
voor: 'smijten', maar ook voor 'de bons geven'. Heftig.
Net nu ze hem de bons gegeven heeft, denkt ze aan wat ze, als ze dat
niet gedaan had, had moeten doen. Ernstig zijn, zij het op haar licht
spottende toon, hem haar eerlijke oogopslag gunnen, zijn hand
vastgrijpen, en alle dwazigheid aan de kant smijten, die hij juist zo
leuk aan haar gevonden had.
Ze had moeten proberen achter zijn facade van geslotenheid en trots
zijn ware ik te achterhalen en ze had alles, zelfs haar slechtste
kanten, open en bloot moeten tonen aan hem.
Maar wat had ze dan meer voor hem kunnen zijn dan een nare droom als
hij nog wat langer was gebleven na de zoveelste nare droom te hebben
gehad.
Zij zag en ziet nog steeds de voordelen van haar beslissing. Nu blijft
ze in zijn herinnering een machtsbeluste, strenge vrouw, een koele
tante (het beeld dat ze graag van zichzelf overeind houdt) die over een
dag of twee van hem zou hebben kunnen gaan houden als hij er nog was
geweest.
Het rijmschema is net als het 1e sonnet in deze serie van 4 sonnetten:
ABAB CDCD EF EF GG
Dit sonnet is het tweede in een serie van 4 sonnetten uit: A Few Figs from
Thistles -1922.
terug
naar boven
|
edna over cupido - 10 februari 2013
De pijlen en
aanverwante artikelen vliegen je om de oren in dit gedicht.
Pijlen van Cupido, welteverstaan.'
Gelijk al in de 1e regel de 'darts': 'Love, though for this you riddle
me with darts'. En verderop de 'arrows'. Dan 'your quiver's fire'
wat ik, dankzij mijn goede oude Kramers' Engels woordenboek, nog net op
tijd herkende als een pijlenregen waarbij de pijlen uit de pijlkoker
(quiver) vlak na elkaar worden afgevuurd.
Een pittig gedicht, waarin Cupido of de god van De Liefde, zo u wilt,
wordt uitgedaagd nu eindelijk eens goed te mikken met die pijlen, want
dat hij er nog steeds niet in geslaagd is haar van verlangen te doen
smelten.
Maar ze ontwijkt de pijlen van de liefde ook, lijkt het, om aan de pijn
die er onlosmakelijk mee verbonden is te ontkomen. En vreest, maar
tegelijkertijd verlangt ernaar voor het gespot bestraft te worden met
een pijl uit de andere schacht (die haar laat haten).
(Cupido had twee soorten pijlen: een scherpe met een gouden punt
waarmee hij mensen verliefd kon laten worden, maar ook eentje met een
stompe punt in een loden schacht, waarmee hij mensen elkaar liet
haten).
Het rijmschema dit keer: ABAB CDCD EF EF GG
Soms heb ik vrouwelijk rijm toegepast, in afwijking van Millay.
Dit sonnet is het eerste in een serie van 4 sonnetten uit: A Few Figs from
Thistles - 1922.
terug
naar boven
|
edna st. vincent millay's travel - 7 februari 2013
Dit gedicht zit vol
geluiden en beelden. Het gaat over eenzaam zijn
terwijl je in gezelschap bent. Je niet op zijn plaats voelen en liefst
weg willen gaan. Maar ook, niet begrijpen waarom je je zo voelt, want
je hebt wel degelijk lieve goede vrienden. Het andere, verre lokt.
Overdag én ’s nachts.
Ondanks de herrie overdag en ondanks het feit dat er helemaal geen
trein voorbij is gekomen, heb je de lokkende stoomfluit gehoord. En
’s nachts als het doodstil is en er geen enkele trein langs is
gekomen, zie je in de verte in gedachten de sintels gloeien en hoor je
het stomen en gesis. Zó graag zou je er vandoor willen gaan,
waarheen dan ook.
Zo zit Millay voor zich uit te mijmeren in
dit gedicht, is mijn indruk.Vol verlangen en weemoed.
Gaan we dieper in op het gedicht, dan valt op dat Millay in de 2e regel
eigenlijk zegt dat de dag ‘loud’ is en niet zozeer de
‘voices’. Het gaat haar om háár dag en ze
ergert zich aan de herrie die haar hele dag verpest, denk ik.
Niet alleen overdag dringen de beelden en geluiden van de trein zich
aan haar op, ook 's nachts, als ze wakker ligt. En ondanks die stilte
en hoe goed ze ook lag te luisteren, hoorde ze de trein niet.
Daarmee maakt ze die stilte en het verlangen nog eens extra wrang.
Hoewel Millay waarschijnlijk met de 'cinders’ in de 2e strofe het
had over vonken die tegen de lucht te zien waren, heb ik een ander
beeld laten opduiken.
'Cinders' kunnen namelijk ook sintels zijn. (Een woord dat
langzaam uitsterft, maar ik ken het nog van onze oude kolenkachel
vroeger). En ‘gloren’ betekent letterlijk gloeien (branden
zonder warmte te geven). Deze betekenis is minder bekend dan het
figuurlijke 'iets zien gloren'.
Tot dergelijke oplossingen word je als vertaler soms gedwongen als je
ervoor kiest het metrum van het gedicht zoveel mogelijk aan te houden.
Her en der moet er dan toch een concessie gedaan worden op een andere
punt. Desondanks denk ik dat de beelden voor zichzelf blijven spreken,
ook in het Nederlands.
Qua metrum wordt in dit gedicht jambe her en der afgewisseld met
anapest.
Het geeft er een mooie cadans aan.
terug
naar boven
|
I being born a woman and distressed: feministisch?
- 30 januari 2013
Dit gedicht van Edna
St. Vincent Millay vergt nauwkeurige lezing. Wat
bedoelt ze toch precies. Het is een nogal zinnelijk verhaal dat
ze vertelt en bepaald kritisch. En op een toon die door vrouwen, zeker
in die tijd, niet werd aangeslagen.
Er wordt een man in op de korrrel genomen en niet zo'n klein beetje
ook.
Gedurfd en vernieuwend. De moeite waard om er wat uitgebreider op in te
gaan hier.
De dichter is 'distressed of all the needs and notions of her
kind'. 'Needs': behoeften en wensen van de vrouw in zijn
algemeenheid. 'Notions' zijn gedachten, ideeën, denkbeelden. Maar,
interessant: het staat ook voor klein naaigerei, specifiek voor
vrouwen.
Ze kan dus net zo goed 'distressed' zijn van wat vrouwen in haar tijd
verondersteld worden te denken en aan behoeften te hebben, als dat ze
beroerd kan worden van waar de meeste vrouwen in die tijd mee bezig
waren. Maar ze zou ook nog kunnen doelen op onuitgesproken behoeften en
ideeën die niet aan bod kwamen.
Vervolgens wordt in regel 3, 4 en 5 verteld dat ze alleen al doordat
hij in haar buurt is (propinquity) of/en gelijkenis met haar vertoont
hem mooi/aantrekkelijk moet vinden en aandrang moet voelen om met hem
naar bed te gaan. Wat dan nog tamelijk onvriendelijk wordt omschreven
als 'bear your body's weight upon my breast'. Kennelijk doelend op een
niet zo geïnspireerde samenkomst.
Maar niet getreurd, in regel 6, 7 en 8 zorgt de 'fume of life' (damp
luidt de letterlijke vertaling, maar het lijkt me meer de
'levenskracht' te zijn geweest') er van nature voor dat het hart
sneller gaat kloppen en de geest het niet zo nauw meer neemt. 'Clarify
the pulse and cloud the mind'... wat een mooie uitdrukking. De geest
wordt vertroebeld, beneveld.
Met 'de geest versmacht' als vertaling wordt er nog een schepje bovenop
gedaan eigenlijk. Dit suggereert namelijk ook dat het de geest
ontbreekt aan benodigde essentiële grondstoffen. Kortom: op
geesteljk niveau kon hij sowieso niet aan haar tippen. Letterlijk
is versmachten: omkomen door gebrek aan hetgeen men nodig heeft.
Of de dichter dit impliciet ook bedoelde te zeggen is de vraag.
Mogelijk ging het er alleen om te laten zien dat ze er met haar hoofd
niet meer zo bij was.
Helaas is ze nog steeds 'bezeten' als hij er vandoor gaat.
Desalniettemin wordt de
man in de volgende regels gerustgesteld c.q.
hij
moet er niet teveel achter zoeken. Ach, het was slechts haar
warmbloedigheid (hartstochtelijke natuur) die met haar op de loop ging
en waardoor ze even haar verstand verloor. Ophield met nadenken.
Het 'with love' is hier behoorlijk spottend bedoeld, denk ik. Ze maakt
ook nog excuses voor haar 'scorn' (minachting, hoon) tegenover hem.
Maar ze wil hem best nog eens ontmoeten, als hij maar niet denkt dat
het genot (wat eigenljk al een te groot woord is voor wat er is
gebeurd) aanleiding is om de volgende keer met elkaar te gaan praten,
in gesprek te gaan.
Een straffe madam, zoals ik al eerder zei, die Edna St. Vincent Millay.
Handschoenen aan!
Vergeet ik bijna nog te vermelden dat in dit sonnet het strakke
rijmschema: ABBA ABBA CD CD CD gehanteerd wordt. Gezien het belang dat
Edna St. Vincent Millay zelf hechtte aan het handhaven
van de vorm in een vertaling houden we ons er strikt aan.
terug
naar boven
|
departure - millay - 25 januari 2013
Voor iemand die graag
het metrum van het origineel volgt is het
vertalen van dit gedicht van Edna
St. Vincent Millay een hele klus. Ook
al omdat zij niet steeds hetzelfde metrum volgt.
Naast de jambe in de eerste twee strofen komt in de 3e strofe de
anapest om de hoek kijken. En verderop worden beide afgewisseld. Om het
goed en in cadans in het Nederlands te lezen zal een tweede lezing
denkelijk nodig zijn. Maar dat loont de moeite.
'With never the rut of a road inside' : een 'rut' is een wagenspoor. Je
bent al van de verharde wegen af geraakt en nu ben je zelfs terecht
gekomen waar een span paarden de wagen niet meer vooruit krijgt. Geen
sporen te bekennen. Zo wordt het 'het spoor van een span' .
In de volgende strofe heb ik geprobeerd iets soortgelijks met klank na
te bootsen.
Opstandigheid lijkt me het thema. Stille opstandigheid. Opgekropt. De
herhaling van in jezelf zitten te praten, steeds maar weer. Je proberen
voor te stellen hoe het zou zijn als je hier weg kon gaan.
Om dan uit je dagdromerij teruggehaald te worden door die stem en het
fluiten van de ketel.
terug
naar boven
|
time does not bring relief; you all have lied -
20 januari 2013
Een aanklacht van Edna
St. Vincent Millay: iedereen heeft gelogen, er
is niets van waar dat tijd alle wonden heelt.
Is haar geliefde overleden, er vandoor? Het maakt eigenlijk niet uit,
want hij is overal. En dat is juist zo pijnlijk.
Alomtegenwoordig had ik eerst, maar dat is té overal. En meestal
gezegd van God, aldus de Dikke Van Dale. En dat is nou ook weer
overdreven. Bovendien is nu juist de crux dat de dichter meent soms nog
een enkel plekje te kunnen vinden waar zijn aanwezigheid níet
voelbaar is.
Maar dat blijkt dan uiteindelijk flink tegen te vallen, of mee. Net hoe
je het bekijkt.
Allesoverheersend is deze geliefde wel, in allerlei situaties, en
sowieso in het hart van de dichter. Oude sneeuwlagen smelten, vermolmd
gebladerte verpulvert, maar dat gevoel, die liefde wil maar niet minder
worden. Hoe verbitterd die op het laatst ook was.
Weer een schitterend sonnet dus van Millay. Dit keer met het rijmschema: ABBA ABBA CDE ECD.
Het effect is wel dat de laatste regel erg ver van zijn kompaan komt te
staan waardoor het rijm een
beetje uit de lucht komt vallen.
Grappig: ik vond in een blog een vertaling van Herman de Coninck van
het gedicht "When I too long have looked upon your face" en de blogger
noemt Millay daar : een straffe madam. Kijk, dat doen wij de Belgen nou
niet na. Schitterende uitdrukking! En zeer toepasselijk.
Ook leuk om De
Coninck's vertaling naast de mijne te
zetten.
terug
naar boven
|
het paradijs en een herberg - 14 januari 2013
Door Geert Nijland, van
wie een aantal Dickinson vertalingen in de Emily Dickinson Lexicon
zijn opgenomen, en die een overzicht bijhoudt van Nederlandse, Duitse
en Scandinavische vertalingen van ED, werd mijn aandacht gericht op het
gedicht "What is Paradise"
van Emily Dickinson.
Een intrigerend geval, dat gedicht. Het duurde even voordat het mij
duidelijk werd wat Emily bedoeld kan hebben.Ik denk dat ze zogenaamde
waarheden die om haar heen werden gedebiteerd over hoe de hemel eruit
zou zien aan de kaak wilde stellen. Hoe kon men daar zo zeker van zijn?
Zij gelooft er niet in en hoopt uiteindelijk nog wel dat ze er minder
eenzaam zal zijn dan ze in Amherst is.
Tegelijkertijd was ik bezig met een gedicht van Millay:"I'll keep a little tavern".
In dit gedicht gaat het over 'grey-eyed' people.
Grijsogig leek me daar een mooie vertaling voor, maar ik kom vanalles
tegen, maar niet grijsogig, blauwogig, of groenogig. Wel eenogig,
grootogig, zelfs spleetogig, maar niets waarin de kleur van de ogen
terugkomt. Opvallend.
Nu wilde het ritmisch toch al niet passen, dus het moest sowieso aan de
kant geschoven worden, maar toch. Laten we het houden op het volk met
grijze ogen. Waarin de wijsheid verborgen ligt?
terug
naar boven
|
loving you less than life, a little less: millay
- 5 januari 2013
Een en
al vertwijfeling, dit gedicht. In prachtige beelden
neergezet. Lees en huiver.
In plaats van "ABAB CDCD" heb ik als rijmschema: "ABBA CDDC" moeten hanteren om een niet al
te afwijkende betekenis te krijgen, vervolgd door: EF EF GG.
'Loving you less than life, a little less' is nauwelijks goed in het
Nederlands weer te geven. In 'Meer nog hou ik van leven dan van jou'
komt 'a little less' niet tot uitdrukking, maar er zit een soort extra
suggestie in, namelijk dat dat houden van die geliefde levensgevaarlijk
zou kunnen zijn. Dat compenseert het gemis van 'a little less'.....
terug
naar boven |
het jaar gelukkig beginnen met millay: when I too
long have looked upon your face - 1 januari 2013
Weer zo'n schitterend
sonnet van Millay. Dit keer ziet
het rijmschema er als volgt uit: ABAB CDCD EF EF GG.
In dit gedicht
gaat het over een onverdraaglijke lichtheid. Niet van
het bestaan dit keer, maar van een gezicht dat zo mooi is dat je
er niet te lang naar kunt kijken.
Millay heeft het over een 'brightness unobscured'. Onomfloerst lijkt me
daar wel een mooi synoniem voor. De bijzondere glans van het gezicht
wordt benadrukt. 'Terrible beauty'.
Maar die is eigenlijk onverdraaglijk, al is het te moeten stellen
zónder dat gezicht ook haast niet te doen, gezien de
'impenetrable gloom' die het gevolg is.
terug
naar boven |
only until this cigarette is ended: more millay
- 11 december 2012
Millay is sowieso niet
makkelijk te vertalen, maar als
je met een rijmschema als ABBA ABBA CE CE CE van doen krijgt, wordt het helemaal lastig.
Tot ik bedacht dat het misschien beter was dicht bij huis te blijven.
Is 'extended' niet gewoon verlengen of lengen en 'blended' niet gewoon
vermengen? Kortom: het Nederlands zou hier als het Engels kunnen
klinken.
Niet dat je er dan bént, maar toch.
De kracht van Millay is, vind ik, dat zij zo'n treffend beeld weet te
schetsen. Eerst zie je het nog niet, maar als je doorleest, komt het
naar voren. En als je denkt te snappen waar ze heen wil, geeft ze net
nog een laatste draai aan het gedicht.
Bij dat van het ene been op het andere gezet worden past 'het verzengd
zijn van de droom met zijn beeltenis' ook mooi. Als iets ergens
van verzengd is, kan dat negatief, maar ook positief zijn. De lezer mag
dat hier uitmaken.
Duidelijk is wel dat het intens is en alom aanwezig.
En dan de laatste twee regels: 'But in your day this moment is the sun
/ Upon a hill, after the sun has set'
Aan het eind van de dag als de zon nog net het topje van de heuvel
beschijnt. Wie is hier de zon, is de vraag?
Ik denk degene om wie de dichter treurt en niet de dichter zelf. Maar
zéker, ben ik er niet van. Wie tot een andere conclusie komt leze 'jou' als
één na laatste woord in plaats van 'mij'.
Overigens..... op You Tube wordt dit gedicht prachtig gedeclameerd door
Tyne Daly. Wie denkt: wie is dát nou weer, moet denken aan de
politieserie "Cagney & Lacey". Zij was Cagney, nou ja, of Lacey,
daar wil ik vanaf zijn.
terug
naar boven |
ashes of life: één en al ritme
- 8 december 2012
'Love
has gone and left me': de belangrijkste regel in dit gedicht waar elke
strofe mee begint. 'Liefde is verdwenen' is ritmisch in orde, maar dekt
de lading toch niet voldoende. 'Door m'n lief verlaten' waarbij
nadrukkelijk niet mijn, maar m'n gebruikt moet worden, omdat dat mooier
klinkt.
In de 2e regel moet 'and' gestolen worden van het tweede gedeelte om
'slapen' te kunnen gebruiken in het eerste gedeelte van de regel.
In de 3e regel is van belang de accenten in 'the slow hours strike'
terug te laten komen. Met 'en luister naar de tijd' lukt dat niet, dan
loopt het ritme, de cadans gewoon door en dat is niet de bedoeling.
Bij de woorden 'dan tikt de tijd' word je wel gedwongen de cadans te
verbreken.
'And to-morrow, and to-morrow, and to-morrow, and to-morrow' ....
'En de dagen, en de dagen, en de dagen, en de dagen'
Iets gecombineerd met het eerder genoemde knagen van de muis misschien?
Of:
'Morgen eender, morgen eender, morgen eender, morgen eender'
Maar dan struikel je toch een beetje over je eigen woorden.
Dus werd het:
'Alles eender, alles
eender, alles eender, alles eender'..... veel soepeler.
terug
naar boven |
wat een heerlijk sinterklaascadeau: if I
should learn in some quite casual way: millay op d'r mooist - 5
december 2012
Meesterlijk, dit
gedicht van Edna St. Vincent Millay!
Een krankzinnig verhaal dat je toch zó voor je ziet. Spannend
ook. En heel precies. Het leven
en het
lot.
terug
naar boven |
the heart once broken: millay - 3 december
2012
Een
dramatisch begin: weet dat als je hart eenmaal gebroken is het nooit
volwaardig hart meer kan zijn. The broken heart is a bankrupt heart.
Het kan niet meer doen en zijn waarvoor het is geschapen.
Een mooi sonnet met het volgende rijmschema: ABAB CDCD EFEF GG
Regel 3 en 4 zijn het lastigst om te vertalen:'All that is signed or
chartered heretofore/Is cancelled now, the bankrupt heart is free'.
Toen ik nog meende dat 'het hart dat brak, heeft hart te zijn verleerd'
ook een optie was, kwam ik uit op:
'Wat was getekend en geparafeerd/Is doorgehaald, failliet en
onverricht'.
Maar ach, dat arme hart bleek er nog erger aan toe te zijn.
Er werd te veel gevergd van het hart en opeens bleek het gebroken te
zijn. Heel zachtjes. Het is er nog wel en alles gaat zoals gebruikelijk
verder, maar méér
dan ook niet.
terug
naar boven |
I know I am but summer to your heart: millay
- 26 november 2012
Zij vergelijkt
zichzelf met de zomer, want zo ziet hij haar nu eenmaal. Daar valt
niets aan te doen, zoveel is duidelijk. En ze ziet ook de verschillen
met die anderen wel. Zo is zij niet.
En als de zomer voorbij is, gaat zij er ook vandoor om te voorkomen dat
hij het jaar daarop zijn zomer elders zou gaan doorbrengen. Dat is
het laatste wat er gebeuren mag: "When I come back to
you, as summer comes". Zij zal altijd zijn zomer blijven.
terug
naar boven |
I know a hundred ways to die: grappig
gedichtje al zou je dat aan de titel niet zeggen - 21 november 2012
Dit
grappige gedichtje doet de hersenen kraken als je tenminste net
als Edna St. Vincent Millay in de 1e strofe de klankherhaling in "die",
"try one" en "by one" wilt laten terugkomen in het Nederlands.
Ook de verschillende genoemde manieren blijven overeind, maar helemaal
dezelfde inhoud was te lastig.
Varianten, ook wel aardig:
Ik weet ook nog wel gif te staan
Gecombineerd met pillen
Zou 't snel gaan, maar wel zonde zijn
Van al het gifverspillen
OF
Ik weet ook nog wel gif te staan
Benieuwd hoe dat zou smaken
Maar Ma sopt er de gootsteen mee
Die eer verstopt zou raken
terug
naar boven |
alms van edna st. vincent millay: prachtig - 18
november 2012
Het waait
misschien wel over. Als ik nou maar gewoon doorga met waar ik mee bezig
ben, komt het wel weer goed. Immers, mijn hart is net nog zoals toen.
Dat zich herhaaldelijk toespreken, ter geruststelling, zit zo mooi in dit gedicht verwerkt. "But it is winter
with your love", tot drie maal toe.
En dát er hoop is, wordt duidelijk uit het feit dat de dichter
weet wanneer het - weer - winter wordt. Het is vaker
gebeurd. Het is een kwestie van volhouden, de winter zien te doorstaan.
terug
naar boven |
love is not all: another st. vincent millay
- 13 november 2012
'I might be driven to
sell your love for peace' ....
wat een mooie woorden.
Weer een prachtig gedicht van Edna St. Vincent Millay. Daar is geen
toelichting bij nodig. Het spreekt voor
zich.
terug
naar boven |
god's world: een mooie lofzang op de herfst - 12
november 2012
Dit gedicht
van Edna St. Vincent Millay is een lofzang op de herfst. ZIjn stormen,
zijn grijze luchten, de kracht van de wind. Het is haast te veel om aan
te zien.
terug
naar boven |
auden: another time - 8 november 2012
'It is today in which
we live'. En daar mogen gerust een aantal uitroeptekens achter
gezet worden, aldus Auden in dit gedicht. Leven in het nu zouden we
tegenwoordig zeggen.
Laat het verleden rusten. Pas je aan als andere tijden zijn
aangebroken. Of leg je erbij neer dat andere tijden voor anderen
bestemd zijn....
'Another time has other lives to live'.
terug
naar boven |
what lips my lips have kisses, and where, and why
- edna st. vincent millay (1892 - 1950) - 30 oktober 2012
Alleen al de titel
van dit gedicht is veelbelovend. Edna St. Vincent Millay: interessante
dichter. Ga ik meer van vertalen. Nog meer dan Emily Dickinson gericht
op het gebruik van huis-, tuin- en keukentaal en dat is dan weer een
aardige opdracht om dat ook in het Nederlands zo te doen.
Waarom mijn lippen lippen kusten.... en meer van dit soort zinnen lopen
over naar de volgende regel. Minder geslaagd vind ik dat, maar toch.
Het zet je soms op het verkeerde been.
Het gedicht
heeft als rijmschema: ABBA ABBA CDE DCE
terug
naar boven |
nog 2 gedichten van emily dickinson: a
little madness in the spring + death sets a thing significant - 20
oktober 2012
Een kort gedichtje over
de natuur in de lente en eentje
over dingen die ons doen herinneren.
Het gedicht over de lente lijkt te willen zeggen dat niemand het ooit
in zijn hoofd moet halen ook maar een ogenblik te denken dat zoiets
moois door mensenhanden gemaakt zou kunnen worden. Of dat het alleen
van hem zou zijn. Van
de natuur mag iedereen genieten.
En het tweede gedicht verhaalt over dingen die aan betekenis winnen als
ze je doen herinneren aan degene die er niet meer is. Dat kunnen kleine
dingen zijn, als streepjes in een boek of krabbels in de kantlijn. Of
zelfgemaakte poppen, of mooie tekeningen.
In de 4e strofe gaat het over de potloodstreepjes die een vriend in een
boek heeft aangebracht. Gekrast, ('notched') ingekerft staat er
eigenlijk. In de 5e strofe komt dat op een andere manier weer terug.
Daar heeft Emily Dickinson het over 'etchings', markeringen, dat wat gegrift staat.
terug
naar boven |
he touched me, so I live to know - 18
oktober 2012
Eindelijk heeft ze hem
in levende lijve ontmoet. Dat ze
dit mocht meemaken. Ongelofelijk. Haar hele leven staat op zijn kop.
Van alle tijden zijn deze emoties. Dit gedicht van Emily Dickinson doet
me direct denken aan "Dat
ik dit meemaken mag". (Ik denk nogal eens in liedjes).
Die ene dag zal ze nooit van d'r leven meer vergeten ("What a difference a
day made"). Alles ondersteboven dus.
Naarmate het gedicht vordert wordt het steeds onbegrijpelijker. Maar op
de een of andere manier weet Dickinson toch een bijzondere sfeer vol
spanning te creëren. Kom daar nog maar eens om tegenwoordig.
Een
bijzonder gedicht.
terug
naar boven |
doubt me! my dim companion! - hoe durf je! -
15 oktober 2012
Dat jij het waagt aan
mij te twijfelen, terwijl God al
met minder tevreden is.
Deze accentverschuiving naar "jij en God" die een sterkere koppeling
van de tweede regel aan de eerste bewerkstelligt was nodig om de eerste
regel nog redelijk (ritmisch) vertaald te krijgen. De verre gezel is
een - gewaagd - grapje. Hoewel de 'companion" wel degelijk ver van haar
(Emily Dickinson) af was, denkelijk.
Alles heeft ze hem gegeven en mocht ze nog iets vergeten zijn, dan
hoeft hij het maar te zeggen en ze geeft hem dat óók nog
voor altijd mee, en niet zomaar, maar met het allerlaatste plezier dat
nog in haar is (She'd be delighted).
Hoe kan hij dan nog twijfelen?
Hij moet haar maar door een zeef halen om bevestigd te krijgen dat ze
werkelijk alles heeft gegeven. Dat er niets meer te vinden is. Zijn
twijfel zal dan langzaam wegebben als een wandkleed dat langzaam weg
smeult door het vuur.
Wat overblijft is de sneeuw...... haar onschuld, haar poëzie,
creativiteit? Wie zal het zeggen. En ook dát zal hem ten
deel vallen. Zelfs
als
hij vit op haar.
terug
naar boven |
I dreaded that first robin so: laat het
géén lente worden alsjeblieft - 11 oktober 2012
Onverdragelijk zou het
zijn als
het nu lente zou worden. De dingen waar je anders zo vrolijk van wordt,
staan in te scherp contrast met hoe je je nu voelt.
Laat ze alsjeblieft wegblijven.
En is hun komst onafwendbaar, dan zou je je het liefst in het hoge gras
verstoppen. Wat zouden ze je te vertellen kunnen hebben?
Hun uitbundigheid doet pijn aan je oren.
terug
naar boven |
how happy is the little stone - 26 september
2012
Je ziet het steentje
voor je. Het rolt een
beetje over straat. Hoeft zich niet druk te maken over carrière
of urgente kwesties die zich voordoen.
Het heeft een bruin jasje aangemeten gekregen in de lange loop der
tijden. Een 'coat of elemental brown' zegt Emily Dickinson. Een jas of
een laagje van puur bruin. Niet direct een kleur die je met de zon of
glanzen associeert. Desondanks lukt het het steentje om te schitteren.
In zijn eentje of tussen anderen. Dat bepaalt hij eigenzinnig zelf.
Hij doet wat er van hem verlangd wordt. Wat zijn opdracht is. Haast
terloops alsof het de gewoonste zaak van de wereld is.
Zou
ze het over zichzelf hebben in dit gedicht? Ik
denk het wel. Ik denk
dat ze zichzelf met dat steentje vergelijkt en net als het steentje
eigenlijk geen keus heeft, maar móet doen wat haar nu
eenmaal is opgedragen, van nature gegeven is.
Ook de eenvoud van de kleine steen zou overeen kunnen komen met hoe ze
zichzelf zag. Onopvallend bruin, maar glanzend op geheel eigen wijze.
Happy.
terug
naar boven |
I should not dare to leave my friend: een
beroemde van emily dickinson - 24 septeber 2012
Zoals zo vaak levert de
zoektocht naar mooie
rijmwoorden nieuwe inzichten op. In dit geval kwam ik via 'iemand noden'
erachter dat 'een noder' een begrafenisbidder is. Is dat niet
toepasselijk?!
De herhaling die ik ook in de vertaling heb getracht zoveel mogelijk
terug te laten komen laat de verontrusting die uit het gedicht spreekt
goed naar voren komen. In geen geval zal ze haar vriend verlaten.
In plaats van de nachtelijke kou waarmee het gedicht eindigt, zou 'na
middernachtelijke kou' ook prachtig klinken .....
terug
naar boven |
they shut me up in prose: in proza vastgezet -
12 september 2012
Proza zou in dit
gedicht van Emily Dickinson voor
van alles kunnen staan, maar het zou evenzogoed letterlijk om proza
kunnen gaan. Niet voor niks is er van haar poëzie nauwelijks iets
gepubliceerd tijdens haar leven.
Gelukkig liet ze zich niet tegenhouden. Door degenen die vonden dat ze
zich tot proza diende te beperken, zou je hierachteraan kunnen denken.
Zij hoefde alleen maar over wilskracht te beschikken om aan haar
- vermeende - gevangenschap te ontsnappen. Meer vroeg het niet
van haar.
Aldus
geschiedde.
terug
naar boven |
the heart asks pleasure first - 25
augustus 2012
De vrijheid dood te
gaan. Onlangs overleed de Brit
Tony Nicklinson nadat hem euthanasie was verboden en dat deed me aan
dit gedicht van Emily Dickinson denken.
Volgens haar is die vrijheid om dood te gaan afhankelijk van de wil van
de inquisiteur.
terug
naar boven |
the skies can't keep their secret: weer eens een
emily dickinson gedicht - 20 augustus 2012
Commentaren lezen op
gedichten van Emily Dickinson is bijna net zo
interessant als het vertalen zelf. Zo ontdekte ik vandaag een blog dat
volledig aan Emily Dickinson's gedichten is gewijd. Tot op heden
door Google verborgen gehouden op de één of andere manier.
Het blog is getiteld: "The prowling Bee: a blog for all the poems of
Emily Dickinson" en Susan Kornfeld is de schrijver van het blog.
Neem er vooral eens
een kijkje!
Bij "The skies
can't keep their secret" intrigeerden mij vooral die saffieren
heren. Het lijkt toch voor de hemelsblauwe lucht te staan. Apart.
terug
naar boven |
sam cooke : "bring it on home to me": wat een
heerlijk oud nummer - 17 augustus 2012
Uit 1962 is "Bring it
on home to me". Jaren later op gedanst
natuurlijk.
Dit keer eens geprobeerd om een Nederlandse tekst te maken waarbij
zoveel mogelijk dezelfde klanken worden aangehouden als er in de
Engelse versie van de songtekst voorkomen. Je komt toch een aardig
eind. En na het een paar keer zo gezongen te hebben, blijft het
ook hangen.
"Mis je gewoon m'n lief"
terug
naar boven |
porque te vas, uit de film cría cuervos - 9
augustus 2012
De film 'Cría
cuervos' was onlangs op TV te zien. Het liedje
'Porque te vas' wat in die film gedraaid wordt - op een oude grammafoon
- blijft maar in je hoofd zitten als je het eenmaal gehoord hebt.
'Omdat je gaat' is de letterlijke vertaling van 'porque te vas', maar
dat vind ik niet zo mooi klinken. Als maar duidelijk wordt uit de
vertaling dat er iemand is weggegaan. Dat ljkt me meer dan voldoende. Daarom wat (klank-)varianten
verzonnen.
terug
naar boven |
nog 2 gedichten uit: a shropshire lad, namelijk 18 en
26 (XVIII en XXVI) - 2 augustus 2012
Hoe lang duurt een
verliefdheid, zo gemiddeld? Voordat het overgaat in
liefde of de hele liefde overgaat.
Weken? Maanden? Wanner vervallen we weer in ons oude gedrag?
Dat vroeg ik me af toen ik dit kleine gedicht aan
het vertalen was.
Van een iets somberder aard is 'Along the field as we
came by'.
Relativerend zou je het ook kunnen noemen. Loop je niet met de ene
lief, dan toch zeker met een andere. Maar zó is het gedicht denk
ik niet bedoeld.
Het gaat over de cyclus van het leven.
terug
naar boven |
when I was one and twenty - 30 juli 2012
Jammer
dat wij al eenentwintig en tweeëntwintig zeggen. Daardoor gaat er
natuurlijk veel aardigheid van het gedicht verloren.
Voor 'No use to talk to me' leek me: 'Weet jij nog wat ie zei?'eerst
ook nog wel kunnen, maar dan kom je opeens met een 3e persoon op de
proppen. Maar niet doen dus.
Het is immers al lastig genoeg iets passend te vinden op 'twintig'.
terug
naar boven |
na de vakantie: housman en zijn shropshire
lad - 29 juli 2012
'When
I was one and twenty' is waarschijnlijk nog bekender als gedicht
van A.E. Housman dan 'Loveliest of trees, the cherry now' (A Shropshire
Lad II), maar de kersenboom kreeg me het eerst te pakken.
'A score' komt twee maal voor in het gedicht. Een twintigtal blijkt dat
te zijn. 'Threescore years and ten' staat dus voor 70. Zelfs als je
daar weer 20 vanaf zou halen, dan nog zou je nog maar zo'n
50 jaar over hebben om te genieten van alles wat er bloeit. Geen tijd meer
verliezen dus!
terug
naar boven |
exultation! - 21 juni 2012
Volgens
sommige commentatoren zou het gedicht 'Exultation is the going' van
Emily Dickinon ook alweer over de dood gaan. Dit omdat ze het over
'soul' heeft en over 'deep eternity'.
Het zou kunnen hoor, maar ik denk dat het gewoon over de zee gaat.
Alsof de zee niet al indrukwekkend genoeg is van zichzelf! Vooral als
een 'inland soul' een keer op zee komt.
De zee is overweldigend voor iemand die uit de bergen komt. Zo'n
'inland soul' (ik maakte er eerst een 'landrot' van, maar dat is toch
niet helemaal wat ze bedoelt te zeggen) is diep onder de indruk als
hij, na huizen en de kaap gepasseerd te hebben, uiteindelijk op open
zee komt en daar haar immensiteit ervaart. 'Deep eternity' noemt
Emily Dickinson dat. Voor mij staat zee meer voor oneindigheid,
oneindige watervlakten....
En de zeeman kan niet bevatten dat iemand die tussen de bergen is
opgegroeid zó onder de indruk is als hij '1 league' op zee
gevaren heeft. Voor hem is het immers alledaagse kost.
Ik vroeg me af wat 1 league is. Dat blijkt een lengtemaat te zijn.
Vroeger: van één uur lopen van een paard of een man - wat
toch nog wel wat uitmaakt, zou je denken -. Op land is 1 league 3
mijl, wat staat voor 4,8 km; op zee is 1 league 3 zeemijl, wat staat
voor 5,6 km.
Toen vroeg ik me af of je op afstand van 1 league het land nog zou
kunnen zien, en wat blijkt: de afstand tot de horizon is 4,7 km. Dus
ongeveer gelijk aan een league.
De vraag is of dit woord om die reden gekozen is door Emily Dickinson?
Wie zal het zeggen?
Gezien de 'divine intoxication' waar ze het over heeft, zou het mij
niet verbazen als het ook verwijst naar het bijzondere gevoel dat je
krijgt als je helemaal geen land meer kunt zien en alleen nog zee,
zee en overal zee. Ik
gok het erop
Vergeet ik nog bijna te vermelden dat dit keer het gedicht geen jambe,
maar trochee als versvoet heeft.
terug
naar boven |
toch weer emily dickinson: there is a pain
so utter (een pijn die op je uit is) - 19 juni 2012
Een alomvattende pijn
die
heel je wezen opslokt. Daar gaat dit gedicht over.
En gelukkig zorgt de trance waarin de pijn je terecht brengt ervoor dat
je je niet meer alles even goed kunt herinneren. Anders zou je
eraan onderdoor (zijn ge-) gaan.
Het geheugen kan doen alsof de diepten er niet zijn, als in een trance.
Zoals je ook kunt hebben als je bijna flauwvalt, alles wordt waziger en
onwerkelijker. Zonder dat zou je de werkelijkheid niet aankunnen.
There is a
pain so utter.
terug
naar boven |
guilty: pracht van een duet gezongen door barbra
streisand en barry gibb - 14 juni 2012
Onlangs
stond er in de
NRC een verhaal over liefdesliedjes.
Filosoof Jan Drost
schreef dat liefesliedjes lang niet altijd over de liefde gaan en vroeg
de lezers hem voorbeelden van liedjes aan te reiken die ons wat leren
over liefhebben.
Op zo'n liefdesliedjeslijst mag "Wonderful tonight" van
Eric Clapton natuurlijk niet ontbreken, maar zeker ook niet het
prachtige duet "Tonight" dat Tina
Turner met David Bowie zingt en dus ook niet "Guilty" dat Barbra
Streisand en Barry Gibb samen zingen.
Vergeet vooral niet beide duetten eens op You Tube te
bekijken/beluisteren!
Aan "Guilty" moest ik trouwens weer denken toen Robin Gibb onlangs
overleed. En ik dacht het gelijk ook maar eens te vertalen. Bij deze dan.
terug
naar boven |
the road not taken - robert frost - 7
juni 2012
Vergeleken bij 'A
considerable speck' is dit gedicht van Robert Frost bepaald
diepzinniger.
Mooi zoals hij omschrijft hoe we met kiezen omgaan. In deze tijd waarin
er meer en meer te kiezen valt is het hoopgevend dat elke weg uniek is in zijn soort.
Het rijmschema dat Frost hier gebruikt is: ABAAB hetgeen in dit geval ook de vertaler doet zuchten.....
Het woud in de 1e regel dat in het Engels 'geel' is, is 'goudgeel'
geworden, met dank aan Geert Nijland, eveneens Emily Dickinson vertaler.
terug
naar boven |
robert frost voor de broodnodige afwisseling -
6 juni 2012
Een
grappig verhaaltje, wellicht meer dan dat? Kijkend naar de laatste
regels, zeker wel! 'No one can know how glad I am to find, on any sheet
the least display of mind'......... Die zit.
Frost hanteert ook een wonderlijk rijmschema dat ronduit lastig te
volgen is, maar desondanks is het leuk een poging te wagen.
Het rijmschema luidt:
A A B B C C D A D
E E F G F G (15 regels)
H H F I J H I J K
L I K L I (14 regels)
M M N N (4 slotregels)
Het vraagt om enig sjoemelen
met de betekenis om het schema precies te kunnen volgen.
terug
naar boven |
the brain is wider than the sky: wat het brein of
intellect vermag - 10 mei 2012
Wat
ons brein of intellect zoal vermag, daar gaat dit gedicht van Emily
Dickinson over. Onze geest, onze verbeelding zou je ook kunnen zeggen.
We kunnen ons de lucht, het heelal voorstellen, de diepste zeeën
en ons dan ook nog een beeld van onszelf vormen.
In die zin houden we dezelfde maat aan als God doet, stelt de dichter.
Een gewaagde uitspraak in die tijd waarin God de God was die zijns
gelijke niet kende.
Het beetje verschil dat er zou kunnen zijn is dat tussen lettergreep en
klank of
geluid.
terug
naar boven |
if what we could.......... - 8 mei 2012
Als zouden vaker zullen
werd of zo.
Prachtige verhalen over wat er allemaal wel niet zou kunnen gebeuren of
wat we allemaal wel niet zouden kunnen gaan doen, maar daar blijft het
vaak bij. Van vertellen over wat we nou echt gedaan hebben komt het
vaak niet. Dan staan we met een mond vol tanden.
terug
naar boven |
this consciousness that is aware - emily
dickinson - 5 mei 2012
Datzelfde
bewustzijn dat de buren en de zon waarneemt en in zich opneemt zal zich
ooit ook bewust zijn van de dood en de oversteek moeten wagen.
Een indrukwekkende ervaring "between": tussen twee werelden zijn. Waar
net nog leven is. Een belevenis waarvoor wij ons gesteld zien. Het valt
met niets te vergelijken, het is zo bijzonder dat het aan
zichzelf genoeg heeft, op zichzelf staat. Niemand kan er precies achter
komen wat het is, ook al zijn de kenmerken bekend.
De
ziel is aan zichzelf overgeleverd.
terug
naar boven |
the wind begun to rock the grass - 26 april
2012
Een
zwaar onweer op komst. 'Something likely to cause injury or damage',
dat moet je onder 'menace' verstaan. Luister naar de klank van 'menace'
en 'threaten'. Mooi. Vervaarlijk leek het me. Bedreigend.
In de 2e strofe laat de boom de bladeren niet vallen, maar zoekt het
blad zelf elders onderdak voor de storm. Actief, niet lijdzaam.
Alles en iedereen is in rep en roer. Zelfs het stof op de weg zorgt dat
het wegkomt.
'The thunder hurried slow': act quickly but not so quickly that you
make careless mistakes. Dus een zorgvuldige versnelling. Op stoom komen.
In de 4e strofe vallen de 'birds', de 'bars' en de 'barns' op. Helaas
geen Nederlands equivalent gevonden. Een aantal v'n ter compensatie.
Wolkbreuk in de 5e strofe is eigenlijk een letterlijke vertaling van
'the waters wrecked the sky'.
Met huis en have loopt het nog redelijk goed af, maar een boom wordt in
vieren gespleten.
terug
naar boven |
remorse is memory awake - 19 april 2012
Je
moet weer terugdenken aan dat vreselijke moment en je hebt berouw van
wat je toen gedaan hebt. Het gevoel van berouw komt op zodra je je het
weer herinnert. En aan dat gevoel valt dan niet meer te ontkomen. Het
staat, als bezoek, voor de deur en er lopen er nog een paar in de tuin
om door het raam te kijken of je er bent.
Je probeert het ook zo gauw mogelijk weer weg te stoppen. Maar je wordt
als het ware gedwongen er eerst goed naar te kijken - wat heb je ook al
weer gedaan -, het wordt voor je uitgespeld en daarna gerelativeerd
zodat je het snel weer opzij kunt schuiven.
Maar je komt er niet vanaf uiteindelijk. Het blijft je achtervolgen en
dat maakt het gevoel van berouw bijna net zo erg als de hel.
terug
naar boven |
emily
dickinson's you said that I was great one day + the morns are meeker
than they were + too scant twas to die for you - 9 april 2012
You
said that I was great one day.
Niet direct het mooiste gedicht van Dickinson, maar dat ligt niet aan
de eerste strofe. Die kan op zichzelf staan.
Vervolgens komt er, oneerbiedig gezegd, een beestenboel binnen zetten
die het vertalen bemoeilijkt. 'Wren'en 'winterkoninkje' scheelt nogal
tenslotte. Dan is het zaak achter wat er bedoeld kan zijn te komen.
De eerste en de laatste strofe zorgen voor verbondenheid met het
'please thee'en het 'suit thee' dat herhaald wordt. Zo ook in het
Nederlands.
The morns are meeker than they were.
Ootmoediger ochtenden of zachtmoediger morgenstond? Het laatste.
Je ziet het tafereel voor je. Kleurig als de herfst. Het verleidt de
dichter er zelfs toe om zich ook te sieren met iets moois, een
brochespeld of een haarspeld, wat zal het zijn geweest? Om niet uit de
toon te vallen.
Too scanty twas to die for you.
Lijden aan de liefde, zo erg dat het op sterven lijkt. Van de geliefde
afscheid te hebben moeten nemen valt daarmee te vergelijken. Dat is al
doorgemaakt. Maar dat is niets vergeleken bij het dóór te
moeten leven terwijl die ander elders is, onbereikbaar. Want dat leven
duurt maar voort, zo
ook de onrust.
terug
naar boven |
he fumbles at your soul: hij frummelt aan je
ziel - emily dickinson - 17 maart 2012
Hoe
zou dat voelen, als er aan je ziel gefrummeld wordt? 'Frummelen' en
'fumbles' heeft verdacht veel van elkaar weg. Ook de 'u'-klank die
Emily Dickinson terug laat komen( fumbles - stuns), komt in het
Nederlands terug: frummelen en verbluffen.
Iets wordt vergeleken met een naderend onweer. Wat precies? Dat kun je
zelf invullen. Dat er uiteindelijk een flinke dreun wordt uitgedeeld is
duidelijk, maar wat die dreun precies inhoudt niet. Intrigerend.
Het is van dien aard dat het de naakte ziel scalpeert. Jakkes. Een
scalp als trofee, als zegeteken van een bliksemflits.
De twee slotregels schetsen het tweeledige plaatje: het geweld en de
stilte. Dan voelt het
woud hoe wind haar klauwt. Je ziet de bomen scheef getrokken
worden.
terug
naar boven |
I felt a cleaving in my mind - 24 februari 2012
Er
is iets gebeurd dat zo ingrijpend is dat je in twee delen lijkt te zijn
opgesplitst: de tijd van ervoor en de tijd van erna. Je probeert het
wel weer aan elkaar te verbinden, maar echt lukken wil dat niet.
Het thema dat beide delen verbond is er niet meer. 'Sequence' is hier
de 'sequens': een herhaling van een reeks tonen, van in een
andere toontrap, oftewel een motief dat zich herhaalt.
Zoals ballen die op de grond alle kanten op vallen, valt ook het motief uiteen in
losse noten.
terug
naar boven |
pain has an element of blank - 24 februari
2012
Hoe
het toen voelde weet je vaak niet meer, wel dat het
allesoverheersend was en dat je dacht dat het nooit meer over zou gaan.
En komt er nieuwe pijn op je pad, dan helpt oude pijn je de nieuwe toch
weer te dragen. Omdat het je eraan herinnert dat die andere pijn
ook weer is overgegaan? Omdat je het kunt vergelijken? Wie zal het zeggen?
terug
naar boven |
I cannot meet the spring unmoved - 21
februari 2012
Een mijmering. Meer is
het eigenlijk niet. Over welk effect de lente op je heeft.
Tegenstrijdige gevoelens. Wat is er zo speciaal aan lente eigenlijk? Waar zit het 'm in?
En het is voorbij voordat je er erg in hebt.
terug
naar boven |
the wind tapped like a tired man: getik als van
een oude man - emily dickinson - 15 februari 2012
De wind in woorden vatten.
Dat is wat Emily Dickinson in dit gedicht probeert te doen. En, zij
krijgt geen bezoek van allerlei dames uit de omgeving (waar ze een
hekel aan schijnt te hebben gehad), maar van een eerbiedwaardig heer:
de wind.
In haar woordgebruik en omschrijvingen roept ze beelden en geluiden op
waardoor je de wind zelf haast kunt horen.
'Tapped like a
tired man':
hier staat 'tired' omdat het mooi allitereert. En zowel 'wind' als
'tapped' worden benadrukt wat het beeld van het getik versterkt.
Het doet denken aan het getik van een man die met een stok loopt. Is
die man moe? Niet per se. Oud denkelijk wel. Dan kies ik liever voor
'oude man' dan voor 'moede man', want moede klinkt wat ongebruikelijk.
In de 2e strofe wordt nog eens geaccentueerd dat het geen gewone gast
is die op bezoek komt en die je een stoel aanbiedt.
De 'push' in de 3e strofe is intrigerend. Probeer je het effect voor te
stellen van een boel kolibries die rondom een struik stationair
bewegen. Zachte zuchtjes wind veroorzaken zij, denk ik. Zou Emily
Dickinson dat misschien bedoeld hebben?
Nog zo'n lastige in de 4e strofe: 'His countenance - a billow'. 'A
billow' is een grote overslaande golf, zoals in een branding. Haal je
het geluid ervan voor de geest. Het bulderen van het water. En wind kan
ook bulderen. Dus dit keer stond zijn blik (countenance) niet op
onweer, maar op gebulder.
Vervolgens 'tremulous': het trillen, zoals de geluidjes die ontstaan
als je in een glas blaast.
In de laatste strofe wordt met 'he visited': een praatje houden
bedoeld. En de wind doet dat al fladderend. En voordat hij er
definitief vandoor gaat klinkt nog een keer zijn onregelmatig getik:
bij
vlagen.
terug
naar boven |
heaven has different signs to me - tekenen van
het hemelrijk - 10 februari 2012
Als
je goed om je heen kijkt lichten allerlei mooie natuurverschijnselen al
tipjes van de sluier op.... zó zou de hemel eruit kunnen zien.
Als de zon hoog aan de hemel staat, als de zon net opkomt....... Iets
van ontzag begint er te komen, zelfs bij degenen die zeggen het niet te
kunnen of willen weten, als het zó zou blijken te zijn.
Ook wordt in de 3e strofe verwezen naar de mooie 'carnivals of clouds'
. 'A carnival': a public entertainment often involving processions of
people in fancy dress. 'Processions of clouds' in dit geval: een
wolkenlint.
'In de laatste strofe komt 'itself'en 'ourself' voor. 'Itself' als de
echte hemel die zo mogelijk nog mooier is dan de tekenen die wij ervan
op aarde denken te kunnen zien. 'Ourself' als hetzij 'hoe wij ons
zullen tooien/mooi maken om in genade ontvangen te mogen worden',
hetzij als 'hoe het voor ons in de hemel zal zijn als we eenmaal de
genade ontvangen hebben'. Hoe dan ook: dát kunnen
wij nog niet
waarnemen.
terug
naar boven |
my life had stood a loaded gun - uit
1863 - 26 januari 2012
Dit
gedicht van Emily DIckinson doet me denken aan Franse tekstverklaring
vroeger op school. Als je pech had en een woord aan het begin verkeerd
begrepen had kon je het hele verhaal verkeerd interpreteren. Daar leent
dit gedicht zich ook bijzonder goed voor.
Maar eerst maar eens gewoon kijken wat er staat en wat dat vertaald aan
tekst oplevert. De 1e strofe is al direct een hele kluif. Uit twee
varianten heb ik uiteindelijk moeten kiezen. Ik geef ze even
Geladen
had het klaar gestaan
Mijn leven, in een hoek
Hij nam me als zijn wapen mee
Die dag van zijn bezoek
|
Geladen
in een hoek gestaan
Tot hij mijn leven zag
Het als zijn wapen had herkend
En meenam op een dag
|
De
originele Engelse tekst bevat de
elementen: geladen - wapen -
hoek - dag - eigenaar - geïdentificeerd - meenemen. En dan wordt
duidelijk dat de linker-versie het element 'bezoek' toevoegt en 'het
identificeren' weglaat, terwijl de rechter-versie alle elementen bevat.
Vandaar voor de rechter-versie gekozen. (Het begrip eigenaar
wordt geïmpliceerd in 'zijn wapen').
In de 2e strofe komt de 'doe' voor, wat bij voorkeur door 'hinde'
vertaald zou moeten worden, anders had er immers wel 'roe' of 'deer'
gestaan. Dat de berg zodra er wat gezegd wordt dit herhaalt moet voor
de echo staan.
In de 3e strofe komt een 'Vesuvian face' aan bod. Een gezicht dat dicht
bij de Vesuvius is geweest en er nog warm van is? Nog nagloeit? Zoiets
dergelijks zou het kunnen zijn, maar er doen ook allerlei andere
theorieën de ronde.
Om "Our good day done' in de 4e strofe goed te
pakken te krijgen is nog niet zo simpel. Is het 'De dag zit er weer op'
of 'Het was me
't dagje wel'? Uiteindelijk vond ik 'Na een voldane dag'.
En dan het lastigste deel
in de 4e strofe: 'On whom I lay a yellow eye or an emphatic thumb'.
Zou met 'het gele oog' de loop van het geweer bedoeld zijn? Ik
vond ook nog 'yellow press', de sensatiepers. Denkend aan de
mogelijkheid dat gaandeweg het beeld van het wapen losgelaten zou
moeten worden en dat het meer met geroddel en achterklap te maken zou
hebben. Maar 'the yellow press' lijkt toch een term te zijn die wat
later in opmars kwam. Dus toch iets met richten, in het vizier
krijgen.
En 'an emphatic thumb' stelde eveneens voor raadselen. 'Emphatic':
krachtig, beslist, gedecideerd. Maar 'thumb' .... als het iets met
het geweer van doen heeft, wat dan precies?
'Rule of thumb' blijkt overigens 'volgens een praktische methode' te
betekenen, maar het heeft ook te maken met een aloude regel uit de tijd
van Emily Dickinson dat de man de vrouw mocht slaan als de stok maar
niet dikker dan een duim was. Dat u het weet!
Maar ik denk niet dat Dickinson hier op doelde. Toch wel leuk om te
ontdekken.
Dus toch terug naar het geweer. De trekker overhalen? Maar dat doe je
niet met je duim maar met een vinger. Wat blijkt, na enig zoeken, het
spannen van de haan gebeurt met de duim (cocking the gun of to draw
back the hammer of the gun). Op die gedachte voortbordurend lukte het
echter niet 'emphatic' ook nog in de vertaling terug te krijgen. Enfin.
Het is hier een kwestie van kiezen: of de duim laten terugkomen,
letterlijk, eventueel samen met 'krachtig' of een equivalent. Of, het
raadsel ontmaskeren en de betekenis prijsgeven, of althans wat ik denk
dat het betekent. Dat laatste heeft dan weer wel als voordeel dat 'aan'
en 'span' het type rijm oplevert dat Emily Dickinson wel vaker
hanteert.
Resteert de laatste
strofe. Het wat krampachtige 'though I than he' en
'he longer must than I' geprobeerd terug te laten komen én de
herhaling van 'longer' idem dito in 'langst(e)'. Vooral ook omdat het
zo mooi past bij het laatste woord 'angst'.
terug
naar boven |
the first day's night had come - 't werd
nacht die eerste dag (emily dickinson) - 17 januari 2012
Alsof
ze het zelf haast niet kan geloven... éindelijk wordt het nacht
en is die zware dag voorbij. De eerste van de vele die nog komen gaan.
Zo lijkt het. Maar dat blijkt later mee te vallen. Nadat er een
nacht gewerkt is om de beurse ziel weer wat op te kalefateren, volgt er
nog zo'n zware dag, maar dan neemt het verstand het weer over en
kan ze er weer om lachen.
Ze komt weer bij zinnen. En als ze erop terug kijkt, op die dagen, moet
ze er nog steeds om giechelen. Hoe heeft ze zo gek kunnen zijn? Wie ze
nu is, lijkt van kanten meer op wie ze toen was.
Toegegeven, je kunt er ook een heel dramatisch verhaal van maken, van
dit gedicht, maar voor hetzelfde geld wordt dít bedoeld. Met
name het
'giggling'' (de omschrijving alleen al maakt je aan het lachen: 'to
laugh in a nervous or silly way') doet een luchtiger onderwerp
vermoeden.
Oh ja, en 'her bow to atoms blown' is ook een verhaal apart. 'Aan
diggelen' leek me in eerste instantie oké, maar dat heeft, net
als 'aan gruzelementen' het nadeel dat het toch erg aan scherven doet
denken, en een strijkstok aan scherven zie ik niet zo voor me. 'Blown'
is ook meer 'opgeblazen' eigenlijk, maar dát kon ik er niet in
kwijt. Tot 'aan stukken' opborrelde en dat klinkt samen met 'is mijn
stok' al behoorlijk dramatisch. Wie zich afvraagt hoe ie aan stukken is
gegaan komt met een beetje fantasie misschien zelfs op een ontploffing
(blow to pieces).
terug
naar boven |
a light exists in spring - de lente kent een
licht -
6 januari 2012
Aan
de hand van dit gedicht van Emily Dickinson valt mooi te illustreren
voor welke keuzes en dilemma's een vertaler van haar gedichten zich
gesteld ziet.
Dit keer zal ik het proces weer eens uitgebreider beschrijven.
Mij overkomt het regelmatig dat ik bij eerste lezing van een gedicht
van Dickinson nauwelijks begrijp waar het precies over gaat. Nog eens
lezen, woorden tóch opzoeken, al denk je ze te weten, laten
bezinken, weer oppakken, het je proberen voor te stellen. Dat helpt
allemaal om een duidelijker beeld te krijgen. Ik beschouw het als een
ontdekkingstocht die vaak vol verrassingen zit.
Pas als dat achter de rug is, is er ruimte voor ingevingen.
Onontbeerlijk zijn die trouwens.
Bij de 1e regel 'A light exists in spring' kun je je afvragen waarom er
niet 'There is a light in spring' staat. 'Exists' is krachtiger dan
'is', wat op de een of andere manier tot uitdrukking zou moeten komen
in de vertaling. "De lente kent een licht' zou dat het misschien kunnen
zijn, maar kan "kennen' wel hier? Is dat op zijn plaats. 't Kan, blijkt
na enig nazoeken. En het maakt het licht direct wat geheimzinniger.
Toen ik op 'dan vroeg in 't jaar in maart' kwam, deed zich de vraag
voor of er veel van de oorspronkelijke betekenis van het gedicht
verloren gaat door het over 'vroeg in het jaar' te hebben in
plaats van - wat er letterlijk staat - 'vroeg in maart'. Ik
geef hier - en vaker - de voorkeur aan een goed lopend metrum (een
zogenaamde "short meter" dit keer: 6-8-6-6) en wijk
dan liever iets meer af van de originele betekenis. Het gaat ten slotte
om het bijzondere licht en niet om een precieze datum.
'A color stands abroad on
solitary fields': hier betekent 'stands
abroad' dat de kleur alomtegenwoordig is (in 't rond), oftewel het
stille veld baadt erin.
In het tweede deel van de 2e strofe wordt 'science' afgezet
tegenover 'human nature'. Wat (natuur-)wetenschap niet vermag, kan de
menselijke geest wel: de aanwezigheid van het bijzondere licht en die
kleur voelen.
In de 3e strofe wordt met 'waits upon': 'je opwachting maken' bedoeld.
Iets wat vrouwen in die tijd met grote regelmaat deden/moesten doen.
Emily Dickinson hield er niet zo van, naar het schijnt. Het licht, de
kleur maakt haar opwachting in de natuur, de omgeving, bezoekt haar en
komt overal, slaat niets over, zelfs niet de verste heuvel. Ze is
zó aanwezig dat je haar stem haast kunt horen.
Dan kan, op enig moment, als de horizon gaat vervagen of het middaguur
verstreken is, het licht er opeens vandoor gaan. Het 'reports away'
wijst op een aangekondigd vertrek van de horizon en het middaguur. Maar
het licht verdwijnt opeens. En ook over hoe dat in zijn werk gaat heeft
wetenschap niet veel te melden; er komen geen formules aan te pas...
weg is ze. Ons verbaasd achterlatend, nog steeds onder de indruk.
Haar (de kleur, het licht) te moeten verliezen (het gemis) tast zodanig
onze tevreden stemming aan dat het lijkt op de situatie waarin iemand
door handel te drijven inbreuk pleegt op een heilig sacrament. Ongepast
is het eigenlijk.
De lente kent
een licht.
terug
naar boven |
it
ceased to hurt me, though so slow - het deed geen pijn meer, maar
zó lang (emily dickinson) - 1 januari 2012
Een
zware last die diepe sporen achterlaat, maar toch op enig moment beter
te dragen wordt. Geen vrolijk onderwerp, maar wel met een bemoedigend
slot. Op de een of andere manier gaat het ergste voorbij en treedt een
nieuwe fase in.
Normaliter volg ik strak Emily Dickinson's metriek, maar dit keer vroeg
de laatste regel erom om verlengd te worden tot 'het beter, welhaast
vredig is', omdat dat zo mooi aansluit bij 'behalve dat na wildernis'.
Haar afwijking - zes lettergrepen - aldus normaliserend tot een acht
lettergrepige regel.
Wie dit wat trieste
gedicht te zwaar vindt voor zo'n eerste dag van het jaar, raad ik
aan dit
nummer eens af te luisteren op You Tube. Verleidelijk stukje van de
liedtekst: I'm so happy, I'm singing la la la!!
terug
naar boven |
I sing to use the waiting: ik vul de tijd met
zingen - 22 december 2011
Mooi zinnetje: 'I sing to
use the waiting'.
Maar het wachten zit een mooie vertaling in de weg. 'Ik zing, 't
verkort het wachten' of 'Al zingend kort ik 't wachten' of 'Ik zing
terwijl we wachten' (die 'we' komen we pas in de 2e strofe tegen
overigens). Het is het nét allemaal niet.
Toen kwam wachttijd boven borrelen. En vervolgens: 'Ik dood de tijd met
zingen'. Daar was ik eerst behoorlijk tevreden mee. Dood hoort wel bij
Emily Dickinson. Maar het is natuurlijk niet positief, terwijl 'to use'
dat wel is.
Uiteindelijk kwam ik uit op: 'Ik vul de tijd met zingen'. De
mooiste variant met 'vullen'.
Zo kan één regel naar verhouding erg veel tijd in beslag
nemen.
Waar is het wachten op. Dat is nog de vraag. Ook de 2e strofe geeft
daar geen uitsluitsel over. Het zou, zoals sommigen zeggen, de dood
kunnen zijn, of de terugkeer van Jezus op aarde, of gewoon de terugkeer
van een geliefde. Maar dat doe je dan meestal niet met meerdere mensen
of het moet een geliefd familielid zijn ('we journey to the day').
terug
naar boven |
I'll tell you how the sun rose - emily
dickinson - 19 december 2011
Tevoorschijn komen vind
ik nou typisch iets voor de zon.
Aan elkaar schrijf je dat trouwens: tevoorschijn. Moest ik even
opzoeken.
Emily Dickinson slaagt er weer in compact de zonsopgang te omschrijven:
de kleur, de vorm, de beweging en de effecten. De bobolink begint ervan
te zingen. Die bobolink komt hier niet voor overigens.
Bij de
zonsondergang gebruikt Emily het
beeld van een dominee die de
kinderen al klimmend naar boven stuurt onderwijl de blinden neerlatend.
Bepaald bijzonder.
En zodra ik 'aan elkaar schrijven' tegenkom, moet ik onmiddellijk
denken aan de meesterlijke Ollekebolleke van Kees Torn, die hier op het
prikbord is geprikt, de tekst dan natuurlijk:
Leve het onderwijs
Mijn leraar Nederlands
Geldt als een schoolvoorbeeld
Van een sarcast
Hij bindt scholieren die
'Aanelkaarvastschrijven'
Aan elkaar vast schrijven
Aan elkaar vast
Niet te overtreffen.
terug
naar boven |
a great hope fell: weg al mijn hoop -
16 december 2011
Een
wrak achtergelaten in de ziel. Hoop die vervlogen is. Even meende het
zich te kunnen openen voor de zon, maar dat werd afgestraft. En ook al
kan de geest wel een stootje hebben, dit keer was het te erg, de wond
te groot. En niemand die het zien kan, want het is ver verscholen. En
het kan kennelijk niet met anderen gedeeld worden.
Waar Emily Dickinson precies op duidt, maakt eigenlijk niet uit voor de
waardering die je voor dit
gedicht kunt hebben.
terug
naar boven |
I was the slightest in the house -
emily again - 13 december 2011
Van
de eerste veertig gedichten van Emily Dickinson die ik vertaald
heb maar eens een bundeltje gemaakt. Nu toe aan nummer 41, waarin ze
haar situatie thuis schetst.
Houd de tekst
erbij.
Door in de 1e strofe voor 'Nam weinig ruimte in' te kiezen kon ik op de
manier waarop Emily Dickinson dat zelf vaak doet rijmen op 'En
één geranium'.
In de 2e strofe komt 'to catch the mint' voor. Hier is sprake van een
bijzonder gebruik van 'mint'. Figuurlijk kan 'to mint' ook zijn:
smeden, verzinnen. Ze vangt verzinsels op, beelden, dromen.....
En ook daar weer halfrijm: 'mint' en 'think'.
In de 3e strofe kon ik iets doen met de klank van 'unless addressed' :
'tenzij men mij'.
In de laatste strofe moet je weer heel goed lezen om te snappen wat ze
in 's hemelsnaam bedoeld kan hebben. Ze heeft vaak gedacht er stiekem
tussenuit te kunnen knijpen, ware het niet dat het zo'n enorme reis is
waar je niet zomaar aan begint (de dood) en had ze nou maar iemand
gevonden die haar kon vergezellen.
Mooi woord gevonden: kompaan! Denk aan het Engelse 'companion'. Het
komt uit het Oud Frans - aldus De Dikke van Dale - 'compaign', in het
Latijn: 'com' (samen) + 'panis' (brood), dus degene met wie men het
brood deelt. (In negatieve zin kan het ook een handlanger zijn
overigens). Maar hier letterlijk: een metgezel of kompaan.
Ook hier propt Dickinson weer in vier zinnetjes een hele wereld aan
gedachten.
terug
naar boven |
de 7e vertaling van Lucienne Stassaert van To make a
prairie it takes a clover and one bee - 12 december 2011
Ik
vond, op zoek naar iets anders, in een bundel een vertaling van
Lucienne Stassaert van het beroemde gedicht van Emily Dickinson "To
make a prairie it takes a clover and one bee". Ik had er al zes,
dus dit is nu de zevende.
Ik heb hem toegevoegd aan de anderen.
terug
naar boven |
tell all the truth but tell it slant: de kern van
waarheid - 5 december 2011
Hoeveel
versies déze vertaling heeft gehad de afgelopen paar dagen....
ik durf het niet te zeggen. Al wandelend, half slapend, puzzelend en
mijn hoofd pijnigend moest ik steeds weer een eerder als vondst
beschouwde regel om zeep helpen. Toch nét niet wat er staat. Kan
beter. Moet beter.
Loopt toch niet goed. Gaat net langs de betekenis heen. En zo
voort en zo verder. Geef niet op is dan het devies. Zelfs als je denkt
nu toch het beste resultaat bereikt te hebben, blijkt het vaak nog
beter te kunnen worden.
Bij 'Tell all the truth but tell it slant/Success in circuit lies' zag
ik gelijk het eromheen draaien voor me. Hoe vaak doen we dat niet:
beetje bij beetje vertellen wat er aan de hand is, hoe het in elkaar
zit. Het 'lies', wat ook op leugens kan duiden, zit ook in eromheen
draaien. Je vertelt - nog - net niet precies wat er is/wat het is.
De 'superb surprise' die 'truth' voor ons in petto heeft, kan ons doen
besluiten van waarheid af te zien. Het liever niet te willen weten. De
lust ontgaat ons als we bedenken dat de naakte waarheid wel eens minder
fraai zou kunnen zijn.
De tweede strofe en met name de 3e en 4e regel zijn bijzonder lastig te
vatten. 'The truth must dazzle gradually/Or every man be blind'.
'Dazzle' betekent namelijk verblinden, maar ook verbijsteren. Aangezien
het verblinden al in de 4e regel aan bod komt, vraagt 'dazzle' in de 3e
regel om iets anders. Waarheid moet je langzaam duidelijk worden, zou
je denken, maar 'dazzle' is veel krachtiger. De waarheid moet niet
alleen in al haar finesses aan het licht komen, maar ze zal ons ook in
veel gevallen verbijsteren. En omdat ze zo verbijsterend kan zijn als
ze in een keer tot ons komt kan ze verblinden.
Zo dóór denkend schoot me opeens 'eensklaps' te binnen.
Kijk, en dáár ga je van lopen fluiten, van zo'n woord,
want nu was er ook een link gelegd met de 1e en 2e regel: 'As lightning to
the children eased/With explanation kind'.
Toevoeging 21 augustus 2019: een interessant blog van een student die meedeed aan een Dickinson poetry project van Patrick Jackson, Columbus State University, Georgia.
terug
naar boven |
success is counted sweetest - 29 november 2011
Wie
nooit succes heeft gehad overschat de zoetheid van haar smaak. Hoe
intenser je naar iets verlangt des te mooier ga je je het voorstellen.
'Sorest need' heeft Emily Dickinson het over. Opnieuw ware woorden.
Met de overwinning op zak leek het een fluitje van een cent, maar wie
verslagen is huivert van het feestgedruis dat losbarst want hij is zijn
leven wellicht niet zeker.
terug
naar boven |
after great pain a formal feeling comes -
23 november 2011
Bijna
niemand kan zo goed gevoelens in poëzie vervatten als Emily
Dickinson. Wie pijn ervaren heeft, van welke aard dan ook, herkent zich
vast en zeker in dit prachtige gedicht. Zoals meestal bij Dickinson het
geval is, krijgt het steeds meer betekenis naarmate je het vaker
gelezen hebt.
Vol met lastige vertaalopgaven zit het ook. Wat te denken van : 'was it
He that bore and yesterday or centuries before'? Dat je, als het leed
eenmaal geleden is, je je haast niet meer voor kan stellen dat jij
ermee van doen kreeg en al helemaal niet meer hoe lang het nou
eigenlijk duurde.
Ook het voorzichtige oppakken van het leven, schoorvoetend haast, en
wijs geworden van hetgeen goddank weer is geweest (de steen, de kwarts).
En 'the formal feeling' waarmee het gedicht
begint roept het beeld van verstijfdheid op, een speciaal soort 'zijn'
dat nog niet goed weet hoe het zich tot de nieuwe situatie moet
verhouden. 'Plechtstatigheid' drukt dat aardig uit, er zit
vormelijkheid en ernst in verscholen.
Tot slot nog een bijzonderheidje. De tweede strofe wordt her en der
verschillend weergegeven. Soms is 'a wooden way' de 3e regel,
soms de 2e. Ik denk dat het de 3e regel moet zijn, zodat in de
eerste twee regels de herhaling van de 'ou' tot zijn recht komt. Zelfs
al heeft de 'ou' in 'ought' niet dezelfde klank als in 'round' and
'ground'. Je ziet dit wel vaker bij Emily Dickinson.
En echt tot slot: 'ought' kan iets of nul betekenen, aldus mijn
oude, bijna uit elkaar vallende Kramers' Engels woordenboek, dat goud
waard is. Vandaar een 'drang', waarbij onduidelijk blijft wat voor
soort drang het is.
terug
naar boven |
much madness is divinest sense: over gekte -
18 november 2011
Neem niet alles voor
zoete koek aan staat eigenlijk in dit gedicht
van Emily Dickinson. Je loopt dan wel het risico voor gek versleten te
worden, maar dat moet je dan maar voor lief nemen. Een vrouw naar mijn
hart.
terug
naar boven |
while we were fearing it, it came (we waren bang
voor wat er kwam) - emily dickinson - 9 november 2011
Bij
het afscheid van een man die jaren ernstig ziek was geweest werd deze
tekst voorgedragen in het Engels. Zo hoorde ik ervan.
'Because that fearing it so long had almost made it fair'.
Welke pijn Emily in gedachten had toen ze dit schreef? Wie
zal het zeggen.
In de 3e strofe is het 'try it on': zien hoever men (met iemand) kan
gaan. 'The utmost' in dit geval, maar dat zit al in 'hoever' verweven.
Het 'het' in de 3e strofe kan voor veel verschilende dingen staan.
Toevalligerwijs werd deze week in de krant gesproken over de
mogelijkheid dathet woordje 'het' zou kunnen gaan verdwijnen.... vast
niet!
terug
naar boven |
a wife at daybreak I shall be (getrouwde vrouw
als d'ochtend gloort) - emily dickinson - 3 november 2011
Wat
is er voor nodig om een getrouwde vrouw te worden? Eén nacht
slechts. 't Zou ook over de dood kunnen gaan, dit gedicht, volgens
sommigen.
Geen idee. Toch weet het weer een mooi beeld op te roepen.
Bij het lezen van de woorden 'my chilhood's prayer' schoot me direct
het gebedje te binnen dat ik voor het slapen gaan, op mijn knieën
voor mijn bed, opzegde: 'Ik ga slapen, ik ben moe/'k Sluit mijn beide
oogjes toe/Here, houd ook deze nacht/Over mij getrouw de wacht.
Op wikisource zag ik dat het 5 coupletjes/strofen kent, maar wij
zeiden er altijd maar eentje op.
Ik geef toe, een wel heel
vrije vertaling, maar vanwege de verwijzing naar de Here past het
toch goed in het geheel.
terug
naar boven |
I cannot live with you (niet met jou kunnen
leven) - emily dickinson - 27 oktober 2011
Lang
bleef dit gedicht in de grondverf staan. Nóg weer anders, zou
het zo
kunnen? Wat stáát er nou toch? Toch nog een nachtje over
slapen maar. Aan de kant gooien. Laat toch zitten. Kortom: waarom doet
een mens al die moeite? Omdat de raadselachtigheid je fantasie als het
ware aanzet en dan kun je niet meer stoppen. Althans, zo gaat dat met
mij.
Om eens wat te noemen.
'And life is over there behind the shelf': lijkt simpel, maar hoe nog
enigszins te rijmen op 'life'? Nog los van wat precies bedoeld wordt.
De brieven van de geliefde die achter een boek verstopt zijn? Misschien
ergens in gewikkeld, zodat ze niet direct als brieven herkenbaar zijn?
Maar waar komt dat porselein dan vandaan? Dat zou een verwijzing kunnen
zijn naar de kerk, net als de koster en dat de geliefde de hemel
diende. Het poogde althans.
De 10e strofe: 'And were you lost, I would be |though my name
|rang
loudest |on the heavevly fame' heeft vele grondverfversies gekend. Tot
uiteindelijk iets redelijk voor de hand liggends opeens kwam
bovendrijven.
Van de eerste regel van de laatste strofe zijn twee varianten bekend:
'So we must meet apart' en 'So we must keep apart'. 'Daarom niet
bij elkaar' kan in beide gevallen, te lezen met een pauze na 'daarom'.
En het mooie slot met het beeld dat ze op wanhoop teert. Wat altijd nog
beter is dan niets. Niet
met jou kunnen leven.
terug
naar boven |
I felt a funeral in my brain (er waarde een
begrafenis) emily dickinson - 22 oktober 2011
Bizar, dat kun je dit
gedicht wel noemen.
Maar, zoals altijd, toch intrigerend die woorden en die sfeer die wordt
opgeroepen, zelfs al kun je je niets voorstellen bij de ellende die
beschreven lijkt te worden. Op een gegeven moment zie je de geschetste
beelden toch voor je. Een tikkie weirdo.
Ook al blijft 'Ik voelde een begrafenis' dichter bij 'I felt a
funeral', toch geef ik de voorkeur aan 'Er waarde een begrafenis'
vanwege de a's.
Maar ik begon met iets te zoeken voor de woorden die herhaald worden in
de 1e en 2e strofe. Ik denk dat Emily Dickinson daar niet voor niets
"treading, treading" en "beating, beating" gebruikt heeft. Ook al
verschillen de klanken, qua uiterlijk lijken de woorden op elkaar. Dat
is niet zomaar.
Vandaar: droegen en sloegen.
Het is een indringend beeld van de dragers, de zware woorden die
gesproken worden, de loden laarzen die de kist naar buiten tillen, het
uitluiden. 'To toll' is luiden/klokluiden. Maar wij kennen ook
'uitluiden' (de klok luiden bij
een begrafenis) wat net iets méér is. En niet 'the room'
luidde uit, maar 'space'. Alles daar aanwezig, alles om haar heen. Denk
ik.
In de wonderbaarlijke 4e strofe die dan volgt lees ik dat zelfs als
alles niets dan oor zou zijn en de hemel zou doorklinken in al het
klokgelui zij zich meer thuis voelt bij de stilte, zelfs als dat
betekent dat ze verloren is.
In de 5e strofe zie ik iemand vallen die tijdens haar val werelden
aan zich voorbij ziet trekken, totdat zij een nieuw weten ontwaart.
Er
waarde een begrafenis..
terug
naar boven |
I'm "wife" - I've finished that (dickinson) -
19 oktober 2011
Wife:
the woman to whom one is married. Echtgenote, eega, gemalin..... hoe
krijg je 'I'm "wife' goed te pakken? Door 'zijn vrouw' te gebruiken
dacht ik zo. Het is gelukt de status van 'de vrouw van' te bereiken.
'The other state' dat wil zeggen de huwelijkse staat oftewel de echte
staat, in een wat ouderwetser Nederlands (zie: de Dikke van Dale).
Pas dán ben je een echte vrouw. Maar naast 'de echte staat' zou
'een echte vrouw' voor 'I'm woman now' teveel van het goede zijn.
'Volwaardig vrouw' leek me beter.
In de 3e strofe lijkt die echte staat trouwens nog behoorlijk tegen te
vallen. Dus kun je beter maar niet meer vergelijken en het doen met wat
je bereikt hebt, want terug kan je niet. Stop there.
terug
naar boven |
I envy seas whereon he rides (dickinson) -
17 oktober 2011
Weer een gedicht waarin
Emily Dickinson elke regel volpropt - oneerbiedig gezegd - met
informatie.
Dat bracht mij ertoe om in de 1e strofe van 'rad' te spreken in plaats
van (wiel-)spaak, omdat een rad zich ook onder een boot kan
voortbewegen. Zij het niet zo gauw op volle zee, maar wel langs de
kust. Zo kan het een rad van een wagen en van een boot zijn en komen
'sea' en 'chariot' bij elkaar, om het zo te zeggen.
Het woord 'gezeteld' gebruikt in de vertaling van 'The wealthy fly upon
his pane' moet de riante, koninklijke positie van de vlieg tot
uitdrukking brengen die het gegeven is op het raam van de geliefde te
mogen zitten. Nóg meer jaloersheid wekken de blaadjes op
die precies voor zijn raam aan het dartelen zijn.
In de laatste strofe wordt duidelijk dat er geen sprake is van een
benijdenswaardige positie: er wacht straf als de verlangens
vervuld zouden
worden.
terug
naar boven |
heart! we will forget
him! (dickinson) - 10 oktober 2011
Haast
tegen beter weten in: we zullen en moeten vergeten. Als een activiteit,
een opdracht. Gewoon plannen en uitvoeren. Samen met het hart.
En een beetje opschieten graag want tegen de tijd dat ik aan de beurt
ben komen de herinneringen al weer als flarden bovendrijven.
Hart! Hem
gaan vergeten!
terug
naar boven |
nog een keer: to
make a prairie it takes a clover - 9 oktober 2011
Onlangs
vond ik nóg een vertaling van 'To make a prairie it takes a
clover' van Emily Dickinson, namelijk die van Louise van
Santen. Deze vertaling heb ik toegevoegd aan het stukje
van 23 juli 2011.
terug
naar boven |
rearrange a "wife's" affection (dickinson) - 7
oktober 2011
Echtgenotes
herschik uw genegenheid.....
richt uw genegenheid op iets
anders..... zo klinkt de uitroep van Emily Dickinson. Haar verstand
wordt ontwricht. Hoe precies is de vraag. Waar komt "they" vandaan in
de 2e regel?
Ergerde ze zich aan het onnozele gekwebbel van echtgenotes op partijen?
Vreesde ze dat je zo wordt als je jarenlang als vrouw opgesloten zit in
een huwelijk? Wilde ze volwaardig deelnemen aan de gesprekken en
vermoedde ze daarvoor eerst van vrouwelijke kenmerken ontdaan te moeten
worden?
In de 2e strofe wordt over 'fastness' gesproken. Dat lijkt mij gewoon
'snelheid' te betekenen: iemand die snel van geest is, maar zich in
moest houden. Of beter gezegd: zich daadwerkelijk inhield en zich
daarvoor schaamt.
De 'constancy through fire' in de 3e strofe vraagt erom als
'vuurbestendigheid' (tegen vuur bestand) vertaald te worden, zeker
gecombineerd met de 'anguish' in de 4e regel. Toch is 'vastberadenheid'
meer op zijn plaats ook al is het minder dramatisch. In plaats van
'beloond door' voegt 'berokkent' dan weer wat meer drama toe.
Berokkenen: iets kwaads teweeg brengen, of zich op de hals halen. Mooi.
Zelf teweeggebrachte kwelling waarin je jezelf verliest.
Teksten die alleen Emily Dickinson kan voortbrengen. Als ze het al zo
bedoeld heeft. Zeker weten doe je dat nooit.
Lees het gedicht
vooral zelf, ook in het Engels. Vele malen! Dat helpt enigszins.
terug
naar boven |
her final summer was it (dickinson) - 21
september 2011
Al wat we zagen was dat
die drukke schat een liefdevoller ijverigheid
tentoonspreidde. 'Tenderer industriousness': voor tederder hebben we
een goed synoniem dat mooier klinkt in de vergrotende trap:
liefdevoller.
Maar wij bleven ons dom gedragen en hadden niets in de gaten. Ondanks
de 'Carrara Guide Post': de wegwijzer, het signaal.
'When dead lit all the shortness up': be short of, een tekort aan
tijd? Kortstondigheid? Of alles waar tekort aan is? Ik meen het
laatste, omdat 'it made the hurry plain': de haast werd er lelijk,
alledaags door. Het had geen zin meer haast te hebben, druk te zijn met
de gebruikelijke dingen.
De altijd drukke lieve schat (tweemaal komt 'busy' voor, naast direct
al de 'industriousness') maakte zich nu druk om 'tenderness' en
vertoonde een 'further force of life', niet haar gebruikelijke kracht.
Zij was 'duller than our dullness', versuft, loom dus en en legde
zich toe op 'tenderer industriousness'. En zij hadden niet in de gaten
dat zij nog wel degelijk druk was, maar met het afronden van haar
leven.
Maar sla vooral Emily
Dickinson's woorden erop na, misschien bedoelde ze wel heel iets
anders.
terug
naar boven |
I had a guinea golden: een gouden
geldstuk - 15 september 2011
Eén
van de langere gedichten van
Emily Dickinson. Een 'ballad
metre" met afwisselend: 7 6 7
6 7 6 7 6
lettergrepen per regel (in regel 15: 8 lettergrepen).
Rijmschema: ABXBCDYD
In de vertaling is ditzelfde rijmschema en metrum aangehouden.
Het is, zeker voor
Emily's doen, een nogal luchtig
versje
over een treurig verlies van een vriend. Ze hoopt dat hij zich schuldig
zal voelen tegen de tijd dat hij het onder ogen krijgt.
terug
naar boven |
twee kleine gedichtjes van emily dickinson - 13
september 2011
In 'They
might not need me - yet they
might' het beeld van een verlegen vrouw die stilletjes in een hoekje
zit glimlachen. Is het een vrouw?
In 'I shall not murmur if at last' wordt in het midden gelaten waar het
nou precies om gaat. Het onthult wel dat verraad erachter zit, maar wie
wie heeft verraden en hoe dat blijft raadselachtig.
terug
naar boven |
I dwell in possibility - 8 september 2011
Elders is
al veel gezegd en geschreven over
dit korte gedicht van Emily Dickinson.
Het gedicht wordt erin vergeleken met proza. Maar niet alleen het
gedicht, ook het dichten zelf, dat de schrijver oneindig veel
mogelijkheden biedt. In woordkeuze en in het verbeelden. Daar kan
proza niet aan tippen.
Op die mooie plek waar het gedicht huist zijn de ramen, de deuren,
de kamers, het dak en het bezoek: numerous, superior, impregnable,
everlasting, the fairest.
Met name de bezoekers biedt het gedicht veel meer dan proza bieden kan.
Door het huis te bezetten - het gedicht tot je verbeelding te laten
spreken - verruim je, als lezer, nog eens de mogelijkheden
die de dichter al had aangereikt. Zelfs het paradijs wordt bereikbaar.
I dwell in
possibility, kortom
Wat het rijm betreft heb
ik gepoogd Emily Dickinson zoveel
mogelijk te volgen, dus: prose -
doors; eye - sky; this -
paradise;
werd: (over)treft - heeft; oog - boog; oord
- (ver)strooit.
terug
naar boven |
again his voice is at the
door - emily dickinson - 2 september 2011
Op zoek
naar hoe het ook alweer zit met
'belet vragen' liep ik een zeer ouderwets stukje tegen het lijf over verouderde
omgangsvormen. Leuk om te lezen.
In de eerste strofe van het gedicht 'Again his voice is at
the door'
hoort de dichter de geliefde bij de dienstbode naar haar informeren.
Door 'belet vragen' te gebruiken, wat zoveel betekent als: laten vragen
of men ontvangen kan worden, kun je mooi de aanwezigheid van een
dienstmeisje impliceren.
Ander lastig punt was ervoor te zorgen dat de vorm: 'I take, I
cross, We talk, We walk' in resp. de 2e tot en met de 5e strofe
terugkomt. Dat hoeft natuurlijk niet per se, maar is wel zo aardig.
terug
naar boven |
I thought the train would never come:
emily dickinson once more - 28 augustus 2011
Een gedicht met trein
in de titel vertalen
zonder het woord trein erin.
Kan dat? Ik vind van wel, omdat het gedicht niet zozeer over de trein
gaat alswel over het gevoel dat bij het hunkerende wachten hoort. Het
is de
prijs die wordt betaald voor groot geluk.
'A peevish bird that whimpered for the spring': whimper = jengelen,
drenzen; en laat nou drenzen ook betekenen: langdurig en monotoon te
horen zijn. Het in de verte kunnen horen aankomen van de trein die
steeds zijn fluittoon horen laat. En het duurt maar, en het duurt maar.
Willem Wilmink
vertaalde dit gedicht ook en zegt: 'Ik dacht haast dat
de trein nooit kwam/zo langzaam klonk die fluit'. Met 'Ik dacht dat hij
nooit komen zou' ben ik ook begonnen, maar gezien het feit dat die
fluit al te horen is, is 'nooit' hier eigenlijk een beetje misplaatst,
hoewel het er wel degelijk in het origineel staat. Het gaat erom dat je
de fluit al een hele tijd hoort en nóg is die trein er niet. Dat
wordt door 'tergend langzaam' en 'drenzend' goed weergegeven mijns
inziens.
In 'provoking lover' staat 'provoke' voor veroorzaken. Puur zijn komst
doet haar vergeten wat ze zeggen wilde.
Met 'atone' wordt boeten bedoeld; ze moet haar geluk bekopen met
'miseries', maar het zware 'atone' wordt gelijk gerelativeerd 'miseries
'so halcyon'.
Weer een kort
en krachtig gedicht van Emily Dickinson.
terug
naar boven |
if you were coming in the
fall; idem emily - 22 augustus 2011
Kom
ik er toch toevallig achter dat Carla Bruni op deze tekst een lied
gezongen heeft. Jakkes. Onverstaanbaar ook trouwens. Nou ja. Jammer van
het gedicht.
Dát is prachtig.
De één na laatste strofe bijvoorbeeld:
If certain, when this life was out,
That yours and mine should be,
I'd toss it yonder like a rind,
And taste eternity
Maar wat bedoelde ze nou te zeggen? Vooral de 3e regel is nogal
raadselachtig. Bij 'toss' kreeg ik gelijk het beeld van een dobbelsteen
of kop of munt opgooien. Maar de suggestie is toch erg aanwezig dat ze
geneigd is voor de eeuwigheid te kiezen. Er wordt in die zin dus vals
gespeeld.
De laatste strofe is zo vertaald dat open wordt gelaten wie er het
eerst zal komen opdagen: de geliefde of de
tijd/eeuwigheid.
terug
naar boven |
you love me - you are sure; nog steeds emily
dickinson - 22 augustus 2011
De
eerste regel heeft de meeste tijd in beslag genomen. 'You love me - you
are sure", want wij hebben nu eenmaal voor liefde meer woorden nodig
dan de Engelsen. En dan wil je toch 'you, me en sure' te pakken zien te
krijgen in de vertaling.
'Je hebt me lief, bezweert / me niet meer bang te zijn' was de eerste
poging. Vervolgens: 't Is liefde, wat je voelt / ik hoef niet bang
te zijn. Je moet er in de 1e regel dan zelf 'voor mij' bij
denken.
Uiteindelijk gekozen voor 'Je
houdt dus echt van mij'. 'Echt' moet staan voor 'sure'.
In dit gedicht komt ene Dollie voor. De één beweert dat
het de schoonzus van Emily Dickinson was, anderen beweren dat het
haar hond is, of haar geliefde. Voor het gedicht maakt het eigenljk
niet uit.
terug
naar boven |
a thought went up my mind today - 15 augustus 2011
'Er schoot me iets te
binnen' zó moet het in ieder geval beginnen, dacht ik. Maar dan?
'Er schoot me iets te binnen waar ik eerder al aan dacht' heb ik een
tijdje veranderd in: 'Er schoot me iets te binnen, iets waaraan ik
eerder dacht', maar dan komt de klemtoon toch niet helemaal goed te
liggen. Dus weer terug naar wat het eerst was.
Zo gaat dat meestal:
schaven, schaven en nog eens schaven. Tot er staat
wat er moet staan voor je gevoel. Dat eindeloze corrigeren en
variëren hoort erbij én een nachtje slapen, zoals bekend.
A
thought that just came up to remind the owner that it had been thought
before. Leuke gedachte.
terug
naar boven |
hope is the thing with
feathers - 15 augustus 2011 (+ toevoeging 26 november 2018)
Het werd tijd voor een positiever getint
gedicht van Emily Dickinson.
Over hoop.
"Die Hoffnung ist das Federding das in der Seel sich birgt", zag ik in
een Duitse vertaling. "Das Federding". Hadden wij maar zo'n woord.
Een ding van veren.... ik kan er niet aan wennen. 'Een veren
voorwerp' vond ik eerst beter klinken. Later werd het: dat ding met
veertjes. Vederlicht. En onbeschrijfeljk van
betekenis. Wat er ook gebeurt, hoop mag je altijd hebben.
In de derde strofe is het, zij het met behulp van halfrijm, gelukt om
sea-extremity-me te laten terugkomen in oord-nood-brood. De
'sea' moest dit keer het loodje leggen.
NB 26-11-2018: ontdek ik toch op internet een nieuwe vertaling van dit
gedicht van de Belgische Sandra Roobaert, en wel eentje met een pracht
van een jaloersmakende vondst voor de laatste regel. Ze vertaalt de
laatste strofe als volgt: "Ik hoorde ’t in het kilste land / En
op de vreemdste Zee / Maar vroeg het, zelfs in Hoogste Nood / Een
kruimel van Me? Nee." .
Ik zou er dan in mijn versie het volgende van maken (ware het niet dat
zo'n vondst inpikken natuurlijk niet kan): Het klonk zelfs in het
koudste land / En op de verste zee / Maar vroeg het mij in grote nood /
Ooit om een kruimel? Nee.
"The strangest sea" is volgens mij niet "de vreemdste zee", maar "de
verste zee". Aangezien "farrest" niet standaard gebruikt wordt en
"foreign" hier ook niet past, is, denk ik, "strangest" gebruikt. Wat -
bij mij althans - associaties oproept met "weird" en "peculiar"
als je het met "vreemdste" vertaalt.
terug
naar boven |
alweer een 'grave' en een 'tomb' van emily
- 13 augustus 2011
Hoe klein de gedichtjes
ook zijn, in beide komt er weer een graf voor. Toch gaan
ze allebei over verschillende dingen.
In 'I had no time to
hate, because' komt lief hebben aan bod, als een
werkwoord. In 'I
died for beauty, but was scarce'
gaat het over niets minder dan de schoonheid en de waarheid.
'But since some industry must be' klinkt behoorlijk calvinistisch.
Daarom vond ik 'voor mijn goed fatsoen' wel mooi in die sfeer
passen. 'The little toil of love' : het gezwoeg en geploeter voor
de liefde, in de liefde, wie zal het zeggen?
Schoonheid en Waarheid liggen gebroederlijk bijeen in het graf. Als
zielsverwanten. Gebroederlingen, ook wel broederskinderen genoemd, zijn
volle neven en nichten. Zowel voor vrouwen als mannen te gebruiken dus.
Evenals gebroederlijk, wat toch een heel gewoon woord is. Mijn Kleine
Koenen vermeldt het echter niet, mijn Dikke van Dale wel natuurlijk.
Bij 'for beauty' en 'for truth' in de tweede strofe als antwoord op
'why they failed' is het mooier niet nogmaals 'voor schoonheid' te
gebruiken. Met tekortschieten kom je als vanzelf op 'in
schoonheid'.
terug
naar boven |
guus middag over
het vertalen van emily dickinson's poëzie - 11 augustus 2011
Ik vond een paar ware
woorden over het vertalen van poëzie van Guus Middag in Meander
Magazine.
Hij leest liever een vrije vertaling, dan een - geforceerde
- letterlijke vertaling. Helemaal mee eens.
Het strikte handhaven
van de vorm - bij Emily Dickinson meestal een viervoetige jambe
afgewisseld met een drievoetige - vindt hij minder belangrijk als
dat een niet makkelijk leesbare tekst oplevert. Me dunkt, maar de
kunst is nou net om zo te vertalen dat zo'n typerend metrum overeind
blijft. Niets erger dan een gedicht dat soms wel en soms niet een
bepaald metrum volgt.
Ik stel mijzelf tot doel én de vorm te handhaven én tot
een goed lopend, leesbaar gedicht te komen dat qua betekenis en sfeer
zo min mogelijk afwijkt van het origineel. Als een letterlijke
vertaling een onbegrijpelijke tekst in het Nederlands oplevert is dat
sowieso uit den boze.
terug
naar boven |
I measure every
grief I meet (emily dickinson) - 10 augustus 2011
Ze kán er wel wat
van, die Emily. Treurnis troef zou ik haast zeggen.
Toch blijft het boeien hoe ze haar gevoelens beschrijft. Je voelt de
zwaarte haast zelf.
Dit keer bleek al vrij snel dat het een onmogelijke opgave was waar zij
met 'I wonder, I measure, I note' begint, ook steeds met 'ik' te
beginnen. Er ging teveel informatie verloren. Dat is bij Emily
Dickinson toch een voortdurend gevecht, omdat ze zoveel in een regel
stopt. Eén van haar langste gedichten is
dit overigens.
terug
naar boven |
nogmaals:
to make a prairie it takes a clover - 8 augustus 2011
In
hetzelfde artikel op www.mennoterbraak.nl
waar ik in het vorige stukje
over schreef trof ik de vertaling van Simon Vestdijk aan van 'To make a
praire it takes a clover'. Deze heb ik nu toegevoegd aan het stukje van 23 juli
2011.
terug
naar boven |
nogmaals:
if I shouldn't be alive - 8 augustus 2011
Op
zoek naar iets anders liep ik gisteren opnieuw op tegen vertalingen van
het gedicht 'If I shouldn't be alive' van Emily Dickinson. Op de
website www.mennoterbraak.nl
vond ik een artikel van zijn hand waarin de vertalingen van Simon
Vestdijk en Garmt Stuiveling worden vergeleken.
Op 21 juli jl. zette ik hier al eens de vertalingen van Peter
Verstegen en Jan Eijkelboom naast elkaar. Nu voeg ik er hier voor
de volledigheid Vestdijk en Stuiveling aan toe.
If
I shouldn't be alive
When the Robins come
Give the one in Red Cravat
A Memorial crumb
If I couldn't thank you
Being fast asleep
You will know I'm trying
With my Granite lip! |
Simon
Vestdijk
Als ik niet meer in leven zal zijn
En de roodborstjes komen, zul je dan schenken
Dat een met 't dasje van karmozijn
Een kruimel brood als aandenken?
En hoor je dan mijn dankwoord niet
Diep uit de donk're groeve,
Weet, dat ik 't toch zal beproeven
Met mijn lippen van graniet.
Garmt Stuiveling
Als ik mooglijk niet meer leef
bij het keren van de roodborst,
geef die met zijn purpren das
dan een in-memoriam-broodkorst.
En als 'k jou niet dank-zeg
- want ik slaap zoo diep -
jij weet hoe 'k het toch probeer
met granieten lip.
|
Merkwaardig vind ik het
dat Menno ter Braak
de vertaling van Stuiveling
toentertijd afdeed als zeer onpoëtisch, terwijl Vestdijk kennelijk
dacht er goed aan te doen van alles toe te voegen om maar te kunnen
rijmen. Het compacte karakter van het gedicht gaat daardoor totaal
verloren. Zonde!
Mijn vertaling
zou Ter Braak waarschijnlijk onoorbaar hebben gevonden. Tja.
terug
naar boven |
the soul should
always stand ajar + I never saw a moor (dickinson) - 6 augustus 2011
Eerst
'I never saw a moor' maar. Hoe kleiner het gedicht, des te lastiger is
de vertaling. En ik sta altijd weer versteld hoeveel variaties je
nog kunt bedenken op 8 zinnetjes. Dit keer leek het me aardig om te
proberen 'I never' dat 3 keer voorkomt ook 3 keer met dezelfde woorden
te vertalen. 'Nog nooit' is dat geworden.
De tweede strofe is interessant omdat Emily Dickinson naast 'God' en
'spot' ook 'given' op 'heaven' wil laten rijmen. Ik ben ervan overtuigd
dat ze zó bezig is geweest. Daarom gaat het er bij de vertaling
ook niet zozeer om, om 'chart' letterlijk te vertalen, maar vooral om
het feit dat ze zich een beeld denkt te kunnen vormen van de hemel, net
zo goed als ze zich dat van de zee en de hei heeft gevormd, zonder dat
ze die gezien heeft.
Deze gedachte is bepalend geweest voor de keuzes die ik gemaakt heb bij
dit gedicht.
The
soul should always stand ajar (De ziel moet op een kiertje staan).
Een pareltje. Je moet maar op het idee komen. De hemel
komt langs (om de ziel op te halen), maar omdat ie wat verlegen is moet
de ziel wel de deur op een kiertje laten staan. Zodat de hemel kan
binnenkomen én ongezien/ongemerkt weer kan wegglippen voordat de
gastvrouw (de ziel) het merkt en de kans krijgt de deur op slot te
doen. Maar het is natuurlijk een illusie te denken de hemel te kunnen
vangen en als ie langs is gekomen (om de ziel mee te nemen) heeft het
geen zin meer de grendel op de deur te doen want dan ben je/is je ziel
al meegenomen door de hemel/naar de hemel.
Prachtig!
terug
naar boven |
I came to buy a smile today -
dickinson - 3 augustus 2011
Je moet goed kijken om te
zien hoe dit gedicht qua rijm in elkaar zit. Of Emily Dickinson dat
bewust gedaan heeft?
smile - small ; well - sell
Sir - are - star - Sir
Met de eerste 'Sir' linkt ze het eerste deel aan het tweede deel van
het gedicht dat met 'Sir' eindigt.
De kunst is om dat in het Nederlands dan ook - enigszins - zo te
krijgen, zonder de oorspronkelijke betekenis al te zeer geweld aan te
doen. De diamanten, topazen en robijnen beperken je in je
mogelijkheden, maar enfin.
Nu die
glimlach nog. Je gúnt het haar zo.
terug
naar boven |
when I am dead, my dearest - weer
rossetti - 2 augustus 2011
Het
zonnetje scheen gelukkig weer, dus dan kunnen we zo'n lied over de
dood wel hebben. Ik loop jaren achter, blijkt wel weer, want het net
staat vol met vertalingen van dit gedicht. Ik kon er zo al vier vinden
(o.m. van H. Reuvers en Henk Harmsen en twee waarvan
niet duidelijk is wie de vertaler is). Het blijft leuk om te
vergelijken. Wie dat ook wil doen, moet ze zelf maar even via google
zien te vinden.
Ik hou van dansende gedichten, zoals deze. Misschien omdat ze dan veel
makkelijker
in je hoofd blijven hangen. Het zal ook wel met mijn
liedteksten-liefhebberij te maken hebben. Bij songteksten kun je
trouwens nog wel eens smokkelen of variëren bij lange noten
e.d.,
maar dat kan bij strak ritmische gedichten nou net weer niet.
Opgave bij dit gedicht
of uitdaging zo u wilt - maar dat woord heeft zijn kracht verloren
- zijn de twee laatste regels van de beide strofen, waarin de
woorden 'remember' en 'forget' worden herhaald.
Bijzonderheid daarbij: het woordje 'haply', wat niet happy/happily
betekent, maar in vroeger tijden stond voor: perhaps, by accident, by
chance. Christina Rossetti is er dus niet zo zeker van of je nog
zult kunnen denken of vergeten als je dood bent. Of misschien
heeft ze bedoeld dat het dan allemaal niet meer uitmaakt of zij, dan
wel haar liefste, al dan niet aan elkaar denken. Die beide
mogelijkheden te pakken zien te krijgen is schier ondoenlijk.
terug
naar boven |
remember (gedachten) - christina rossetti -
31 juli 2011
Nog een sonnet en weer
van Christina Rossetti. En eveneens een jambische pentameter.
Rijmschema: ABBA ABBA CDD ECE
Bij sommige gedichten zit ik al na een paar regels in mijn fantasie op
een spoor dat niet per se hoeft overeen te komen met waar de dichter
naartoe gaat. En vervolgens kan ik mijn eigen gedachten niet meer los
laten. Dat was ook nu het geval, zelfs zodanig dat ik het resultaat geen vertaling kan
noemen. Het gedicht is wel gebaseerd op 'Remember'.
Met de laatste regel kun je twee kanten op. Het kan een oproep zijn,
maar je kunt er ook in gedachten 'k voor zetten.
terug
naar boven |
christina rossetti: two gazed into a
pool, he gazed and she - 30 juli 2011
Een
bekend sonnet dit
keer, een jambische pentameter.
Rijmschema: ABBA ABBA CDD CDC
Dat
beperkt een mens behoorlijk in zijn mogelijkheden. Vooral als je het
liefst de 2e regel : 'Not
hand in hand, yet heart in heart, I think' zoveel mogelijk overeind
wilt houden. Net zoals de herhaling van 'each' in de 5e, 6e en 7e
regel.
Het 'zij aan zij' past wonderwel bij het eerdere 'hij en zij' en 'zij
en hij'.
En verder past het 'naar elkaar' en 'uit elkaar' mooi, hoewel het
vanwege het rijm werd ingegeven.
Van de slotregel kon ik geen afscheid meer nemen. Het origineel lijkt
een beetje een noodgreep te zijn (mag je dat zeggen?) en via het rijm
werd het 'moed insprak'. Zo van 'ga nou maar'.
terug
naar boven |
en 3 x emily
dickinson's presentiment is that long shadow on the lawn naast
elkaar - 25 juli 2011
In
een stuk in de Volkskrant van 9 december 2005 trof ik twee vertalingen
aan van dit korte gedichtje. Eén
van Peter Verstegen en
één van Jan Eijkelboom.
Presentiment -
is that long Shadow - on the Lawn
Indicative that Suns go down -
The Notice to the startled Grass
That Darkness - is about to pass -
|
Peter
Verstegen
Een Voorgevoel - die lange Schaduw - op 't Gazon -
Teken dat de zonnen ondergaan -
Voor het geschrokken gras bericht
Dat daglicht voor het Donker zwicht -
Jan Eijkelboom
Voorgevoel - is die lange Schaduw - op 't Gazon -
Duidend op zonsondergang -
Waarschuwing aan 't verschrikte Gras
Dat duisternis - in aantocht was -
|
Ik
denk dat Emily Dickinson met 'suns' bedoelde dat de zon nu eenmaal
altijd, elke dag weer, ondergaat. Aan het goede komt altijd weer een
eind
misschien? In die zin had ik, als ik al voor 'zonnen' had gekozen,
gezegd: 'Teken dat zonnen ondergaan".
Maar door
'zonsondergang' te gebruiken en niet 'de zonsondergang" ben je er ook.
Mooi
overeenstemmend met de klankenreeks van Emily Dickinson is Peter
Verstegen's:
'gras bericht dat daglicht voor het donker zwicht'
'strartled grass that darkness is about to pass'
Wat ik
zelf mooier vind dan 'geschrokken
gras' en ''t verschrikte gras'
is het idee dat het gras er rustig bij ligt en wordt opgeschrokken door
de schaduw en daaruit haar conclusies kan trekken. Enfin.
Allerlei
varianten voor die 3e en 4e regel
hebben de revue gepasseerd.
Eerst vanuit de gedachte dat het gras verrast moest zijn en de schaduw
de boodschap van de duisternis brengt:
Het brengt
door duisternis belast
Haar boodschap die het gras verrast.
OF
Een boodschap die het gras verrast
Daarmee door duisternis belast
Toch maar
niet, was de conclusie.
Eenmaal op 'opgeschrokken' gekomen, kwam ook nog deze variant langs
En 't gras dat
opgeschrokken is
Verwittigend van duisternis
Maar Emily
Dickinson zet het gedicht in de
tegenwoordige tijd; het speelt zich voor haar ogen af, als het ware.
Is that long shadow on
the lawn. Darkness is
about to pass. Daarom luidt de
vertaling nu als volgt:
Een voorgevoel,
die lange schaduw
op 't gazon
Voorbode van
zonsondergang
En 't gras dat
opgeschrokken wordt
Weet, het wordt
donker binnenkort
terug
naar boven |
4
x to make a prairie it takes a clover and one bee - 23 juli 2011
(op 8-8-11 Vestdijk toegevoegd; op 9-10-11 Louise van Santen
toegevoegd; op 6-2-2017 Jan Eijkelboom toegevoegd)
Wat je allemaal wel
niet met woorden kunt doen!
Zo'n kort
gedichtje en dát levert al
4, nee zelfs 5, inmiddels 7
verschillende vertalingen op. Leuk om bij elkaar te zien staan. Onlangs
nummer 8 gevonden.
Emily Dickinson (1830-1886)
To make a
prairie it takes a clover and one bee
One
clover, and a bee
And revery.
The revery
alone will do,
If bees
are few.
|
Simon
Vestdijk
Voor het maken van een weide heeft men klaver noodig en bijen,
Eén klaverplantje en één bij -
En droomerij,
Of droomerij alleen,
Wanneer er weinig bijen op de been
Zijn.
Ivo van Strijtem
Maak je een wei neem dan klaver en één bij
Eén klavertje, een bij,
En droom erbij.
De droom is al voldoende fijn
Als er slechts weinig bijen zijn
Guus Vreeburg
Wil je een weide neem dan een klaver en één bij,
Eén klaver en 'n bij,
En mijmerij.
Genoeg is enkel mijmerij,
Bij weinig bij.
Louise van Santen
Voor een weide heb je nodig, een klaver en één bij
Eén klaver en een bij
En dromerij.
Dromerij alleen mag ook -
Bij weinig bij.
|
Peter Verstegen
Het maken
van een wei vereist een klavertje en één bij
Eén
klavertje, een bij,
En
dromerij.
Genoeg is
enkel dromerij,
Bij weinig
bij.
Lucienne Stassaert
Voor een
wei hoef je maar een klaver en één bij
Eén
klaver en één bij
En
dromerij.
Louter
dromerij voldoet,
Met weinig
bijen evengoed.
Jan Eijkelboom
Wie een weide wil maken
Neme een klaver en één bij
Eén klaver en een bij
En mijmerij
Zijn bijen ver te zoeken
Neem dan met mijmerij genoegen
Ans Bouter
Een mooie
weide maak je met klaver en één bijtje
Eén
klavertje, één bijtje
En mijmerij
En
mijmerij peinst zelf zo'n plek
Bij
bij-gebrek
|
Een paar
kanttekeningen.
Met 'to make' en 'it
takes' moet je wat doen. Guus Vreeburg kiest voor
'Wil je een weide', dat vervroegt de alliteratie. Het 'vereist' van
Peter Verstegen vind ik wat
vormelijk klinken. Ik heb voor 'mooie' en 'maak' gekozen.
Dan 'a
clover'. Een klaver zeggen we
eigenlijk niet; wel klaver of
klavertje en dan liefst klavertje vier. Ook omdat je in de 2e
regel nog de kans krijgt 'klavertje' te gebruiken, kun je goed 'maak je
met klaver' zeggen in de 1e regel, vind
ik.
Ons 'bijtje' kent het Engels niet. Maar 'bijtje' brengt wel perfect tot
uitdrukking wat voor piepklein beestje voor een hele weide kan
zorgen. En omdat het ook nog eens mooi klinkt bij weide heb ik daarvoor
gekozen.
Bij
het hardop lezen bleef ik bij de 2e regel steeds
'één klavertje, één
bijtje' zeggen. Dat klinkt beter dan 'één klavertje, een
bijtje' op de
een of andere manier.'Eén klavertje en een bijtje'
had weer wel
goed geklonken overigens, dus als je 'en' er tussen zet.
Revery: a state of
pleasant dreamy thought. Zo is het. Het is
méér dan dromen alleen. Daarom moet het voor mij 'mijmerij' zijn.
Wat wel prachtig is, is
het 'en droom erbij' van Ivo van Strijtem.
Vooral omdat daar de bij weer om de hoek komt kijken. Maar al met al
misschien toch teveel bij bij elkaar?
"It takes' en 'will do'
zijn aan elkaar gewaagd in het Engels. Je hebt
een klavertje en een bij nodig, maar met mijmeren alleen kom je er ook.
Dat voldoet. De droom is al voldoende fijn'
brengt dit teweegbrengen echter niet tot uitdrukking. 'Een droom
zou op zichzelf voldoen' heb ik
overwogen. Maar ik wilde juist van de dromerij af.
En 'If bees are
few' was er ook nog. Op de een of andere manier kwam ik
via 'gebrek' op 'plek' en op 'zelf maken, creëren of
scheppen'. En nog weer uren later, toen ik nog eens naar mijmerij keek,
kwam ik op peinzen.
'Bij een
gebrek aan bij' kan natuurlijk niet, vandaar ''bij
bij-gebrek'.
terug
naar boven |
the grass so little has to
do - 21 juli 2011 (+ 15 juli 2012)
Altijd
ontdek je weer iets nieuws bij het vertalen. Ik had al vrolijk:
'ontvangt de vlinders in haar groen' geschreven, blijkt het 'zijn
groen'
te moeten zijn. Minder mooi, maar wat moet dat moet. Bij nader inzien
kan "in het groen" ook, dat doe ik dan toch liever.
Ga je mee met het halfrijm van Emily Dickinson, of mag
volrijm ook, zij het af en toe, want anders wijkt het teveel van
haar stijl af? Lastige keuzes.
In de 3e en 4e regel van de eerste strofe komen 'butterflies to brood'
en 'bees to entertain' voor. 'Ontvangt de vlinders' moet dit enigszins
opvangen en 'het groen dat door de bijen wordt aangeprezen' verbindt de
4e regel ook stevig met de 3e.
In de 3e strofe
gaat het over 'dews' en 'duchess'. Door te kiezen voor
'dame' in plaats van een letterlijke vertaling blijft de
allitteratie overeind.
De 3e en 4e strofe staan
de woorden: fine, notice, divine, pine en ook
spice centraal. Daar is Emily Dickinson mee in de weer geweest of
misschien met nog wel wat andere (half-)rijmwoorden. Met: strelen -
ziet/ delen -verliet heb ik geprobeerd eenzelfde soort verbinding
tussen die strofen te maken.
Over 'Ik wou dat ik er
lag'
ben ik zeer tevreden. Allereerst
omdat die twee maal 'I' terugkomt in twee maal "ik". Maar ook
omdat je er nu twee
kanten mee opkunt. Ik denk dat ze een grassprietje of strootje hooi zou
willen zijn dat
in de hooischuur ligt. Maar, zo geformuleerd, kan het ook
betekenen dat ze op het gras/het hooi zou willen liggen.
Even goede vrienden.
terug
naar boven |
if I shouldn't be alive - emily
dickinson - 21 juli 2011
If
I shouldn't - If I couldn't doe dat maar eens na in het
Nederlands: onbegonnen werk. Wat wel haalbaar is en wat mij betreft een
eerste vereiste bij het vertalen is het metrum en het ritme van het
gedicht aanhouden.
Maar Emily Dickinson stelt
je nog voor andere opgaven.
Toen ik in Meander
Magazine online twee vertalingen van dit gedicht
vond, werd ik geprikkeld om eens te kijken of het beter kan, in mijn
ogen.
Allereerst de versies van
Peter Verstegen en Jan Eijkelboom, met commentaar erop.
If
I shouldn't be alive
When the Robins come
Give the one in Red Cravat
A Memorial crumb
If I couldn't thank you
Being fast asleep
You will know I'm trying
With my Granite lip!
|
Als
ik niet meer leven mocht
En de Roodborst kwam
Geef die met de Rode Sjaal
Een
Gedachteniskruim -
Kan ik u niet danken,
Is mijn slaap te diep,
Weet dat ik mijn best doe
Met Granieten lip!
|
Peter
Verstegen
volgt gelukkig het metrum (trochee) van Dickinson. In een eerdere
versie van de vertaling was 'het gedachteniskruim': 'In memoriam
kruim'. 'Diep' en 'lip' voor 'asleep' en 'lip' is prachtig
gevonden en het blijft dicht bij het origineel.
If
I shouldn't be alive
When the Robins come
Give the one in Red Cravat
A Memorial crumb
If I couldn't thank you
Being fast asleep
You will know I'm trying
With my Granite lip!
|
Als
de roodborstjes komen
En ik leef niet meer
Geef die met de rooie das
Een kruim te mijner eer
Als ik je niet kan danken
Daar ik het leven liet
Weet dan dat ik mijn best doe
Met lippen van graniet |
Jan
Eijkelboom's vertaling van de 2e strofe volgt weliswaar niet het
origneel qua metrum, maar loopt fantastisch. Waarom heeft hij de 1e
strofe niet óók zo ingericht vraag ik me af. Nu komen de
twee strofen los van elkaar te staan, alleen al door de vorm.
'Lippen van graniet' is daarentegen weer veel mooier dan 'met
granieten lip'.
If
I shouldn't be alive
When the Robins come
Give the one in Red Cravat
A Memorial crumb
If I couldn't thank you
Being fast asleep
You will know I'm trying
With my Granite lip!
|
Mocht
ik als de roodborst komt
Niet in leven zijn
Geef die met de rode das
Kruimels namens mij
Als mijn 'dank je wel' dan
Telkens weer verstomt
Komt dat door mijn slapen
En granieten mond |
Roodborstjes
zijn ellendelingen voor wie de trochee als versvoet heeft. 'Robins'
klinkt zoveel zachter dan roodborst; merels zou wat dat betreft beter
klinken, maar die hebben weer geen rode das. Dus toch 'roodborst'.
Al die d's in 'die met de rode das' passen bij de stijl van Emily
Dickinson.
In de 2e strofe stond die granieten lip mij een beetje tegen. Die staat
er vooral vanwege 'asleep' in de 6e regel. Daarom staat er ook niet
'lips', denk ik.
Vandaar de 'granieten mond'.
Die zie ik zo voor me.
terug
naar boven |
strofe er weer uit - 18 juli 2011
Meende
ik een strofe overgeslagen te hebben uit 'Because I could
not stop
for death', maar nu kom ik de versie zónder die strofe toch
weer
in verschillende anthologieën tegen. Hij is ook niet erg mooi en
kan er inderdaad beter uit. Geschrapt dus maar weer.
terug
naar boven |
emily dickinson: I had
been hungry - 14 juli 2011
Nog zo'n compact gedicht
van Emily Dickinson. Prachtig.
Diep moet je erin duiken om het te pakken te krijgen.
En, wat wel vaker
gebeurt, kost de ene strofe veel meer tijd dan de andere. Dit keer gaf
de 3e strofe
kopzorgen. Tot ik besloot het op te geven én de natuur én
de vogels allebei op te nemen. Jammer, van de vogels, maar ja, het kon
niet anders.
Het begon al goed met: 'Ik
had ernaar verlangd'. Ernaar? Hoe langer je
ernaar kijkt, des te gekker ziet het eruit. Moet het niet er naar zijn,
begon ik me af te vragen. Maar nee hoor, toch ernaar, volgens de Dikke
Van Dale. (Ook dat gepuzzel en opzoekwerk maakt vertalen leuk).
Verder is - achteraf
bezien - 'waar de weelde was' en 'die rijkdom daar' wel aardig,
maar het was me er niet om begonnen.
terug
naar boven |
emily dickinson: there's a certain
Slant of light - 12 juli 2011
Heavenly
hurt, begin er maar eens aan. Ondoenlijk om dat mooi te vertalen. In
een paar prachtige regels zulke mooie beelden oproepen, dat kan Emily
Dickinson als geen ander, vind ik.
Een paar kanttekeningen.
In het woord 'gedragen' komt voor mijn gevoel het opheffen door te
dragen dicht bij de betekenis van 'heft' én het brengt
tegelijkertijd het drukkende van op gedragen toon zingen mooi tot
uiting. Beter dan 'verheven'.
Zinnigheid kan zowel staan voor het zinvol zijn, de redelijkheid, als
voor lust of begeerte. Als vertaling van the 'meanings' wordt
natuurlijk het zinvol zijn bedoeld.
Het licht dat je dichtbij brengt, dicht bij de intensiteit van het
leven. Je bent er even kind aan huis. Zo borrelde kind aan huis bij de
schikgodin bij me op. De schikgodin die over leven en
dood beschikt.
terug
naar boven |
strofe overgeslagen van: because I could not stop
for death - 9 juli 2011
Ik kom er nu achter dat
ik een strofe per abuis heb overgeslagen bij het vertalen van "Because I could not
stop for death". Raadselachtig.
Enfin, nu
gecorrigeerd deze fout.
terug
naar boven |
roald dahl: television - 3 juli 2011
Bijna
een maand niet of nauwelijks aan vertalen toegekomen door
persoonlijke omstandigheden. Je moet je kop erbij
hebben, dat
blijkt dan maar weer.
Iets luchtigs
leek dan ook op zijn plaats nu. En op de plank lag al een
tijdje de tirade van Roald Dahl over de
ellende die
de TV veroorzaakt.
Zijn stem erbij is eigenlijk onontbeerlijk.
terug
naar boven |
she was a phantom of delight
- 24 mei 2011
Een viervoetige jambe
oftewel een jambische tetrameter. Eén van de bekendste gedichten
van William Wordsworth.
Al in 1940 vertaald door J.C. Bloem. Het is wel aardig om die versie
eens naast de mijne te zetten. Wat je al niet met woorden kunt doen.
Maar dan heb je ook het origineel nodig om te kunnen vergelijken
She
was a Phantom of delight
When first she gleamed upon my sight;
A lovely Apparition, sent
To be a moment's ornament;
Her eyes as stars of Twilight fair;
Like Twilight's, too, her dusky hair;
But all things else about her drawn
From May-time and the cheerful Dawn;
A dancing Shape, an Image gay,
To haunt, to startle, and waylay.
I
saw her upon nearer view,
A Spirit, yet a Woman too!
Her household motions light and free,
And steps of virgin-liberty;
A countenance in which did meet
Sweet records, promises as sweet;
A Creature not too bright or good
For human nature's daily food,
For transient sorrows, simple wiles,
Praise, blame, love, kisses, tears, and smiles.
And
now I see with eye serene
The very pulse of the machine;
A Being breathing thoughtful breath,
A Traveller between life and death;
The reason firm, the temperate will,
Endurance, foresight, strength, and skill;
A perfect Woman, nobly planned,
To warn, to comfort, and command;
And yet a Spirit still, and bright
With something of angelic light
|
Zij
was verlangens droombeeld zelf
Een zichtbre lieflijkheid, een elf
Toen ze eerstmaal straalde voor mijn blik
Tot sieraad van één oogenblik
Haar oogen scheemrings starrenpaar
Als scheemring ook haar duister haar
Maar al de rest verheergewaad
Door Mei en blijde dageraad
Een dansende gestalte, een beeld
Dat overrompelt, plaagt en speelt
Ik
zag haar, bij een naadre schouw
Een geest nog wel, maar ook een vrouw
Die omgaat door het eigen huis
Met lichte schreden, vrij en kuisch
Een aanschijn, waar herinrings zoet
Beloften even zoet ontmoet
Een schepsel, niet te goed of groot
Voor aller menschen daaglijksch brood
Voor leed en vreugde die vergaan
Lof, blaam, kus, liefde, lach en traan
En nu
zie ik met helder oog
De’ impuls, die ’t werktuig zelf bewoog
Een wezen, aadmend diep en wijs
Van ’t leven naar den dood op reis
Een vast verstand en wil aan ’t werk
Voorzienig, duldzaam, vaardig, sterk
Een vrouw, volmaakt naar edel plan
Een hulp en heul en heil den man
En toch een geest, en toch verlicht
Door iets als een angelisch licht |
Een droombeeld van een vrouw was
zij
Een
stralend schouwspel scheen ze mij
En
één en al lieftalligheid
Een
sieraad, een bijzonderheid
Als
schemerlicht haar donker haar
En
fonkelend haar ogenpaar
Geschapen
uit een overdaad
En fris
als elke dageraad
Een
dansend wezen, altijd blij
Verrast,
belaagt je, blijft je bij
Haar sprank’lende persoonlijkheid
Ging samen met haar vrouw’lijkheid
En zij bestierde moeiteloos
Het huis zoals zij dat verkoos
Weerspiegelend in haar gelaat
Wat is geweest en komen gaat
Zij voelde zich voor niets te goed
Dit schone schepsel, welgemoed
Een klein verdriet, een slimme list
Schuld, lof, de liefde, traan of twist
Nu springt ook helder in het oog
Hetgeen haar tot op nu bewoog
Zo rustig als ze adem haalt
Haar leven leidt waar dood nog draalt
Standvastig, van verlangens vrij
Vooruitziend, krachtig, sterk is zij
Perfecte vrouw van nobel bloed
Die waarschuwt, troost, gebeuren doet
En toch een heldere, scherpe geest
Die van een engel leek geweest |
Zo lastig
als onderstaand gedicht Lucy Gray
was, zo inspirerend was het werken aan deze phantom of delight.
terug
naar boven |
lucy gray or solitude: wordsworth - 19 mei
2011
Pracht
van een verhaal. Door het metrum behoorlijk lastig te vertalen. Ik had
bijna het bijltje erbij neer gegooid. Enfin, het is af, het lied over het meisje op de hei.
terug
naar boven |
we are seven: william wordsworth - 14
mei 2011
We
zijn met zijn zevenen zeg je dan. Maar 'we zijn met zeven'
zonder
daar bijvoorbeeld man of vrienden aan toe te voegen kan je ook zeggen,
zij het dat het niet de schoonheidsprijs verdient. Het sluit echter wel
aan bij het Engelse 'We are seven' waar je normaliter 'there are
seven of us' zou zeggen.
Ik heb de
vrijheid genomen de 1e versregel te verlengen omwille van een mooiere
vertaling van "a simple child' .
Het rijmschema: ABAB CDCD
etc.
terug
naar boven |
nurse's song van william blake - 12 mei
2011
Als basis een anapest: 2
onbeklemtoonde lettergrepen gevolgd door 1 beklemtoonde.
Dan wordt het ook daadwerkelijk een lied. Je deint als vanzelf op de
woorden mee. Ook in het
Nederlands, als het goed is.
Het rijmschema: ABCB
En binnenrijm in de 3e versregel.
Dát zijn
nog eens aardige kluiven om aan te beginnen.
Het is overigens
interessant om te zien wat er allemaal al niet over
dit gedicht geschreven is. De ene analyse is nog mooier of diepzinniger
dan de andere.
Interpreteren staat vrij,
zou ik zeggen. "Maar ík heb hem er pas
nog over gesproken" zou het antwoord moeten luiden op de vraag 'hoe kom
je dáár nou bij?'
terug
naar boven |
emily dickinson: 3 gedichten - 9 mei
2011
Tegen
'I'm nobody! Who are you?' liep ik het eerste op. Hoe, weet ik al niet
meer. Hier kon 'iets voorstellen' en 'je voorstellen' gecombineerd
worden. In plaats van 'Wie ben jij' had ook nog 'Stel je voor' als een
nogal dwingend verzoek in de eerste regel ook nog gebruikt kunnen
worden, maar dat vond ik teveel van het goede.
'This is
my letter to the world' was nummer 2. In commentaren en
analyses wordt dit gedicht op allerlei manieren verklaard. Ieder leest
er het zijne in. En alles is waar.
Nummer 3 vind ik de
mooiste: 'Because
I could not
stop for death '. Een klein
verhaaltje.
terug
naar boven |
both sides now - 4 mei 2011
Prachtige
song van Joni Mitchell die ik nu
pas gaandeweg leer kennen eigenlijk. In
plaats van de 'rows and floes' - 'moons and junes' - 'tears
and fears'
waar ik helaas in het Nederlands geen passende oplossing voor vond,
gekozen voor alliteratie. Minder, maar het kan niet anders in mijn ogen.
Jaren later, 2024, vind ik onderstaande vertaling van: Stijn De Paepe. Oók mooi.
Snoezig, kroezig englenhaar.
En slagroomtoefjes op elkaar.
En pluimgebergtes hier en daar.
Da’s hoe ik wolken zag.
Maar nu blokkeren ze de zon.
Eén sneeuwgordijn. Eén regenton.
Zoveel wat ik bereiken kon…
Tot ik de wolken zag.
De wolken heb ik sedertdien
van zowat elke kant gezien.
En helder zie ik , achteraf:
geen fluit weet ik van wolken af.
- - - - - -
Manen, maanden vol jolijt
en dansen richting duiz’ligheid
en leven in een sprookjestijd.
Da’s hoe ik liefde zag.
En nu blijkt het een show te zijn
met lui die lachen om je pijn.
Maar laat niets merken: voor de schijn
verdwijn je met een lach.
De liefde heb ik sedertdien
van zowat elke kant gezien.
En helder zie ik, achteraf:
niets weet ik van de liefde af.
- - - - - -
Tranen, wanen, blij en fier
roepen: ‘Liefste!’, nu en hier.
Circusdromen. Planplezier.
Da’s hoe ik ’t leven zag.
Maar nu doen ouwe vrienden raar.
Ze kijken vreemd. Een handgebaar.
Je raakt wat kwijt. Je wint zowaar.
Je leeft. Van dag tot dag.
Het leven heb ik sedertdien
van zowat elke kant gezien.
En helder zie ik, achteraf:
Niets weet ik van het leven af.
Ja, helder zie ik, achteraf:
niets weet ik van het leven af.
terug
naar boven |
longfellow: the village
blacksmith - 30 april 2011
In al zijn eenvoud lijkt
dit gedicht over de
dorpssmid wel een beetje op Penny
Lane van The Beatles. Je
ziet het tafereel zo voor je.
En Longfellow zelf heeft wel iets weg van zijn tijdgenoot Karl Marx.
Kijk maar:
Nou ja,
met een beetje fantasie.
terug
naar boven |
and now for something completely different:
aguilera - 21 april 2011
Er kwam een verzoek
binnen om 'Beautiful'
van Christina Aguilera te vertalen. Een makkie vergeleken bij de
gedichten
van Lord Byron c.s., vooral vanwege alle herhalingen.
Toch ook hier weer
keuzes maken.
Geprobeerd uit te drukken dat hoewel je niet zou willen dat woorden
pijn doen en je jezelf toespreekt op dat punt, het wel degelijk zo kan
zijn. Wat de foto betreft: nog flink moeten zoeken naar een niet vreselijk
hoerige foto van Christina Aguilera. Waarom doen mensen dat? Wanna be
beautiful?
terug
naar boven |
when we two parted, nogmaals lord
byron - 18 april 2011
Een intrigerend metrum
heeft dit gedicht van Lord Byron. Ik heb de neiging om de 8
regelige
strofen tot 4 regelige om te
bouwen. Dan hoor je een dactylus. Als het een echte
dactylus is..... (een beklemtoonde lettergreep gevolgd door twee onbeklemtoonde
lettergrepen). Maar het rijmschema (ABABCDCD) doet vermoeden dat je toch van 8 regelige strofen moet uitgaan. Bij SHMOOP vind ik dat sprake is van accentual verse.
Een vast aantal accenten per regel; hier: twee (op twee uitzonderingen
na). Voor het metrisch vertalen maakt het eigenlijk niet uit. Volg het
ritme is dan het devies.
Lastig punt: hoe krijg je
de stilte en de tranen van het begin aan het eind er ook weer in? Lukte
alleen met de stilte.
Verder werd ik wel vrolijk
van: gelaatskleur en
verraadster
en van: ter sprake
en raakt me
En toen ik
"meet and greet" kon omdraaien tot "begroet u - ontmoet u" vond
ik dat wel een waardig slot.
terug
naar boven |
lord byron: she walks in beauty -
7 april 2011
Een
gek idee is het om aan iets bezig te zijn waar in de 19e eeuw Nicolaas
Beets zich ook over heeft gebogen. Vooralsnog vond ik van hem alleen
een vertaling van het 1e couplet van 'She walks in beauty'.
She
walks in beauty, like the night
Of cloudless climes and starry skies;
And all that's best of dark and bright
Meet in her aspect and her eyes:
Thus mellowed to that tender light
Which heaven to gaudy day denies
|
In
schoonheid wandelt ze, als de Nacht
Aan onbewolkte starrenbogen
Des donkers ernst, des middags pracht
Vloeit saam in haar gelaat en oogen
En mengt zich tot dien malschen gloed
Waar 't blinkendst licht voor onderdoet |
Behoorlijk
anders ziet mijn vertaling
eruit, die de titel 'Ze deelt
haar schoonheid' heeft meegekregen. Het meeste gepuzzel
leverde de 3e en de 4e versregel op.
Misschien leuk om te laten
zien waartussen - onder meer - gekozen moest worden:
And
all that's best of dark and brigth
Meet in her aspect and her eyes
|
Haar
uiterlijk, haar oogopslag
Verhaalt van licht en duisternis
OF
In haar figuur en oogopslag
Ontmoet het licht de duisternis
OF
En haar verschijning maakt gewag
Van licht zowel als duisternis |
Uiterlijk,
voorkomen, verschijning, figuur, gestalte, gedaante, gelaat, aanblik,
silhouet ...... woorden proeven en kiezen dus. Verschijning vond ik het
mooist omdat er 'schijnsel' in zit, wat weer verwijst naar licht.
En op de een of
andere manier moesten haar ogen terugkomen in de vertaling.
terug
naar boven |
over daffodils en klaprozen: nogmaals
wordsworth -
4 april 2011
Ik
zie het helemaal voor me, de prachtige bloemenzee waar Wordsworth over
dicht. Maar laat ik nou daffodils (narcissen) zo ongeveer de lelijkste
bloemen op aarde vinden.... Een schitterend veld met klaprozen
daarentegen heb ik zelf een keer gezien: op het eiland Rügen. Zeer
inspirerend.
Het is een sport om te proberen ook in het Nederlands de jambische
tetrameter voor elkaar te krijgen zonder te veel af te wijken van de
oorspronkelijke betekenis.
Verder
vond ik het leuk dat ik de bloemenzee kon laten dansen, wuiven,
deinen en golven, wat ook weer mooi past bij de golven van het meer.
En, zonder daar overigens op uit te zijn geweest, komen er, net als in
het oorspronkelijke gedicht, enkele allitteraties voor.
terug
naar boven |
william wordsworth - 3 april 2011
Een
gedicht van Wordsworth waarin hij beschrijft wat hij in 1802 ziet en
ervaart als hij vanaf de Westminster Bridge naar zijn stad kijkt. Composed upon
Westminster Bridge
is een Italiaans sonnet bestaande uit 14 versregels. Twee kwatrijnen
vormen het octaaf gevolgd door twee terzinen die het sextet
vormen. Elke versregel bestaat uit 10 lettergrepen.
Het
rijmschema: ABBA ABBA CDC DCD
terug
naar boven |
stevie wonder - 24 maart 2011
Door de zwarte lijst
op radio 6 hoorde ik 'I wish' van Stevie Wonder weer eens. Prachtig
nummer, veel op gedanst. En, voor de zoveelste keer, zonder enig benul
van waar over gezongen werd. Nu dus wel eens goed naar de tekst gekeken.
terug
naar boven |
beatles vertalingen uit 2007 opgekalefaterd
- 21 maart 2011
Liep
afgelopen weekend toevallig tegen een oude vertaling van 'From me to
you' aan waar ik in 2007 kennelijk tevreden over was, maar die me nu
niet meer beviel. Ook 'A hard day's night' wat aangepast, evenals
'Can't buy me love', 'Penny Lane' en 'She loves you, yeah, yeah, yeah'.
Allemaal uit 2007.
terug
naar boven |
christopher marlowe (1564 - 1593) -
14 maart 2011
Je
zal maar een gepassioneerd dichter zijn en er dan op je 29e al
tussenuit knijpen, tijdens een gevecht in een kroeg, wil het verhaal. 'The passionate
shepherd to his love' is een beroemd gedicht van Christopher
Marlowe.
Ik heb het plan opgevat om weer eens een paar bekende gedichten te gaan
vertalen. Dit is de eerste van deze serie.
Je ziet het landschap aan je voorbij trekken en met een beetje fantasie
ook de herder en z'n lief.
terug
naar boven |
mijn zestigste - 4 maart
2011
Een
lied over een oude soldaat met een erg lastige slotzin: 'I've no wish
to be living sixty years on'. Een zoveelste poging luidde:
'Daarom haal ik de zestig net zo lief niet meer'. Niet
dáárom, maar daaróm. Volgens Van Dale kan de
klemtoon wisselen, maar... toch niet helemaal tevreden. Vervolgens:
'Mijn zestigste beleef ik liever niet meer' , maar 'liever
niet meer'
loopt toch niet zo lekker en past ook minder goed. Uiteindelijk dus: 'Mijn
zestigste beleef ik net zo lief niet meer'. Dat vergt wel enige
timing bij het
zingen, maar het kán. Echt!
terug
naar boven |
drie maal is scheepsrecht: house of the rising
sun - 4 maart 2011
Tussen
de 5 genomineerde vertalingen van "House of the Rising Sun" zit
een
vertaling met een enorme taalfout erin en een vertaling die niet goed
te zingen is. Wat heeft de jury bezield? Maar gelukkig is
ook de
vertaling van Hans Claus genomineerd die een paar mooie vondsten
bevat!
Eerst even
de taalfout
Oh
mother tell your children
Not to do what I have done
Spend your lives in sin and misery
In the House of the Rising Sun
|
O
moeders, zeg je dochters
Niet zo dom te
zijn als mij
Een leven in de IJzeren Maagd
Is het tegendeel van vrij |
En de slecht zingbare regels......
There
is a house in New Orleans
They call the Rising Sun
And it's been the ruin of many a poor boy
And God I know I'm one
|
Er
staat een huis op Katendrecht
De tent van Tante Sjaan
Waar jonge sloebers net als ik
Naar de
verdommenis gaan
|
Oh
mother tell your children
Not to do what I have done
Spend your lives in sin and misery
In the House of the Rising Sun
|
O
moeder zeg je kinderen
Toch nooit mijn weg te gaan
Van zonde en
ellende
Naar het huis van Tante Sjaan |
Well,
I got one foot on the platform
The other foot on the train
I'm goin' back to New Orleaqns
To wear that ball and chain
|
Eén voet staat nog op het perron
Eén voet al in de trein
Ik ga weer terug naar Katendrecht
Het einde van de lijn |
Maar
dan de mooie vertaling van Hans Claus die er zelfs overtuigend in
is geslaagd 'the Rising Sun' niet te vertalen. Tóch
lopen die regels soepel.
There
is a house in New Orleans
They call the Rising Sun
And it's been the ruin of many a poor boy
And God I know I'm one
My mother was a tailor
She sewed my new blue jeans
My father was a gamblin' man
Down in New Orleans
Now the only thing a gambler needs
Is a suitcase and trunk
And the only time he's satisfied
Is when he's on a drunk
Oh mother tell your children
Not to do what I have done
Spend your lives in sin and misery
In the House of the Rising Sun
Well, I got one foot on the platform
The other foot on the train
I'm goin' back to New Orleans
To wear that ball and chain
Well, there is a house in New Orleans
They call the Rising Sun
And it's been the ruin of many a poor boy
And God I know I'm one
I’m going back to New Orleans *
My race is almost run
I’m going back to end my life
In the house of the rising sun |
Er
staat een huis in New Orleans
Het heet 'the Rising Sun'
Een arme-sloebers-Waterloo
Ik weet er alles van
Mijn moeder: taaie werkster
Zij maakte deze jeans
Mijn vader: ouwe pokeraar
Zat vaak in New Orleans
Een gokker moet geen vastigheid
Geen huis, gezin of baan
Z'n leven krijgt alleen maar zin
Als hij niet meer kan staan
Ach moeders,
houdt je zonen voor
Die kant nooit
op te gaan
De "Rising Sun'
daar komt het door
Je gaat er naar
de maan
Nu mag de trein vertrekken
Ik hoor nou eenmaal daar
Ik word verwacht in New Orleans
Dat huis staat voor me klaar
Die warme plek in New Orleans
Die ouwe 'Rising Sun'
Dat arme-sloebers-Waterloo
Daar weet ik alles van
Al ging ik weg,
ik kwam nooit los
"Vaarwel' werd
steeds "tot ziens"
Het wordt mijn
tijd: de laatste reis
Bestemming: New
Orleans |
De mooiste vondsten staan
in het 4e couplet en het bonuscouplet!
Wat verder opviel aan de
genomineerde vertalingen is dat niemand echt
een goede oplossing vond voor: "I'm goin' back to New Orleans -
to wear that ball and chain". Ook ik ben daar niet goed in
geslaagd, maar mijn vertaling bevat wel weer aardige andere
vondsten.
terug
naar boven |
your song.... voor jou - 23
februari 2011
Een
taai gevecht met dit mooie nummer dat Bernie
Taupin geschreven heeft. De woorden worden er als het ware tussen
gefrummeld. Hoe moet ik het zeggen. En probeer het dan nog maar eens in
het Nederlands op dezelfde manier te doen, én goed zingbaar te
houden of te krijgen, want probeer het zelf maar eens soepel in het
Engels te zingen. Enfin.
Al
direct in het eerste couplet vond ik een concessie aan de
hoofdregel: hou het ritme van de oorspronkelijke song aan, op zijn
plaats. Bij "I'd buy a big house where we both could live' kan je wel
voor het gemak over een kasteel beginnen, maar het gaat juist om het
léven dat je samen wilt delen. Door er 'een huis waar ik
een nieuw leven - met jou begon' van te maken komt het accent bij het
leven te liggen. Ach ja, goeie smoes?!
Voor jou
terug
naar boven |
kijk eens een lief klein broertje -
11 februari 2011
Bernie
Taupin verstaat de kunst in zijn songs kleine verhaaltjes te vertellen
waar hij ook de sfeertekening bij levert. Zo ook in de song "The greatest discovery".
Je ziet direct dat kleine ventje voor het raam staan te kijken,
zich afvragend wat er allemaal aan de hand is.
Het eerste
couplet vol alliteraties. In de andere coupletten wisselt het
rijmschema steeds.
Het verhaal en de muziek
ontroeren nog steeds.
terug
naar boven |
zing "first episode at
hienton" mee met de piano via een vlog - 8 februari 2011
Op zoek naar
achtergrondinformatie over dit nummer kwam ik per ongeluk terecht op
een zogenaamd vlog "The
Elton John Daily Piano Cover Vlog" . Een aantal songs van Elton
John worden prachtig uitgevoerd op de piano en je kunt makkelijk
meezingen.
"I was one
as you were one",
de eerste regel van dit nummer is gelijk ook de lastigste om te
vertalen. Wat wordt er precies bedoeld en hoe krijg je dat in het
Nederlands passend op de muziek. 'Elk op zijn manier uniek' - nee;
'Altijd onafscheidelijk' - nee; 'Ik alleen en jij alleen' - nee;
'Allebei graag op onszelf' - dat moet 't zijn - in ieder geval
voorlopig. Aan het eind van de song nog een dergelijke opgave......
Inmiddels de openingsregel al weer veranderd in: 'in ons eentje
jij en ik' .
terug
naar boven |
sorry seems to be the
hardest word - 2 februari 2011
Vergat ik nog te
vermelden dat ik door de serie "'t Spaanse
Schaep"
weer eens naar Elton John ben gaan luisteren. In aflevering 8
wordt een mooie hertaling van de hand van Frank Houtappels van
"Sorry seems to be the hardest word" gezongen door Kootje & Door:
"Sorry is een vreselijk moeilijk woord". Mij viel direct de vondst op
van de samentrekking van twee regels: "waarom is voor mij - sorry
toch zo'n vreselijk moeilijk woord".
Mooie oplossing, maar ook een uitdaging om te kijken of het ook nog
anders zou kunnen.
Eerste
opdracht: kan ik er voor zorgen dat alle regels die met 'what'
beginnen in de vertaling ook met één en hetzelfde woord
beginnen. Dat kon, zonder de betekenis geweld aan te doen.
En via 'hoe zorg ik dat
je hoort wat ik
zeg' kwam als vanzelf voor het
2e couplet 'want sorry zeggen ga je uit de weg' naar boven
borrelen. In eerste instantie kwam ik niet verder dan 'altijd blijkt
maar weer: het sorry zeggen ga je uit de weg', maar dat klinkt toch
niet erg natuurlijk. Nachtje slapen, altijd goed, én toen viel
me 'dat jij nooit
eens
een keertje sorry zegt' te
binnen. Maar helemaal vrolijk werd ik toen bleek dat met een
kleine variatie die regel ook aan het slot te gebruiken is. Daar ga je
van lopen fluiten.
En als cadeautje
bleek bovendien het binnenrijm van 'seems to me' en
'seems to be' terug te komen in 'blijkt maar weer' en 'eens een keer
tje'.
Ik was zo tevreden over deze vondsten dat ik in eerste instantie
genoegen nam met de wat minder geslaagde regel: 'want het is niet
zomaar botte pech'. Na nóg een nachtje slapen vond ik daarvoor
echter iets veel mooiers, wat ook nog veel beter aansluit bij de rest
van de tekst: 'praat wat krom is nou toch niet steeds recht'.
terug naar boven |
elton john - 1 februari 2011
Herontdekt:
de liedjes op de lp Elton John uit 1970. Alle songteksten op die lp
zijn geschreven door Bernie Taupin. Eén van de mooiste: "I need
you to turn to", vertaald als "Bij
jou wil ik schuilen".
Wat zal ik er van zeggen? verdient dramatisch
klinkende woorden die je in het dagelijks leven zo gauw niet zult
gebruiken. Een dramatisch nummer.
terug naar boven |
at last - 7 januari 2011
Prachtig
nummer van Mack Gordon en Harry Warren. Ik kende zelfs de versie van
Etta James niet, moet ik bekennen. Nu blijkt Beyoncé het ook nog
eens gezongen te hebben terwijl Obama daarop met zijn vrouw aan het
dansen is, midden in een enorme menigte, op de dag van zijn
inauguratie. Mijn schat
luidt de titel in de vertaling.
terug naar boven |
nog even over house
of the rising sun - 19 december 2010
Onduidelijk
is over wat voor soort huis het gaat in deze 'traditional". Een
hoerenkast, bordeel, gokhuis of gevangenis of misschien nog wel heel
iets anders. Het leek mij het beste om dit in de vertaling ook in het
midden te laten.
Zo ook is
de regel: 'To wear that ball and chain' voor tweeërlei
uitleg vatbaar. Het zou een verwijzing naar het gevang kunnen zijn,
maar een huwelijk - van de slechte soort dan wel te verstaan - zou ook
zo worden aangeduid. Zie daar maar eens iets op te vinden.
Zo kan vertalen ook wel
eens over juist níet kiezen gaan, zo blijkt maar weer. Zodra de uitslag
van de vertaalwedstrijd er is
zet ik mijn vernieuwde vertaling
op deze website.
terug
naar boven |
vertaalwedstrijd - 18 december
2010
In
de Volkskrant van afgelopen vrijdag stond de vertaalwedstrijd die op
initiatief van het Prins Bernhard Cultuurfonds in samenwerking met de
Volkskrant gehouden wordt. De wedstrijd is uitgeschreven in het kader
van de Martinus Nijhoff Prijs, de belangrijkste Nederlandse
onderscheiding voor vertalers.
De Engelse songtekst die ter vertaling werd aangeboden is 'House of the
rising sun' van The Animals. In 2008 vertaalde ik dat nummer al eens,
maar, omdat ik de melodie eigenlijk maar niks vind, heb ik 'm van de
site
afgehaald. (Overigens kan je 'm via google toch nog vinden, zag ik nu,
maar ja).
Nu zich deze vertaalwedstrijd voordeed, leek het me toch wel leuk om
mee te doen met die oude vertaling. Een enkel woordje heb ik nog
verbeterd en het zogenaamde bonuscouplet dat eraan is toegevoegd moest
natuurlijk nog vertaald worden, maar dat ging vlot. Gisteren gepoogd de
vertaling in te zenden via de website Nederlandvertaalt.nl
- of het gelukt is, kon je niet goed zien. Enfin.
Dat
vertalen kiezen is, zoals in het begeleidende artikel werd
benadrukt, is zeker bij 'House of the rising sun' het geval. Het begint
er al mee of je New Orleans laat staan of er een Nederlandse plaatsnaam
voor neemt. Ik heb voor New Orleans gekozen, ook vanwege de jeans waar
het zo handig op rijmt. Maar 'the rising sun' niet vertalen klinkt erg
lelijk vind ik, dus dat is De Dageraad
geworden. Ligt voor de hand.
terug
naar boven |
perhaps love - 18 december 2010
Door
de Evergreen top 1000 liep ik weer tegen 'Perhaps love" van John Denver
aan. Tikje sentimenteel, maar toch wel een mooie melodie. De tekst...
nou ja, niet erg sterk. Eigenlijk net als 'Annie's song' een opsomming
van van alles en nog wat over de liefde.
'Zou de ware liefde lijken op
........ etc.
John Denver zong het samen met Plácido Domingo, zag ik, maar ook Jan
Smit en Paul de Leeuw hebben zich eraan gewaagd. Dan valt op dat
'Some say love is everything' voor Hollanders lastig te zingen is!
terug
naar boven |
de lastigste uit west side
story - 2 december 2010
Eigenlijk
vanaf blijven, van zo'n liedje waarvan de klanken óverbekend
zijn. Of je moet die klanken proberen terug te laten komen in de
vertaling. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.
'Tonight' lag dan ook lang op mijn tafel.
In
de 'Tonight' van Tina Turner & David Bowie heb ik 'Altijd' gebruikt; dat sloot goed
aan bij de draai die ik aan de tekst gegeven had. Maar in deze
'Tonight' past dat helemaal niet. '
Na allerlei vergeefse pogingen kwam ik uiteindelijk op 'Toen jij'!
Als grapje heb ik vervolgens van 'today' 'toen ik' gemaakt
en - wat aardig aansluit bij de gebruikte tijd - de tweede keer 'Nu
jij'.
Zo lijkt het net alsof er heel goed over nagedacht is, maar in dit
geval zijn het gewoon invallen die achteraf beredeneerd worden. En
als je het dan maar vaak genoeg zingt, gaat het zelfs nog mooi klinken.
terug
naar boven |
god only knows - 26 november 2010
Vorig jaar vertaalde ik
het eerste couplet van dit prachtige
Beach Boys nummer als volgt:
I
may not always love you
But long as there are stars above you
You never need to doubt it
I'll make you so sure about it
God only knows what I'd be without you |
Soms
ben je onuitstaanbaar
Dan denk ik in 's hemelsnaam ga maar
Maar meestal duurt dat maar even
En heb ik je snel vergeven
Zonder jou zou ik niet kunnen leven
|
Omdat
ik een meer letterlijke vertaling van 'I may not always love you' niet
kon vinden situeerde ik het lied in een al langer bestaande relatie. Zo
is het overigens,
denkelijk, nooit bedoeld. Vandaag nog maar eens
geprobeerd meer bij de oorspronkelijke tekst aan te sluiten, met het
volgende resultaat:
I
may not always love you
But long as there are stars above you
You never need to doubt it
I'll make you so sure about it
God only knows what I'd be without you |
Al
is mijn liefde eindig
Hoe ik mijn gedachten ook pijnig (of: hoezeer ik mijn hersens ook
pijnig)
Niets kan mijn liefde doven
Dus moet je me echt geloven
Zonder jou zou ik niet kunnen leven
|
En op 26 maart 2015
lukte het nog een derde versie te maken, die voorlopig als laatste
versie staat genoteerd.
terug
naar boven |
pennies from heaven; blue moon; I only have eyes for you - 25
oktober 2010
In
september jl kwam de DVD uit van Dennis Potter's Pennies from
heaven, eerder als serie op TV uitgebracht door de VPRO à la
"The
Singing Detective".
In Pennies from heaven fleuren songs uit de jaren 30 de serie op.De
songs zijn ook vertaald en ondertiteld. Bij drie
nummers is gebruik gemaakt van mijn vertaling: Down sunnyside lane,
waarmee de eerste DVD begint, Blue
moon en I only
have eyes for you.
terug
naar boven |
west side story - 21 oktober
2010
Op
mijn zoektocht naar mooie songs liep ik de West Side Story weer eens
tegen het lijf. Zou je bijna vergeten hoe bijzonder die liedjes waren
en nog steeds zijn trouwens!
Somewhere,
ontroerend mooi en eenvoudig qua tekst. Maar mijn favoriet is toch wel
America... die
muziek, dat dansen, fantastisch. Kan concurreren met Michael Jackson.
Een paar zinnen in het nummer klinken in het Engels erg geforceerd,
zoals ''ll have my own washingmachine'. Dat leek in het Nederlands ook
niet goed op te lossen, zolang je aan 'wasmachine' vast blijft zitten,
maar 'wasautomaat' lost het probleem op.
terug
naar boven |
the way you look tonight -
12 oktober 2010
Leuk
liedje dat oorspronkelijk door Fred Astaire werd gezongen (grappig
filmpje op You Tube). De versies van Frank Sinatra, Billie Holiday en
Ella Fitzgerald zijn ook niet te versmaden. Michael Bublé heeft
het ook gezongen, maar daar val ik een beetje bij in slaap.
Lastig nummer om te vertalen vanwege de gedeeltelijke herhaling: 'just
thinking of you', 'but to love you' en 'cause I love you'. Om de tekst
goed door te laten lopen en toch te eindigen op 'houden' is de kunst.
Geduld is daarbij een schone zaak.
'Tonight' is helaas verloren gegaan; het lukte niet 'vanavond' op te
nemen en 'vannacht' slaat nergens op. Dus is 'And the way you look
tonight' 'Wat zie jij
er stralend uit' geworden.
terug
naar boven |
black coffee - 27 september 2010
Ook
zo'n nummer waar een herhaling van de klank, in dit geval 'black
coffee', essentieel is. Pas toen ik 'met koffie' gevonden had zag
ik er brood in de rest van de songtekst te gaan vertalen, die vol zit
met lastige opgaven. Wat te denken van het terugkerende 'sunday',
'monday', 'weekday'..... Geen Nederlands equivalent voor kunnen vinden
helaas. Wel tevreden stemde de vondst: 'zij bestiert het', wat aardig
rijmt op 'zijn pleziertjes'. Het blijft geven en nemen bij het vertalen.
terug
naar boven |
answer me, my love - 20 september 2010
De
mooiste zin uit 'Answer me, my love' is wat mij betreft: 'Just what sin
have I been quilty of'.... die wanhoop. Dus die zin moest hoe
dan
ook overeind blijven in de vertaling. 'Zeg me schat waar ben ik
schuldig aan' leek in eerste instantie een goed begin, maar paste
uiteindelijk toch niet. 'Zeg me welke zonden ik beging' is het nu
geworden en dat blijft zelfs nog dichter bij het oorspronkelijke
'sin'.
En de melodie, een heerlijke trage wals.
terug
naar boven |
boris brengt herinneringen boven - 15
september 2010
Op
de Uitmarkt 2010 bracht Boris het lied 'Village ghetto land',
bekend
van Stevie Wonder ten gehore. Ik zag het op televisie. Prachtig, bijna
vergeten hoe mooi dat nummer is. De tekst, helaas van alle tijden.
Zal ik het je laten zien - het is er om te huilen, die woorden schoten
me gelijk te binnen toen ik de tekst van het nummer goed op me in liet
werken. Vervolgens moest er worden aangesloten op de klank-herhalingen,
de "street-steal-scene" (de ee werd een oo-klank in het Nederlands) en
de "ands-ans"werd een ui-klank.
terug
naar boven |
law, like love - auden - 13
september 2010
Zelden
gaat een gedicht over 'the law', de wet, het recht. Ik vraag me zelfs
af of Auden het in 'Law, like love'
wel over de wet heeft. Het lijkt me
meer te gaan over de waarheid. Dat wat waar is.
En net zo min als we precies weten wat liefde is, weten we wat waar is.
terug
naar boven |
a summer night - auden again -
13 september 2010
Dit
gedicht zou gaan over de nacht waarin Auden de onbaatzuchtige liefde
ontdekt. Hoewel 'the tyrannies of love' anders doet vermoeden. 'Hier
heerst wie van ons houdt' werd het in de vertaling.
terug
naar boven |
'but you're my cup of tea' uit: foxtrot from a
play - 20 augustus 2010
Nog
voordat ik echt aan 'Foxtrot from a play' begon was ik op 'maar jij
bent wie ik blief' gekomen als vertaling van: 'but you're my cup
of tea'. Immers, 'blief' gebruik je meestal als je iets niet blieft,
wat ook het geval is bij 'my cup of tea'. Bijvoorbeeld: 'opera is not
really my cup of tea' zeg je dan. Dat scheelt een jas, als je zo'n
essentiële regel alvast hebt.
In dit gedicht gebruikt Auden twee afkortingen: A.D.C. en B.O.
Mij waren ze onbekend. A.D.C. blijkt voor aide de camp te staan
oftewel: adjudant te velde. Wel, die kwam op zijn pootjes terecht. B.O.
staat voor body odour oftewel zweet. Met oud ervoor en toegeschreven
aan een poëet valt ook dat keurig op zijn plaats. Een vrolijk
gedicht.
terug
naar boven |
o tell me the truth about love - 19 augustus 2010
Ik
word alsmaar enthousiaster van Auden! Wat een pracht gedicht is 'O tell
me the truth about love'. Met een afwisselend ritme/metrum per
couplet: jambe en anapest. Bovendien wisselt hij gebroken rijm
(a-b-c-b-) af met
gekruist rijm (a-b-a-b). Ik ben er nog niet achter of hiervoor een
speciale naam is.....
Wel ontdekte ik dat Willem Wilmink dit gedicht ook vertaald heeft. Het
is opgenomen in Deel II van zijn Verzamelde liedjes en gedichten.
Wilmink koos ervoor Auden's ritme wat minder stringent te volgen. Ik
vind het juist een sport om dat zoveel mogelijk wél te doen
omdat het metrum in dit gedicht wel héél bijzonder is.
Ook een aardig verschil doet zich voor bij het gebruikte woordgeslacht
van 'liefde'. Liefde is een vrouwelijk woord en Wilmink zegt dan ook:
'Deze zegt dat door HAAR de aarde draait / en die noemt HAAR onwijs' en 'of ruikt ZE
vers en krokant'. Omdat het hele gedicht juist gaat over de vraag wat
de aard van de liefde is, heb ik gekozen voor 'onzijdigheid' en steeds 'HET' gebruikt en - vanwege de
onzijdigheid - 'ZIJN'
in 'is zijn voorkeur wellicht fijnbesnaard' en 'is zijn
vaderslandsliefde vermaard' en 'is men gek op zijn volkse verhalen'.
Kijk zelf maar wat je van de vertaling vindt.
Op You Tube
wordt het gedicht overigens prachtig in het Engels voorgedragen.
terug
naar boven |
nogmaals auden, over zijn gedicht at the
party - 10 augustus 2010
Je ziet het voor je, die
party. Langs elkaar heenpratende mensen.
Maar hoe verwerk je dát element in de laatste regels van de
vertaling? In 'Voortdurend praat men door elkander heen' klinkt
elkander wel erg archaïsch. Kortom: niet eenvoudig. De volgende
variant belandde uiteindelijk ook in de prullenbak:
A
howl for recognition, shrill with fear
Shakes the jam-packed apartment, but each ear
Is listening to its hearing, so none hear |
Word
ik erkend door wie mij hier omringt
Dat is wat iedereen tot luist'ren dwingt
Maar niet wie puur zijn eigen lof bezingt
|
Het
schreeuwen om aandacht, maar ook het met zichzelf bezig zijn in plaats
van met de ander, wordt prachtig neergezet door Auden.
terug
naar boven |
auden over de tijd - 5 augustus 2010
Een
terugkerend thema bij Auden: de Tijd. In 'Our bias' wordt de Tijd
verweten het altijd bij het juiste eind te hebben. In 'If I could tell
you' wijst de Tijd op den duur alles uit en in 'As I walked out one
evening' luidt de Tijd onverbiddelijk het verval van krachten in.
terug
naar boven |
auden: how wrong they are in always being right
- 4 augustus 2010
De
mooiste regel in 'Our bias' - het gedicht waarin de leeuw en de roos
zich
niets van de tijd aantrekken, terwijl de dichter zich al door een
mooie klank laat afleiden van zijn doel - is toch wel de regel
waarin de tijdwijzers op de korrel worden genomen. De zandlopers en de
kerkklokken
krijgen een bijzonder verwijt naar hun hoofd geslingerd: 'How wrong
they are in being always right'.
Zo mooi krijg je het in het Nederlands niet voor
elkaar,want met 'Hoe stiptheid
onbevangenheid verraadt' vul je
eigenlijk al te veel in wat Auden met 'wrong' en 'right' bedoeld zou
kunnen hebben.
Toch meende ik al vertalend - maar slechts voor even - een aardige
oplossing gevonden te hebben, die speelt met gelijklopen en gelijk
hebben. Voor de aardigheid vermeld ik hem hier:
Geen
leeuw let op het lopen van het zand
De bloem kijkt nog geen klok, maar is op tijd
Vergissen vindt de Tijd altijd gênant
Hij hééft het niet, al loopt de klok gelijk
|
The
hour-glass whispers to the lion's roar
The clock-towers tell the gardens day and night
How many erros Time has patience for
How wrong they are in being always right
|
Maar de
bezwaren zijn te groot. Bij de laatste regel moet je te veel
nadenken voor je 'm begrijpt. Het idee van de bloem die kan klokkijken
is aardig, maar kun je eigenlijk wel zeggen: kijkt nog geen
klok? Nee dus. Bovendien moest 'tijd' er met de haren bijgesleept
worden om
in de laatste regel met 'gelijk' te kunnen eindigen. Afijn, wel vaker
valt het origineel niet te evenaren.
terug
naar boven |
deze pagina in een nieuw
jasje - 28 juli 2010
Om de zoveel tijd heb ik
er behoefte aan een
vertaling toe te lichten of wil ik de aandacht vestigen op iets
bijzonders. Ook leek het me wel aardig om een rubriek "vertaalparels"
in het leven te roepen. (eind 2013 opgeheven)
Door deze pagina ietsjes anders vorm te geven kan ik wat makkelijker
dergelijke korte berichtjes over vertalen kwijt.
terug
naar boven |
de klank als uitgangspunt
Soms
hoort een bepaalde klank zó bij
de song, bijvoorbeeld 'get back ' dat ik probeer die klank in de
vertaling terug te krijgen of die klank als uitgangspunt te nemen. Dat
vergroot de herkenbaarheid én dit bijzondere keurslijf kan je op
een idee brengen waar je anders misschien niet opgekomen zou zijn.
Een paar
voorbeelden:
Get back wordt dan Je plek (één van mijn eerste
songteklstvertalingen)
Queen for tonigh' - Zien na vannacht (Helen Shapiro)
Tonight - Altijd (Tina Turner & David Bowie)
Reasons to leave - Stel dat ik kies (Kieran Goss)
Fever - Liever, en dus ook:
You give me fever - Ik wil niets liever (Peggy Lee)
terug
naar boven
|
engels of nederlands
compacter?
Eight days a week - elke
minuut
Acht dagen van de week, dát gaat natuurlijk niet lukken. Maar is
'elke minuut' niet zeker zo intens? En dát zijn dan maar twee
woorden in plaats van vier.
terug
naar boven |
mooie muziek en leuke
liedjes
Of het nu mooie klassieke
songs zijn of beroemde hits, niets is zo leuk
als het maken van een vertaling die het oorspronkelijke liedje eer
aandoet. Vooral liedjes met binnenrijm erin of andere puzzels maken het
vertalen tot een heerlijke bezigheid. En tegen het tevreden gevoel dat
je krijgt als het gelukt is een mooi, goed lopend Nederlandstalig lied
te maken kan weinig op.
"In wezen is vertalen niets
anders dan het dichten van een oorspronkelijke liedtekst" zegt Jaap
Bakker in zijn Rijmhandboek en ik ben het van harte met hem eens.
terug
naar boven |
het maken van een
songtekstvertaling
Ook al denk je
het al goed te kennen, voor een geslaagde vertaling moet
je helemaal in het liedje duiken. De sfeer proeven van de tekst
én de muziek. Er nóg eens een keer naar luisteren, het
nóg een
keertje zingen.
Soms borrelt er al snel een mooie tekst op voor de zin die de kern van
het liedje vormt. Maar voor hetzelfde geld duurt het uren voordat je
echt iets goeds te pakken hebt. Of je denkt iets moois gevonden te
hebben, maar dat blijkt bij nader inzien toch veel beter te kunnen.
Een echte vondst is natuurlijk helemaal genieten.
Tevreden
ben ik pas als er een nieuw lied is ontstaan dat prima loopt
(qua ritme en rijm) en
goed te zingen is en liefst een paar mooie
vondsten bevat.
terug
naar boven
|
sfeer & onderwerp
goed zien te treffen
Doel
is niet per se om zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke tekst te
blijven. Het gaat erom de sfeer en het onderwerp van de song zo
goed mogelijk te treffen. Liever een sterkere Nederlandstalige
tekst door een bepaalde draai aan het liedje te geven, dan dicht bij de
oorspronkelijke tekst blijven waardoor het nummer in het Nederlands
niet goed
loopt.
terug
naar boven |
goed te zingen
Het is vooral belangrijk
dat een vertaalde songtekst in het Nederlands goed te zingen is. Geen
liedteksten dus waarvoor je hele toeren moet uithalen om het nog
een beetje te laten klinken, maar goed zingbare vertalingen van
songteksten. Passend in de melodie en het ritme.
terug
naar boven |
kort maar krachtig
& kleine verhaaltjes
“Love
me do” van The
Beatles is een nummer dat zo weinig
woorden bevat (17) dat ik het leuk vond om te proberen ook met zo
weinig mogelijk woorden een vertaling te maken. Het werden er 15.
De songs die Simon & Garfunkel ten gehore hebben gebracht zijn
daarentegen kleine verhaaltjes. Heel goed luisteren, goed op het ritme
letten en toch kijken of het lukt een tekst te schrijven die goed
aansluit en te zingen is . “50 ways to leave
your lover” is
zo’n voorbeeld.
terug
naar boven |
bekende nummers opnieuw
beleven
Vaak ken ik van
Engelstalige nummers alleen de tekst van het refrein.
Met de rest zing ik ook vrolijk mee, maar vraag me niet wat ik dan
precies zing.
Door het vertalen van die bekende nummers krijgen sommige liedjes
opeens voor mij een nieuwe betekenis. Nooit geweten dat dát er
stond.
Nooit geweten dat het liedje daarover ging. Het kan ook gebeuren dat
een liedje een beetje tegenvalt. Een vrolijke melodie, maar het
blijkt eigenlijk nergens over te gaan. Gelukkig kan je dan toch gewoon
van de muziek blijven genieten.
terug
naar boven
|
data
Medio oktober 2008 is
deze site van start gegaan
met
ongeveer 70 vertaalde liedteksten. Sindsdien zijn er maandelijks 2
à 3 vertalingen bij gekomen. Soms naar aanleiding van een
verzoek om een lied te vertalen of gewoon omdat ik zin had te kijken of
er van een mooie, bekende Engelstalige song ook een Nederlandse versie
te maken zou vallen.
Medio september 2009 werd het magische getal van 100 bereikt! Een
eerste mijlpaal.
In december 2009 ben ik ook voorzichtig aan met poëzie begonnen,
te weten: met Funeral Blues van Wystan Hugh Auden. En dat smaakte naar
meer.
terug
naar boven |
hoe is het zo gekomen?
Ooit ben ik – puur
voor de lol – begonnen met het vertalen
van songs van The Beatles,
aan de hand van de cd met al hun nummer 1 hits.
Op een gegeven moment kwam ik erachter dat het
vertalersduo, Erik Bindervoet & Robbert-Jan Henkes, àlle
nummers van The Beatles heeft vertaald en laten uitgeven. Toen heb ik
er voor mijzelf maar een soort wedstrijdje van gemaakt. Na 25 nummers
vertaald te hebben, heb ik het boek “Help, The Beatles in
het Nederlands” gekocht en hun vertalingen vergeleken met
de mijne. Interessant om de verschillen te zien. Kijk en vergelijk zelf
maar eens.
En na al die Beatles liedjes had ik de smaak te
pakken.......
Doris Day
was de volgende artiest;
de liedjes die zij gezongen heeft
staan vol met leuke vondsten. Daar valt veel plezier aan te beleven.
Na
het Concert in Central Park van Paul Simon en Art
Garfunkel nog weer
eens beluisterd te hebben, heb ik ook een poging gewaagd een paar van
de liedjes die zij daar gezongen hebben te vertalen. Dat was niet
eenvoudig, maar is toch aardig gelukt, al zeg ik het zelf.
Ook de
songs van Frank
Sinatra die later door Robbie Williams
ten
gehore zijn gebracht, vormden een leuke uitdaging. Heerlijke muziek,
schitterende nummers!
En toen kon ik niet meer
stoppen.....
terug
naar boven |
|
|